ویروس کرونا تاکنون دست‌کم ۹ هزار نفر را در کشور مبتلا کرده و بیش از ۳۵۰ نفر را به کام مرگ کشیده است. بخشی از این آمار به کادر درمانی و حتی خدماتی بیمارستان‌ها اختصاص دارد. پس از اعلام رسمی شیوع این ویروس در کشور بسیاری از روسای بیمارستان‌ها و کادر درمانی از نبود تجهیزات محافظتی لازم گلایه داشتند. استمرار این گلایه‌ها و وجود مشکلات متعدد در تامین تجهیزات محافظتی و همزمان ابتلا و فوت پزشکان و پرستاران در بیمارستان‌ها باعث شده تا تصور غالب در جامعه این باشد که نبود تجهیزات کافی محافظتی تنها علت این اتفاق است، غافل از اینکه رد پای عوامل متعدد دیگری را هم می‌توان در این ماجرا دید.
جان برکفان جان‌بخش
تاکنون آمار دقیقی از کادر بهداشت و درمان که به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند، منتشر نشده، اما از حمید لطیفی، ارتوپد (فومن)، رضا کوچکی‌نیا، پزشک عمومی (لاهیجان)، غلامرضا وثوقی‌کیا، پرستار (رشت)، علی شیخ مرادی، پرستار (رشت)، سیامک دیوشلی، متخصص اطفال (انزلی)، مصطفی صمدی، پزشک عمومی (بابل)، محمدعلی ربیعی، پزشک عمومی (شفت گیلان)، نرجس خانعلی‌زاده، پرستار (لاهیجان)، رامین عزیزی‌فر، پرستار (تهران) و محمد محمدی، پزشک ( رشت) نام برده شده است. همچنین دکتر حبیب الله پیروی، رییس اسبق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر کوروش گودرزی‌پور، فوق‌تخصص هماتولوژی و انکولوژی کودکان بیمارستان مفید تهران نیز در روزهای اخیر درگذشته‌اند و احتمالا این فهرست اعضای دیگری هم دارد که ایثار آنها در خاطر مردم خواهد ماند.
پرستاران و پزشکان قربانی عدم اطلاع‌رسانی شدند
بهروز بنیادی نماینده مجلس و عضو قرارگاه مقابله با کرونا، مستقر در وزارت بهداشت در گفت‌وگو با ایرناپلاس با اشاره به اینکه هنوز کسی زمان دقیق ورود این ویروس به کشور را اعلام نکرده است، می‌گوید: وزارت بهداشت و مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت که مسئول پایش این ویروس در کشور بوده، هنوز زمان مشخصی را برای ورود این ویروس به کشور اعلام نکرده و ما فقط می‌دانیم نخستین مورد آن در قم گزارش شده است. در حالیکه اپیدمیولوژیست‌ها معتقدند پیش از آن زمان ویروس وارد کشور شده و چرخش زیادی داشته است و به همین دلیل شاهد افزایش ناگهانی این ویروس در استان‌های مختلف کشور هستیم.
به همین دلیل بنیادی معتقد است: تعدادی از پرستاران و پزشکان قربانی عدم اطلاع‌رسانی به موقع شده‌اند، در صورتی که اگر این اطلاع‌رسانی زودتر انجام می‌شد و پایش دقیق‌تر صورت می گرفت، قطعا پرسنل پزشکی ما مثل مردم مورد حفاظت قرار می‌گرفتند و حداقل خودشان خودمراقبتی را انجام می‌دادند، این موضوع مهمی است که باید به آن توجه کنیم.
عدم تناسب سرانه کادر درمانی با تعداد بیماران
نکته بعدی که بنیادی به آن اشاره می‌کند، عدم عایت استاندارد سرانه پرشکان و پرستاران نسبت به بیماران است. به گفته وی در کشورهای پیشرفته برای هر بیمار ICU دو پرستار و گاهی سه پرستار وجود دارد، در حالی که در کشور ما گاه یک پرستار از سه تا ۴ بیمار ICU مراقبت می‌کند و قطعا ارتباط مکرر با بیماران مختلف توسط یک فرد، شانس آلوده شدن او را بالا می‌برد، هرچند مراقبت‌ها و نکات ایمنی را رعایت کند. این ارتباط مکرر خود زمینه ساز ورود ویروس و عفونت به اعضای کادر پرستاری و پزشکی است.
از کمبود تجهیزات تا خستگی مفرط
بیژن بابایی جراح عمومی هم در گفت‌وگو با ایرناپلاس صحبت بنیادی را تایید می‌کند و معتقد است نخستین علت ابتلای کادر درمانی به کرونا و فوت برخی از آنها دیر اعلام شدن وجود این ویروس در کشور است. اما موضوع دومی که وی به آن اشاره می‌کند همان تصور عموم درباره کمبود تجهیزات حفاظتی است. به طوری که به گفته بابایی کمبود امکانات حفاظتی مثل ماسک، دستکش و گان که منجر به مصرف چند باره آنها می‌شود، عملا جوابگوی محافظت از کادر درمانی نیست.
موضوع سوم اما مربوط به آموزش‌هاست. بابایی می‌گوید: همه کادر درمانی، آموزش‌های مربوط به محافظت از خود را در دوران دانشجویی گذرانده‌اند، اما شاید با توجه به شدت بیماری لازم بود نکات آموزشی جهت محافظت کامل از خود، دوباره به کادر درمانی یادآوری شود.
بابایی خستگی مفرط کادر درمان را هم از دلایل دیگر معرفی می‌کند. به گفته وی خستگی مفرط باعث کاهش ایمنی بدن می‌شود و همین، میزان ابتلا را بالاتر می‌برد. این در شرایطی است که اخبار حکایت از آن دارد که برخی از کادر درمان به تغذیه مناسب هم دسترسی ندارند. ما اطلاع داریم که در یکی از بیمارستان‌های شمال شهر یک انجمن خیریه غذای کادر درمان و بیماران را تهیه می‌کند. در واقع بیمارستان‌ها به دلیل اشباع شدن از بیمار حتی از عهده تامین غذا هم برنمی‌آیند.
بابایی ادامه می‌دهد: مقابله با کرونا مثل یک جنگ است. وقتی تدارکات و لجستیک کافی برای نیروهای خط مقدم وجود نداشته باشد، نبود نیرو با نیروی خسته چندان تفاوتی نمی‌کند. به علاوه این که خستگی تا حدی قابل جبران است، اما اگر خستگی هم از حد خاصی بیشتر شود میزان خطا بیشتر خواهد شد.
برگزاری مانور برای تمرین بیشتر
در این میان بهروز بنیادی معتقد است: بعد از گذر از این بیماری خطرناک باید روی این مسائل برنامه‌ریزی دقیق انجام دهیم، چون این اپیدمی اول و آخر نخواهد بود، ممکن است در سال‌های بعد با تغییراتی از جمله مقاومت‌های میکروبی نسبت به آنتی‌بیوتیک ها روبه‌رو شویم و با توجه به زمانی که برای کشف داروی جدید لازم است، باید همیشه آمادگی لازم در سیستم بهداشت و درمان وجود داشته باشد.
بنیادی همچنین پیشنهاد می‌دهد مانورهایی مثل مانورهای زلزله یا آتش‌سوزی، در مورد اپیدمی‌ها یک یا دو بار در سال برگزار شود تا پرسنل بیمارستانی و امدادی کشور با شرکت در آن با آموزش مجدد، استانداردها را در سطح جهانی تمرین کنند.