به گزارش ایرناپلاس، یکی از طرح‌های بنیادین وزارت علوم در چند سال گذشته، طرح سند آمایش آموزش عالی است. این طرح ۱۰ ماده‌ای، دارای ۸ ماده تکلیفی است. چند ماه پیش معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هشت اصل آمایش آموزش عالی را اعلام و هدف از اجرای طرح آمایش آموزش عالی را ارتقای کیفی، متناسب‌سازی کمّی و استفاده بهینه از منابع عنوان کرد.
طرح آمایش آموزش عالی براساس هشت اصل منطقه‌بندی نظام آموزش عالی کشور، مدیریت منطقه‌ای، ساماندهی واحدهای آموزش عالی، رتبه‌بندی و اعتبارسنجی مؤسسه‌های آموزش عالی کشور، مأموریت‌گرایی مؤسسه‌های آموزش عالی، نظام جامع سنجش و پذیرش آموزش عالی، نظام جامع آموزش‌های فنی حرفه‌ای، مهارتی و ارتقای سطح اشتغال‌پذیری تنظیم شده است.
اجرای طرح کامل آمایش آموزش عالی از جمله طرح ساماندهی موسسه‌ها از اولویت های اجرایی وزارت علوم است که مهرماه ۱۳۹۷ در جلسه ستاد آمایش آموزش عالی با حضور اعضای ستاد آمایش آموزش عالی و به ریاست وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد که موضوع طرح ساماندهی موسسه‌های آموزش عالی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و کلیات آن به تصویب رسید.
وزیر علوم همچنین ضمن تاکید بر ملی بودن طرح آمایش و عزم و اراده جدی وزارت در اجرای آن به ویژه در بخش‌های مهمی چون مدیریت منطقه‌ای و ساماندهی مؤسسه‌ها، اظهار داشت: «تحقق و اجرای کامل طرح آمایش، اعتلای آموزش عالی را به همراه خواهد داشت.»
به گفته وزیر علوم، طرح ساماندهی با اولویت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی دولتی که سربار دولت هستند با قوت و با هدف نهایی ارتقای وضعیت مؤسسه‌ها دنبال و به مرحله پیاده‌سازی و اجرا خواهد رسید.
علی خاکی صدیق، معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات مهرماه ۹۸ از نهایی شدن سند آمایش آموزش عالی خبر داد و گفت: «در بخش ساماندهی سند، دانشگاه‌های هم‌وزن نزدیک به هم تجمیع و دانشگاه‌های ضعیف‌تر در دانشگاه‌های بزرگ‌تر ادغام می‌شوند.»
آخرین وضعیت سند آمایش آموزش عالی
خاکی صدیق، درباره آخرین وضعیت سند آمایش آموزش عالی وزارت علوم گفته بود: مبانی نظری و چارچوب کلی سند آمایش آموزش عالی، تمام شده و بحث ساماندهی آن به پایان رسیده است. در بخش های دیگر نیز درحال بررسی و رسیدگی هستیم اما اصل سند، مربوط به ساماندهی آموزش عالی است.
وی با بیان اینکه در حال نهایی‌سازی سند آمایش آموزش عالی هستیم، گفته بود این سند بعد از نهایی شدن برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌شود. وزارت علوم در سال ۹۷ و نیمه اول سال ۹۸ کار بسیار فشرده‌ای در خصوص سند آمایش آموزش عالی انجام داد و از نظر معاونت آموزشی وزارت علوم تقریبا کار آن تمام شده و درحال انجام یک سری پردازش‌ها هستیم تا به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.»
براساس آنچه خاکی‌صدیق گفته، برنامه وزارت علوم این است که پیش از پایان سال، سند آمایش آموزش عالی را ابلاغ کند؛ بحث ساماندهی سند دارای دو رکن اصلی ادغام و تجمیع است. دانشگاه‌هایی در یک منطقه حضور دارند که تقریبا هم‌وزن و بسیار نزدیک به هم کار می‌کنند از این رو ضرورتی به وجود دو دانشگاه بزرگ با توجه به برهم خوردن عرضه و تقاضا در آموزش عالی و توجه به کیفیت، وجود ندارد؛ بر همین اساس، این دانشگاه‌ها باهم تجمیع می‌شوند تا دانشگاه بهتری شکل دهند.»
اجرای سند آمایش آموزش عالی به صورت آزمایشی در ۳ استان
وی با تاکید بر عدم انحلال دانشگاه‌ها افزود: «برنامه‌ای برای کم کردن اعضای هیات علمی یا دانشجویان در این طرح نیست؛ استفاده بهینه از منابع موجود، بیشترین هدف از تحقق این برنامه است. اینکه ما بتوانیم از منابع موجود بهترین استفاده برای آموزش عالی را داشته باشیم.»
همچنین محمدعلی کی‌نژاد رئیس هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به اجرای آزمایشی سند آمایش آموزش عالی در استان‌های اصفهان، کرمان و آذربایجان شرقی اشاره کرده و بر اولویت قراردادن رشته‌های جدید و میان رشته‌ای تاکید کرده است.
وی خاطرنشان کرده، «با توجه به ضرورت وحدت رویه در بررسی صلاحیت علمی و عمومی، گزارشی از انطباق دانشگاه با آمایش آموزش عالی برای ارائه در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه می‌شود.»
آمایش آموزش عالی یعنی توسعه متوازن و توزیع فرصت‌های برابر
در ارتباط با این موضوع ابراهیم صالحی‌عمران، رئیس دانشگاه فنی حرفه‌ای به ایرناپلاس می‌گوید: «مفهوم آمایش به بحث توسعه متوازن اشاره دارد و برای نخستین‌بار در فرانسه مطرح شده است. آنجا متوجه شدند که پاریس به عنوان پایتخت رشد پیدا کرد اما توسعه چندانی نداشت. تا جایی که بعضا این عبارت به کار برده می‌شد: «پاریس و بیابان‌های اطراف».
آنها متوجه شدند که اگر بخواهند از این وضعیت عبور کنند باید توسعه متوازنی متناسب با ویژگی‌های هر منطقه داشته باشند که بعدها به این نتیجه رسیدند و مفهوم «آمایش سرزمین» مطرح شد که متناسب با ویژگی‌های انسانی، اجتماعی، سیاسی و جغرافیایی فعالیت دارد.
انسان، فضا و فعالیت، سه کلمه‌ای که برد بالایی دارند و براساس آنها باید برنامه‌ریزی‌های منطقه‌ای صورت می‌گیرد. این مدل را بسیاری از کشورها در حیطه‌های مختلف در دستور کار خود قرار داده‌اند.
صالحی‌عمران ادامه می‌دهد: کشور ما نیز در بحث آموزش عالی وارد مساله آمایش شد، هر چند که ما دچار برخی چالش‌هایی بودیم. یکی از مواردی که باید در این طرح سراغ آن می‌رفتیم برنامه‌ریزی منطقه‌ای و تقسیم کار ملی است. قرار شد که براساس این الگو و داده‌های حاصل از این آمایش آموزش عالی یک تقسیم کار ملی صورت بگیرد. نیازهای مناطق و استان‌ها، فعالیت‌ها و نیروی انسانی مختلف و توسعه آموزش عالی می‌تواند به توسعه مناطق پیوند بخورد و توسعه متوازن براساس توجه به نیازهای مختلف صورت بگیرد. این بحث‌ها ریشه‌های آموزش عالی را تشکیل می‌داد.
بیشتر دانشجویان در رشته‌های معدودی توزیع می‌شوند اما آیا نیاز کشور فقط به ۲۰ رشته است که ۸۰ درصد دانشجویان در آن رشته سرمایه ملی مملکت را به نوعی هدر می‌دهند؟به مشاغل مختلف در ابعاد توسعه مختلف نیاز داریم
این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد: این موارد باعث می‌شود متوجه شویم که آموزش عالی ما توسعه کمی زیادی پیدا کرده است. وقتی توسعه کمی زیاد باشد، ۸۰ درصد از دانشجویان در ۲۰ رشته توزیع شده‌اند. اکنون وضعیت همین است. یعنی بیشتر دانشجویان در رشته‌های معدودی توزیع می‌شوند اما آیا نیاز کشور فقط به این ۲۰ رشته است که ۸۰ درصد دانشجویان در آن رشته سرمایه ملی مملکت را به نوعی هدر می‌دهند؟
به طور قطع به مشاغل مختلف در ابعاد توسعه نیاز داریم و آموزش عالی، تا اندازه‌ای از نقش و رسالتش در توسعه با این وضعیت دور شده است.
رئیس دانشگاه فنی حرفه‌ای می‌افزاید: از همین رو با مطرح شدن مساله آمایش در آموزش عالی، بحث کمی‌گرایی صرف و اشتغال فارغ‌التحصیلان باعث طرح بحث آمایش آموزش عالی شد. یکی دیگر از بحث‌هایی که آموزش عالی ما در پیش دارد، توزیع دانشجویان در تهران است. بیشتر دانشگاه‌های خوب، در تهران یا مراکز استان‌ها هستند. یعنی شهرستان‌های اطراف کمتر از دانشگاه‌های خوب، با کیفیت و استاندارد برخوردارند. در واقع به اندازه کافی آموزش عالی مهارتی توسعه پیدا نکرد و از دیگر سو مبانی نظری در آموزش عالی ما بسیار شده است.
در دانشگاه‌های کشور به اندازه کافی آموزش عالی مهارتی توسعه پیدا نکرد و از دیگر سو مبانی نظری در آموزش عالی ما بسیار شده است.طرحی برای مناطق حاشیه‌ای و استان‌های محروم
صالحی‌عمران تاکید میکند: این وضعیت نیازمند آن است که آمایش آموزش عالی صورت بگیرد، نه فقط در پایتخت که در همه مناطق کشور این طرح اجرا شود تا از این طریق بتوانیم به استانداردسازی آموزش کمک کنیم. توزیع اعضای هیات عملی، آزمایشگاه‌های خوب و امکانات در جهت فراهم کردن فرصت‌های برابر آموزشی برای مناطق است. اگر نگاه این طرح به این موارد اشاره شده معطوف شود، به طور قطع آثارش را در کوتاه مدت خواهیم. طرحی که می‌تواند به مناطق حاشیه‌ای و استان‌های محروم در راستای تربیت نیروی انسانی متخصص بسیار کمک کرده و به آموزش عالی جانی دوباره بدهد.
نظر شما