ایرنابازار- پوکی استخوان(استئوپروز) بیماری پیش‌رونده و خاموشی است که اغلب بدون هیچ علامتی آغاز می شود و با کاهش توده استخوانی و تحلیل بافت استخوان همراه است. در بسیاری از موارد تا هنگام شکستگی استخوان شناسایی نمی شود. بروز این بیماری به عواملی همچون سبک زندگی ناسالم، تاثیر عوامل ژنتیکی، بی تحرکی، تغذیه نامناسب و عدم دریافت کافی کلسیم و ویتامین D، مصرف دخانیات و شرایط محیطی ارتباط دارد.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، حدود ۲۰۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند و به گفته گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالیانه بیش از ۱۷۰ هزار شکستگی ناشی از پوکی استخوان در ایران رخ می‌دهد که در حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد شکستگی لگن در سالمندی است و در سال نخست پس از شکستگی حتی به فوت بیمار منجر می‌شود.
برپایه آمارها، از هر سه زن و از هر پنج مرد بالای ۵۰ سال، یک نفر شکستگی ناشی از شکنندگی استخوان را تجربه خواهد کرد. زنان بیشتر از مردان در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند که از علت های آن ظریف بودن استخوان زنان و تراکم بیشتر استخوان مردان و عوامل دیگر به شمار می رود.
شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان با توجه به کاهش کیفیت و کمیت استخوان و در اثر ضربه های بسیار خفیف یا افتادن از یک ارتفاع کوتاه ایجاد می شود و می تواند پیامدهای بسیاری همچون تغییر کیفیت زندگی، ایجاد درد و ناتوانی و از دست دادن استقلال افراد و افزایش نرخ مرگ در سالمندان را به همراه داشته باشد.
روش های تشخیص این بیماری شامل رادیوگرافی، بررسی آزمایشگاهی و سنجش تراکم استخوان است. برای پیشگیری و تشخیص پوکی استخوان انجام معاینه بالینی و بررسی عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال توصیه می شود. سنجش سلامت استخوان که به طور معمول شامل میزان خطر شکستگی استخوان است، تعیین می کند که فرد تا چه میزان در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد.
افراد مبتلا به پوکی استخوان برای پیشگیری از سقوط و شکستگی استخوان باید عوامل خطرزا را در محیط زندگی شناسایی و برطرف کنند. این مهم شامل استفاده از نرده کنارپله‌ها، استفاده از دستگیره مناسب در حمام و سرویس بهداشتی، تامین نور مناسب در اتاق خواب، حمام و راه پله و رفع مشکلات بینایی و شنوایی فرد به شمار می رود.
درمان پوکی استخوان زمانی انجام می شود که آزمایش سنجش تراکم استخوان، ابتلای فرد به پوکی استخوان را تایید کند. باید توجه داشت که استفاده از داروهای مکمل و استخوان ساز باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود زیرا استفاده از این داروها در طولانی مدت سبب از میان رفتن استخوان ها خواهد شد.
اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به پوکی استخوان
بسیاری از عواملی را که سبب پوکی استخوان می شود، می توان کنترل و اصلاح کرد و بدین شکل از بروز پوکی استخوان پیشگیری کرد یا در صورت ابتلا پیامدهای آن را کاهش داد.
- پیاده روی طولانی مدت
- مصرف منیزیم، کلسیم، فسفر و ویتامین دی و ویتامین‌های گروه ب
- رژیم غذایی سالم و متنوع
- داشتن فعالیت های منظم ورزشی و انجام تمرین های استقامتی
- مصرف سبزیجات
- عدم استعمال دخانیات
- پرهیز از نوشیدن الکلی
علائم پوکی استخوان
پوکی استخوان، بیشتر بدون هیچ علامتی آغاز می شود اما با این حال برخی از علائم می توانند نشانه این بیماری خاموش باشند.
- کوتاه شدن قد به مرور زمان
- تنگی نفس و دل درد
- احساس درد در قسمت پایین کمر
- دردهای ناگهانی
- تغییر در وضعیت بدن
- شکستگی استخوان
برخی عوامل زمینه ای در بروز پوکی استخوان
هر استخوانی امکان دارد، بر اثر پوکی استخوان بشکند اما شکستگی های ستون فقرات و لگن از جدی‌ترین انواع شکستگی است. در زیر برخی عوامل ایجاد پوکی استخوان را مرور می کنیم.
- ژنتیک
- جنسیت
- اختلالات تغذیه ای
- هورمون ها و عملکرد غدد درون ریز
- وزن فعالیت فیزیکی
- مصرف سیگار و الکل
- بیماری های گوارشی
- مصرف طولانی مدت برخی داروها
- پیروی از رژیم‌های کاهش وزن غیراصولی و حاوی مقادیر کم کلسیم
پوکی استخوان در سنین متفاوتی آغاز می شود اما میزان پیشرفت این بیماری در سالمندان بسیار زیاد است و باید افراد مبتلا به پوکی استخوان تحت درمان قرار گیرند. ستون فقرات، ران، مچ دست و لگن بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند و استخوان لگن به علت وجود استخوان کنسلوس در معرض بیشترین خطر شکستگی بر اثر پوکی استخوان قرار دارد.
نظر شما