به گزارش ایرناپلاس، در روزهای گذشته یک شرکت دانش‌بنیان موفق شد با طراحی سامانه آنلاین در زمینه اشتراک‌گذاری و یادگیری کتاب‌ها و مباحث علمی و دانشگاهی در این حوزه گام خوبی بردارد. این شرکت کتاب‌هایی تحت فرمت BKT تولید می‌کند که کاربر امکان دانلود مطلب را ندارد. کاربران می‌توانند مطلب را تحت وب مطالعه و از نکات موردنظرشان یادداشت‌برداری کنند. گفته شده این امکان برای تسهیل دسترسی دانش‌آموزان و دانشجویان به کتب درسی و آموزشی در نظر گرفته شده‌است.
امکان دسترسی دانش‌آموزان و دانشجویان به کتاب‌های درسی و آموزشی در فضای مجازی، می‌تواند نکات مثبت و منفی به همراه داشته باشد.
سعید تقی‌آبادی کارشناس حوزه آموزش و پرورش و از مدیران پیشین آموزش و پرورش تهران، در این‌باره به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به طور قطع نمی‌توان کتاب را به عنوان وسیله‌ای که قابلیت لمس و حمل دارد و می‌توان از آن بهره‌های مختلف گرفت، از روند آموزشی دانش‌آموزان حذف کرد. البته به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، تجربه‌های جدیدی در کشور داشتیم که می‌توانیم از نقاط مثبت آن استفاده کنیم.
او با تاکید بر اینکه در روند آموزش باید از طبیعت حفاظت شود، توضیح داد: سالانه چند صد میلیون کتاب درسی چاپ می‌شود؛ باید چقدر چوب برای تهیه این حجم از کتاب استفاده شود؟ طبیعتا بحث دسترسی به امکانات در فضای مجازی می‌تواند به ما کمک کند تا به طبیعت آسیب کمتری بزنیم.
از ویژگی‌های مجازی شدن کتاب درسی، این است که لازم نیست دانش‌آموزان حجم زیادی از کتاب‌ها را در خانه نگه دارند یا با خود حمل کنند. البته در اینجا باید به حقوق معنوی کتاب توجه داشت، چون کسی که کتاب را تالیف کرده، می‌خواهد از مواهب آن بهره‌مند شود. در ایران کمتر به مساله رعایت حق مولف توجه می‌شود.
کتاب آنلاین عیب‌هایی دارد، زیرا دسترسی به آن همه جا فراهم نیست، به‌خصوص در روستاها ممکن است تا حدی مشکل دسترسی وجود داشته‌باشد. همچنین مساله پهنای باند و دسترسی رایانه‌ای مهم است. آیا همه مردم ایران به یک اندازه سواد رایانه‌ای دارند و می‌توانند سخت‌افزار مورد نیاز را فراهم کنند؟مطالب فضای مجازی، کمتر در ذهن باقی می‌ماند
به گفته تقی‌آبادی کتاب آنلاین با توجه به برنامه‌هایش قابلیت جست‌وجوی خوبی در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
او ادامه داد: امکان جست‌وجو در کتابِ کاغذی دشوارتر است. البته کتاب آنلاین عیب‌هایی دارد، زیرا دسترسی به آن همه جا فراهم نیست، به‌خصوص در روستاها ممکن است تا حدی مشکل دسترسی وجود داشته‌باشد. همچنین مساله پهنای باند و دسترسی رایانه‌ای مهم است. آیا همه مردم ایران به یک اندازه سواد رایانه‌ای دارند و می‌توانند سخت‌افزار مورد نیاز را فراهم کنند؟
او افزود: وقتی از لپ‌تاپ و گوشی همراه استفاده می‌کنید، چشم شما خسته می‌شود، اما در مطالعه کتاب، چشم کمتر خسته می‌شود. از طرفی می‌توانید در هر حالتی از گوشی و تبلت استفاده کنید، اما ممکن است برای کتاب این امکان وجود نداشته‌باشد.
برای مثال در مترو و جاهای شلوغ نمی‌توان از کتاب استفاده کرد، اما اگر کتاب صوتی باشد، براحتی قابل استفاده است. از کتابی که در فضای مجازی ارائه می‌شود، نمی‌توانید ادراک جسمی داشته باشید؛ وقتی که چیزی را لمس نمی‌کنید، خیلی زود از ذهن شما فراموش می‌شود. وقتی که چیزی را از روی کتاب کاغذی می‌خوانید به این دلیل که تصویر آن واقعی است، در ذهن باقی‌می‌ماند. به این مساله ادراک جسمی می‌گویند؛ یعنی مطالب در فضای مجازی کمتر از کتاب در ذهن افراد باقی‌می‌ماند.
آزمون و خطا در برخی از برنامه‌ها
تغییر کاربری کتاب درسی و امکان استفاده از کتاب‌های آنلاین، محاسن و معایبی به همراه هم دارد. میزان بررسی این طرح‌ها برای عملی کردن آنها در فضای مدارس مهم است.
تقی‌آبادی با بیان اینکه اجرای برخی از برنامه‌ها در ایران به صورت آزمون و خطا انجام می‌شود، توضیح داد: اقداماتی انجام می‌دهیم اما آسیب‌های آن را در نظر نمی‌گیریم. برای مثال زمانی که در آموزش‌وپرورش مشغول به فعالیت بودم، در شورای عالی آموزش و پرورش اعلام کردم آموزش توصیفی، کودکان را بی‌سواد می‌کند زیرا کودکان و خانواده ارزیابی دقیقی از خود ندارند.
وقتی تقسیم‌بندی براساس خوب، نسبتا خوب، خیلی خوب و عالی باشد، دانش‌آموز متوجه تفاوت نسبتا خوب و عالی نمی‌شود زیرا اینها مسائل کیفی هستند. در نتیجه برای به دست آوردن آنها تلاش نمی‌کند و دانش‌آموزان بی‌سواد می‌شوند. در نهایت بعد از چند سال، این روزها به این نتایج می‌رسند که تدریس با شیوه توصیفی اقدام درستی نیست.
این کارشناس آموزشی ادامه داد: به نظر می‌رسد باید کتاب به صورت فیزیکی را کنار کتاب در فضای مجازی استفاده کنیم. زیرا اگر هرکدام از این دو حذف شوند، آسیب‌هایی ایجاد می‌شود.
ضرورت رایگان بودن آموزش برای همگان
محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش نیز درباره تاثیر کتاب آموزشی الکرونیک برای دانش‌آموزان و دانشجویان به ایرناپلاس گفت: تقریبا مطمئن شدیم روزگار آموزشی بعد از کرونا با تجربه‌های پیش از آن متفاوت خواهدبود. معلم و دانش‌آموزان روندی متفاوت و نیازهای متفاوتی خواهیم داشت. برای مثال، کتابی را دانلود کردم و از روی کتاب خط می‌کشیدم و به وسیله آن با دانش‌آموزان ارتباط برقرار کردم. این اتفاق در جهان افتاده و باید به فکر ایجاد چنین ابزاری و گسترش آن در جهان باشیم.
در حالی طرح ارائه کتاب درسی در فضای مجازی مطرح شده است که بسیاری از دانش‌آموزان امسال با مشکلات دسترسی به کلاس درسی مجازی مواجه بودند. این در حالی است که به گفته این کارشناس آموزشی، بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی، همه امکانات باید برای تحصیل دانش‌آموز رایگان باشد.
او ادامه داد: با توجه به اینکه بسیاری از دانش‌آموزان مناطق محروم دسترسی به وسائل آموزشی ندارند یا برای ورود به فضای مجازی و استفاده از امکانات آموزشی هزینه‌ای بر آنها تحمیل شده، اگر دسترسی به کتاب آموزشی هم به همین صورت باشد، این روند با عدالت آموزشی مغایر است.
او افزود: دولت براساس قانون اساسی وظیفه دارد برای همه دانش‌آموزان امکان آموزش رایگان را فراهم کند؛ در نتیجه بهره‌گیری از سامانه‌ای اگر بار مالی به خانواده‌ها تحمیل کند، زمینه‌ساز فضای جدیدی برای زیرپا گذاشتنِ رایگان بودن آموزش است که در قانون اساسی به آن تاکید شده آن هم در حالی که جهان به سمتی می‌رود که این آموزش‌ها رایگان شود.
اگر کسی بخواهد تغییری ایجاد کند به طور حتم باید به این مساله توجه داشته باشد تا شکاف آموزشی _ هرچند اندک _ را بیشتر از این نکند.
نبود آمار دقیق از کودکان بازمانده از تحصیل
بعد از همه‌گیری ویروس کرونا در اسفند ۹۸، در سیستم آموزشی همه کشورها سردرگمی ایجاد شد، اما به گفته نیک‌نژاد برخی از کشورهای پیشرفته توانستند با بررسی دقیق شرایط، روند آموزش را ادامه دهند و آسیب‌ها را به حداقل برسانند، اما در ایران دانش‌آموزان هنوز با مشکلات گوناگونی مواجه‌اند.
او افزود: هنوز ساختار آموزشی ما نتوانسته به طور کامل خود را تطبیق دهد، آن هم به دلایل درون سازمانی مانند اینکه ساختار نمی‌تواند خود را بازیابی کند و به دلایل بیرون سازمانی زیرا آموزش‌وپروش در ایران تحت شرایط بیرونی زیادی است، یعنی ساختار اقتصادی آن ضعیف بوده و نگاه ایدئولوژیکی که از نهاد آموزشی وجود دارد، این قدرت را از آن گرفته است.
به گفته این کارشناس آموزشی، بخش‌های پژوهشی کاملا زمین‌گیر شده‌اند و به جز اینکه بودجه مصرف کنند، اقدامات تاثیرگذاری انجام نمی‌دهند. برای مثال برخی از مسئولان می‌گویند ۳۰ درصد از دانش‌آموزان و برخی اعلام می‌کنند که ۵۰ درصد از تحصیل بازمانده‌اند؛ اما باید توجه داشت که تفاوت این دو عدد دو تا سه میلیون دانش‌آموز است. این مساله نشان می‌دهد که هیچ آماری دقیقی نشان نمی‌دهد که چه تعداد کودک از تحصیل باز مانده‌اند.
نیک‌نژاد ادامه داد: داده‌های آماری و پژوهشی، اطلاعاتی را در اختیار اندیشمندان قرار می‌دهد که بر اساس آن می‌توانند مشکلات را حل کنند؛ اما در دست یک کارشناس آموزشی هیچ آماری وجود ندارد تا بتواند براساس آن فکر و مصاحبه کند، یادداشتی بنویسد یا از تجربه‌های دیگر کشورها استفاده کند.
انتشار کتاب درسی در فضای مجازی
وی با بیان اینکه انتشار کتاب درسی و دانشگاهی در فضای مجازی می‌تواند مزایایی برای حفاظت از محیط زیست داشته باشد، توضیح داد: کتاب‌های درسی چاپی برای محیط زیست بسیار مضر هستند. هر سال حدود ۳۰۰ میلیون جلد کتاب درسی منتشر می‌شود، این در حالی است که اگر این کتاب‌ها در فضای مجازی منتشر شوند، بسیاری از دغدغه‌های این حوزه از بین می‌رود.
تعداد زیادی از دانش‌آموزان یاد گرفتند که در فضای مجازی کتاب را جست‌وجو کنند، اما به این دلیل که کتاب درسی در آموزش‌وپرورش به منبع درآمدی برای گروهی تبدیل شده، اینجا تعارض منافع به وجود می‌آید.
وقتی پول وارد فضای آموزشی و پزشکی می‌شود، حساسیت‌های انسانی و اخلاقی زیر پا می‌رود؛ یعنی مدیر، کودک را به عنوان فردی که باید در آینده جامعه تاثیرگذار باشد نمی‌بیند، بلکه به او برای دریافت پول بیشتر توجه می‌کند. مشکل بودجه همچنان پابرجا
نیک‌نژاد با ابراز تاسف از اینکه در حوزه آموزش از هر موقعیتی برای کسب درآمد استفاده می‌شود، گفت: وزارتخانه دنبال فضا و روزنه‌هایی می‌گردد تا برای خود درآمدزایی کند چون مشکل بودجه دارند؛ این روند مسئولان را به سمت دریافت هزینه از خانواده‌ها کشانده است. در ایران آموزش کاملا رایگان نداریم و گاهی در دور افتاده‌ترین مناطق از والدین ۲۰ یا ۳۰ هزار تومان به بهانه هزینه برق و تلفن هزینه دریافت می‌شود.
او با تاکید بر اینکه بحث لزوم درآمدزایی در مدارس تا فروش فضای مدرسه رسیده است، افزود: مدارسی را که بَرِ خیابان ساخته شده‌اند، به قیمت تراکم جمعیت دانش‌آموزان در مدارس مجاور، فروخته‌اند. یا اینکه بخش بَرِ مدرسه را تبدیل به مغازه کرده‌اند. این روند تجربه جهانی و انسانی است. وقتی پول وارد فضای آموزشی و پزشکی می‌شود، حساسیت‌های انسانی و اخلاقی زیر پا می‌رود؛ یعنی مدیر، کودک را به عنوان فردی که باید در آینده جامعه تاثیرگذار باشد نمی‌بیند، بلکه به او برای دریافت پول بیشتر توجه می‌کند.
نظر شما