به گزارش ایرناپلاس، رهبر انقلاب اسلامی هفته گذشته به مناسبت هفته دولت در ارتباط تصویری با رئیس جمهوری و اعضای هیات دولت، سال آخر فعالیت دولت یازدهم را فرصتی خوب برای افزایش خدمات در حوزه‌های مختلف خواندند و با بیان نکاتی درباره مسائل مهم اقتصادی همچون تولید و سرمایه‌گذاری تأکید کردند: باید با جدیت کامل موانع تولید را رفع و برای حل مشکلات همت بیشتر گماشت. تمرکز بر تولید به‌عنوان کلید حل مشکلات اقتصادی از دیگر توصیه‌ها به اعضای دولت بود و در همین رابطه به فرآوری نشدن زعفران جنوب خراسان و خرمای مناطق گرمسیری اشاره و تأکید شد که باید در این زمینه کار جدی صورت گیرد.
فراوری محصولات تولیدی، از نکات مورد تاکید رهبری است. درباره اهمیت این موضوع بارها تصریح شده که بسته‌بندی، فرآوری و برندسازی، سه عملیات مهم در بخش کشاورزی با مزیت‌های قابل توجه در این زمینه هستند. این فعالیت‌ها می‌توانند علاوه بر ایجاد ارزش افزوده برای محصولات اولیه، با امکان معرفی تولید کشاورزی ایران در بازار جهانی، به ارزآوری از طریق صادرات بخش کشاورزی برای کشور منجر شوند.
علاوه بر این، صنایع فرآوری و تبدیلی در بخش کشاورزی می‌توانند با کاهش ضایعات، از هدر رفت منابع نیز جلوگیری کنند. مزیت دیگر توجه به فرآوری محصولات کشاورزی، اشتغال‌زایی این صنایع است که تأثیر مثبتی بر کاهش نرخ بیکاری خواهد داشت.
ویژگی‌های صنایع فرآوری و تبدیلی به‌گونه‌ای است که می‌تواند با تکمیل زنجیره تولید، پیوند دهنده بخش کشاورزی به بخش صنعتی در اقتصاد کشور باشند. به نظر می‌رسد تنوع اقلیمی در ایران می‌تواند به بستر مناسبی برای توسعه فعالیت‌های صنایع وابسته به بخش کشاورزی تبدیل شود و مسیر حرکت از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن را هموار کند.
صنایع فرآوری و تبدیلی با توجه به محصولات کشاورزی ایران می‌تواند در زمینه تولید انواع نوشیدنی، کنستانتره، نکتار و نوشابه‌های بدون گاز فعالیت کنند. همچنین تولید انواع مربا، سرکه، پوره میوه و کمپوت از سایر محصولاتی هستند که با تبدیل محصول اولیه باغ‌ها می‌تواند به ایجاد ارزش افزوده در بخش کشاورزی کشور بینجامند.
در حال حاضر که در فصل برداشت خرما هستیم بار دیگر موضوع صنایع تبدیلی بر پایه خرما مورد توجه قرار گرفته است. سرکه، اسید سیتریک و الکل از جمله محصولاتی هستند که از فرآوری محصولات درجه دو و سه خرما که سالانه بخشی از آنها به دلیل قابل استفاده نبودن به‌صورت محصول تازه به ضایعات و دور ریز تبدیل می‌شوند، قابل تولید هستند.
شیره خرما دیگر محصول فرآوری شده بر پایه خرماست ک علاوه بر مصرف خانگی به عنوان شیرین‌کننده در صنایع غذایی کاربرد دارد. فروکتوز یا قند مایع نیز با کاربرد مشابه از دیگر محصولات فرآوری شده بر پایه خرماست که در صنایعی مانند تولید شکلات، بیسکویت، نوشابه، شیرینی و دیگر صنایع غذایی استفاده می‌شود.
علاوه بر محصولاتی که با فرآوری خرما به عنوان مواد اولیه در صنایع غذایی و دیگر صنایع قابل استفاده هستند محصولات نهایی بر پایه خرما مانند لواشک، شکلات و چیپس خرما نیز می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
با وجود تنوع محصولاتی که با فرآوری خرما قابل عرضه به بازار هستند، اکنون بین ۱۰ تا ۱۵ درصد مصرف خرما به صورت محصول فرآوری‌شده است.
یک فعال حوزه تولید و صادرات خرما در گفت‌وگو با ایرناپلاس، با اشاره به اهمیت صنایع تبدیلی و فرآوری محصول خرما، تحریم‌ها و عدم امکان حضور کارآمد در نمایشگاه‌های بین‌المللی را دلیل پایین بودن بهره‌وری در صنایع تبدیلی و فرآوری این بخش عنوان کرد.
۱۰ تا ۱۵ درصد محصول خرما، فرآوری می‌شود
محسن رشید فرخی، رئیس انجمن ملی خرما درباره حجم تولید سال جاری این محصول گفت: در حال حاضر فصل برداشت خرما شروع شده و در اوج فصل برداشت در مناطق خرماخیز در ۶ استان عمده تولیدکننده در سطح کشور قرار داریم. پیش‌بینی می‌شود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن برداشت محصول در این فصل داشته باشیم و حجم تولید در سطح سال‌های پر بار قرار دارد.
وی درباره نسبت مصرف خام و فرآوری‌شده خرما توضیح داد: به‌طور متوسط از این مقدار حدود ۳۰ درصد صادر می‌شود و ۷۰ درصد از محصول خرمای تولید شده به‌مصرف داخل می‌رسد که ۵۰ تا ۵۵ درصد آن به‌صورت خام است، یعنی همان خرمایی که در سفره‌های ایرانی وجود دارد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد نیز به‌صورت محصولات فرآوری‌شده‌ای مصرف می‌شود که خروجی صنایع تبدیلی ما هستند.
رشید فرخی، با تأکید بر اینکه در زمینه صادرات محصولات فرآوری‌شده خرما لازم است فعالیت بیشتری صورت گیرد، گفت: اکنون کشورهایی که در زمینه تولید و صادرات خرما فاصله قابل توجهی با ما داشتند، در رده کشورهای هم‌تراز ایران قرار گرفته‌اند. دلیل پیشرفت آنها، حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی است که با حمایت‌های دولتی انجام می‌شود.
ارتباط موفقیت در صنایع تبدیلی با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی
رئیس انجمن ملی خرما درباره تجربه برخی کشورها در بازار جهانی خرما و فرآوری این محصول گفت: به‌عنوان نمونه تونس با اینکه در زمینه تولید رتبه هفتم دنیا را دارد، توانسته در حوزه صادرات و بهره‌وری خرما، جایگاه نخست جهان را داشته باشد. در این کشور، دولت حمایت کامل از فعالان این حوزه، هم در زمینه حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و هم در زمینه صنایع تبدیلی و فرآوری انجام می‌دهد و اکنون، نتایج این حمایت‌ها را مشاهده می‌کند به گونه‌ای که خرما، بیشترین ارزآوری را برای این کشور به‌همراه داشته است.
وی ادامه داد: این در حالی است که در موضوع خرمای ایران، همکاری‌های لازم انجام نشده، البته مساله تحریم نیز مانع حضور فعالان حوزه تولید و صادرات خرمای ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی شده است. صادرکنندگان نیز نه تنها در زمینه صادرات خرما بلکه در همه اقلام صادراتی کشور با چالش‌های ناشی تحریم‌ها، دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
رئیس انجمن ملی خرما با یادآوری موانع تحریم در کشت و صنعت این محصول افزود: با وجود موانعی که تحریم به‌وجود آورده، نیاز داریم بهره‌وری در زمینه تولید و صادرات خرما را با تمرکز بر صنایع تبدیلی و فرآوری ارتقا دهیم که این موضوع به حمایت دولت برای حضور تولیدکنندگان و فعالان این حوزه در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیاز دارد تا علاوه بر آشنایی با فناوری‌های روز دنیا و پیاده‌سازی آن در کشور، طرف‌های خارجی را نیز با محصول خرمای ایرانی آشنا کنند.
با وجود موانع تحریمی، برای بهره‌وری در زمینه تولید و صادرات خرما، باید بر صنایع تبدیلی و فرآوری تمرکز کرده و این موضوع به حمایت دولت برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیاز دارد تا علاوه بر آشنایی با فناوری‌های روز دنیا و پیاده‌سازی آن در کشور، طرف‌های خارجی را نیز با محصول خرمای ایرانی آشنا کنند.کرونا با خرما منتقل نمی‌شود
رشید فرخی با اشاره به شیوع کرونا و تأثیر آن بر بازار خرما گفت: در رابطه با خرما و کووید-۱۹ نگرانی‌هایی از طرف مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی به‌وجود آمده است. در رابطه با مصرف‌کنندگان خارجی، توانستیم با دریافت استعلام از سازمان بهداشت جهانی، به بازارهای هدف خود اطمینان بدهیم که کرونا با خرمای صادراتی ایران، مننقل نمی‌شود. البته این اطمینان مشروط بر این است که در زمان توزیع نیز در بازار، نظارت کافی وجود داشته باشد.
وی افزود: در رابطه با اطمینان‌بخشی به مصرف‌کننده داخلی نیز تمهیداتی اندیشیده شده است. از فعالان فروشگاه‌های زنجیره‌ای و مراکز توزیع خواسته‌ایم در زمینه توزیع محصول خرما نیز همه پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند تا این مساله به‌گونه شایسته‌ای کنترل شود و مردم با اطمینان خاطر بتواند محصول خرما را تهیه و مصرف کنند.
رئیس انجمن ملی خرما ادامه داد: علاوه بر این موارد، در زمینه برداشت نیز دستورالعمل‌هایی را از طریق انجمن ملی خرمای ایران در همه استان‌های مرتبط و در سطح باغ‌ها توزیع کردیم تا پروتکل‌های اولیه بهداشتی در زمینه برداشت محصول خرما رعایت شود. همه این فعالیت‌ها برای اطمینان از سلامت محصول تولیدی انجام شده است.
موانع صادرات خرما
رئیس انجمن ملی خرما درباره موانع صادرات محصول خرمای ایران گفت: مساله تحریم، صادرات خرما را در ابعاد مختلف تحت تأثیر قرار داده و این موضوع در زمینه حمل‌ونقل و همچنین بازگشت ارز صادرکنندگان مسائلی را به‌وجود آورده است. از کشورهای خارجی نیز نمی‌توان توقع کمک‌رسانی داشت و می‌بینیم که فشار حداکثری را بر ما وارد می‌کنند. با این حال، نگرانی اصلی در زمینه خود تحریم‌هایی است که از داخل اعمال می‌شود و تصمیم‌های خلق‌الساعه در زمینه صادرات خرما تاکنون زیان‌های زیادی را به این بخش وارد کرده است.
وی ادامه داد: با این حال میز ملی صادرات خرما با حضور فعالان این حوزه، نمایندگان مجلس، معاون وزیر و رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در هفته‌های اخیر برگزار شد و قول‌های مساعدی برای بخش فعالان بخش خصوصی حوزه تولید و صادرات خرما و همچنین انجمن ملی خرما داده شد و این امید وجود دارد امسال که سالی استثنائی است با مشارکت و همفکری به‌جود آمده پشت سر بگذاریم.
رشید فرخی در پاسخ به این پرسش که گواهی سپرده خرما در بورس کالا چه تأثیری بر بازار این محصول خواهد داشت، گفت: به‌دلایل مختلف با عرضه خرما در بورس کالا مخالفم. به‌نظر می‌رسد ابتدا لازم است در عرضه محصولاتی ماند پسته که خشکبار است و راحت‌تر عرضه می‌شود تجربه کامل و کافی به‌دست بیاوریم و پس از آن محصولات دیگر مانند خرما را که نگهداری آنها دشوارتر، فسادپذیری آنها بیشتر و به‌طور کلی ریسک بالاتری دارند، در بورس کالا عرضه کنیم.