خیابان انقلاب پر از کتاب‌فروشی‌هایی شده که فقط کتاب‌های کمک‌درسی می‌فروشند. این کتاب‌ها نه‌تنها جانِ کتاب‌فروشی‌های قدیمی را گرفته‌اند، بلکه هر روز جای بیشتری در فکر دانش‌آموزان ما باز می‌کنند. پیش از این، در سال‌های پایانی دبیرستان بود که جوانان را نگرانی کنکور فرامی‌گرفت، اما در این روزها، کودکان از سال‌های دبستان، گرفتار پرسش‌وپاسخ‌های تستی هستند. گسترش این سبک آموزشی می‌تواند برای آینده کودکان عوارضی به‌همراه داشته باشد و آنها را به افراد تک‌بعدی و ناکارآمد تبدیل کند. اما آیا کسی بر کیفیت کتاب‌های کمک درسی نظارت می‌کند؟
مهدی بهلولی، کارشناس مسائل آموزش و پرورش، دراین‌باره به خبرنگار ایرناپلاس گفت: نهاد مستقلی نداریم که بخواهد بر کتاب‌های کمک درسی نظارت داشته باشد. ممکن است مطالب اشتباه در این کتاب‌ها باشد، حتی ممکن است مطالب از نظر آموزشی در سطح دانش‌آموزان نباشد و مطالبی بیان می‌شود که بیشتر جنبه تجاری دارد. در کل می‌توان گفت مطالب این کتاب‌ها جنبه بازارگرمی دارد و برای جلب مشتری گردآوری شده است.
به‌گفته سید محمد بطحایی، وزیر سابق آموزش و پرورش، حدود هفت سال است که مجوز کتاب‌های کمک‌درسی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌شود. برای گرفتن جواز انتشار هر کتاب –درسی و غیردرسی- باید از کتابخانه ملی فیپا، از خانه کتاب شابک و از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جواز انتشار کتاب گرفته شود. اما این روزها در بازار کتاب شاهد کتاب‌های کمک‌درسی هستیم که ناشر هیچ‌کدام از مراحل را انجام نداده است، پس از آنها نمی‌توان انتظار کیفیت و صحت مطالب داشت.
جنبه تجاری کتاب‌های کمک‌درسی بر دیگر مسائل می‌چربد
کتاب‌های کمک‌درسی، یکی از نمونه‌های وارداتی نیمه‌کاره‌ای است که بدون توجه به زمان و مکان و همچنین سبک آموزشی وارد کشورمان شده است. به گفته بهلولی در دیگر کشورها کتاب‌های درسی به سبک و سیاق کنونی بر مدارس و ذهن دانش‌آموزان حاکم نیست. به همین دلیل، کتاب‌هایی که به‌عنوان کمک درسی ارائه می‌شود دارای ساختاری متفاوت است.
به گفته بهلولی، کتاب‌های عمومی تیراژ هزارتایی دارند در حالی که برای کتاب‌های کمک درسی تیراژهای پنج یا 6 هزارتایی در نظر گرفته می‌شود، تیراژهایی که بارها به تجدید چاپ می‌رسد. او با ارائه یک مثال بیان کرد: حداقل ماجرا این است که افرادی که عضو هیئت مؤلفان کتاب‌های درسی هستند نباید کتاب‌های کمک درسی بنویسند یا با آنها ارتباط داشته باشند. این در حالی است که می‌بینیم همزمان با کتاب‌های درسی، کتاب‌های کمک‌درسی وارد بازار می‌شوند. این روند نشان دهنده این مسئله است که برخی اعضای هیئت تألیف و آنهایی که با کتاب‌های درسی در ارتباط هستند، با مؤسسات تولید کتاب‌های کمک درسی هم در ارتباط هستند.
گسترش مدارس پولی با کتاب‌های کمک‌درسی در ارتباط است
برای اصلاح ساختار استفاده بیش از اندازه از کتاب‌های کمک‌درسی، چه باید کرد؟ بهلولی دراین‌باره بیان کرد: تا زمانی که آزمون و تست بر مدرسه و آموزش حاکم باشد، بازار این کتاب‌ها هم خیلی داغ است و برای اینکه بتوانیم به کتاب‌های کمک‌درسی سامان بدهیم باید فضای مدرسه را از آزمون و تست دور و از اهمیت این کتاب‌ها کم کنیم. اما روند خصوصی‌سازی آموزش و پرورش خیلی سخت با آزمون در ارتباط است و اجازه نمی‌دهند که آموزش از آزمون دور شود. از طرف دیگر، ضعف آموزش و پرورش باعث گسترش مدارس پولی شده و گسترش مدارس پولی با گسترش این کتاب‌ها ارتباط دارند، زیرا آمار بالایی تحویل جامعه، سهامداران و خانواده‌ها می‌دهند و خود باعث گسترش این کتاب‌ها می‌شوند، خیلی از این ناشران، خود، مدرسه دارند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت آموزش و پرورش در این زمینه کاری کند، زیرا سیاست‌هایش بر این اساس نیست.
به گفته بهلولی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر محتوای کتاب‌های کمک درسی نظارتی ندارد، او توضیح داد: توجه ارشاد روی مسائل سیاسی، ادبی و دینی است و روی محتوای علمی کتاب‌ها کاری انجام نمی‌دهد. البته اگر کتاب‌های کمک‌درسی محتوایی، مطالب خاصی نوشته شود با آن مخالفت می‌کنند، اما نظارت بر کتاب‌های ریاضی، فیزیک و شیمی و روشن نیست.
با وجود تلاش برای گرفتن نظر وزارت فرهنگ و ارشاد، درباره نحوه صدور مجوز کتاب‌های کمک‌درسی، خبرنگار ایرناپلاس نتوانست با مسئولان این وزارتخانه و همچنین وزارت آموزش پرورش گفت‌وگو کند.
نظر شما