علاوه بر دو رقمی شدن تعداد فوتی کرونا در روز گذشته، این روزها خبرهای خوشی از بیمارستانها به گوش می‌رسد که البته برخی از آنها غیررسمی است؛ خبرهایی مانند کاهش بار بیماران مبتلا به کرونا و حتی بسته شدن بخش بیماران کرونایی به دلیل نبود مورد ابتلای جدید. موضوعی که هرچند جزئی در تهران هم اتفاق افتاده، چرا که روز دوشنبه، زالی فرمانده ستاد مدیریت بیماری کرونا در تهران هم گفته میزان مراجعه به بیمارستانها در دو روز گذشته، ۵ درصد کاهش داشته است. این اخبار باعث شده تا برخی به روزهای آینده امیدوار شوند که قرار است به‌زودی از شر این ویروس خلاص شوند. در این میان، برخی هم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را کنار گذاشته و رفت‌وآمدهای خود را در سطح شهر شروع کرده‌اند.
البته به این افراد باید گروهی را هم اضافه کرد که به دلیل بازگشایی ادارات و شروع برخی کسب و کارها، مجبور به رفت و آمد در سطح شهر هستند. در این میان، اما افراد بدبینی هم وجود دارند که معتقدند نباید چندان به این اوضاع امیدوار بود، چرا که این کاهش، نتیجه قرنطینه نیم‌بندی است که در تعطیلات نوروز صورت گرفته و حالا که فعالیت‌های روزانه افراد تقریباً به حالت عادی برگشته، باید منتظر بازگشت روزهای وحشتناک کرونایی بود و این آرامش قبل از طوفان است. بنابراین بهتر بود تا سخت‌گیری‌ها و تعطیلی ادارات حداقل تا دو هفته دیگر ادامه پیدا می‌کرد.
اما حمید سوری، اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران در گفت‌وگو با ایرناپلاس نگاه تخصصی‌تری به این ماجرا دارد. وی کاهش بار بیماران مبتلا به کرونا را فقط به رعایت نکات اعلام شده توسط مردم در ایام تعطیلات نوروز مرتبط نمی‌داند.
تا امروز اغلب مبتلایان به کرونا از گروه‌های پرخطر بودند
سوری می‌گوید: مواردی مثل بالا بودن تعداد بیماران بستری یا تعداد مرگ و میر، به الگوی جمعیتی مبتلایان بستگی دارد. به این معنی که وقتی مبتلایان از گروه‌های آسیب‌پذیر و پرخطر مثل سالمندان، دیابتی‌ها و تنفسی‌ها باشند، احتمال بستری بیشتر می‌شود، علائم بیماری سریع‌تر نمایان شده و میزان بستری بالا می‌رود.
سوری می‌افزاید: در ترکیب جمعیتی و الگوی طبیعی بیماری، ابتدا گروه‌های پرخطر بیمار می‌شوند، اما به‌مرور زمان و به‌تدریج از حجم بیماران پر خطر کم شده و بیشتر گروه‌های کم‌خطرتر به بیماری مبتلا می‌شوند.
البته به گفته سوری، شرایط بیماری در روزهای آینده باز هم بستگی به الگوی مواجهه افراد پرخطر دارد، چرا که بالاخره جمعیت گروه‌های پر خطر به صفر نرسیده است و اغلب این افراد در جامعه حضور دارند. موضوع امیدوارکننده این است که با گذشت زمان، احتیاط‌های آنها بیشتر شده و وقتی احتیاط آنها بیشتر می‌شود، طبیعتاً شانس ابتلای آنها هم پایین‌تر می‌آید.
به گفته سوری، بالا بودن شدت بیماری در موج اول به این دلیل بود که مردم خیلی اطلاعی از بیماری نداشتند و همه در معرض بیماری بودند. اما بعد از گذشت زمان، حجم زیادی از اطلاعات منتشر شد و جامعه فهمید گروه‌های پرخطر چه کسانی هستند. این گروه‌ها طبیعتاً محافظت خود را بیشتر می‌کنند. مثلاً این که ما سالمندان کمتری در خیابان نسبت به اوایل اسفندماه می‌بینیم.
موضوع دیگری که سوری به آن اشاره می‌کند، این است که در ابتدای اپیدمی، عده‌ای هم داخل بیمارستان به این بیماری مبتلا شدند. ممکن بود فردی برای درمان قلب یا ریه خود به بیمارستان مراجعه کرده و از این طریق، مبتلا شده بود، اما در حال حاضر تعداد این بیماران در بیمارستان کاهش زیادی داشته است، مگر موارد خیلی شدید که در بیمارستانها بستری می‌شوند.
البته به اعتقاد سوری، مداخلات و در خانه ماندن در ایام عید هم مؤثر بوده است، ولی نمی‌توانیم کاهش بار بیمارستانها را صرفاً به آن تعمیم دهیم. ضمن اینکه در حال حاضر اقدامات درمانی هم به‌واسطه افزایش تجربه کادر درمانی مؤثرتر و آگاهانه‌تر شده است. علائم زودتر شناسایی می‌شود و افراد از همان زمان، سرپایی مورد مراقبت قرار می‌گیرند؛ بنابراین نرخ بستری پایین آمده است.
سوری می‌گوید: البته چون مطالعه قطعی در این مورد وجود ندارد، تصویر شفاف و روشنی از سهم هر کدام از این موارد در کاهش تعداد مبتلایان وجود ندارد. ولی قطعاً آنچه باعث شد ما آن فشار اولیه اپیدمی را به لحاظ فراوانی ابتلا و مرگ و میر و شدت بیماری بشکنیم، مجموعه‌ای از کارها و اقداماتی است که در کشور انجام شده است.
آمارهای اعلامی این روزها در مورد تعداد ابتلا، مرگ و میر و سایر موارد، از سه مسیر جمع‌آوری می‌شود: نخست بر اساس آزمودن‌هایی است که انجام می‌گیرد. دوم بر اساس علائم بالینی است که وزارت بهداشت از طریق تلفن یا خوداظهاری افراد به دست می‌آورد و سوم هم بر اساس اطلاعات مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌هاست.
ادامه اجرای طرح هوشمند فاصله‌گذاری به افزایش مواجهه و ابتلا می‌انجامد
سوری با اشاره به این موضوع می‌افزاید: ما چون مثل کره جنوبی که روزی از ۲۰ هزار نفر تست می‌گرفت، از توده‌های جمعی، تست نمی‌گیریم، قادر به برآورد اندازه واقعی ابتلا نیستیم. آمار موارد ابتلایی ما صرفاً بر اساس تعداد آزمایش‌های معدود و علائم بالینی است. به اعتقاد وی، همین موضوع دلیل بالا بودن میزان کشندگی و سهم بستری در کشور ما نسبت به برخی کشورهای دیگر است.
به اعتقاد وی، در چنین شرایطی وقتی طرح هوشمند فاصله‌گذاری اجتماعی به شیوه کنونی ادامه پیدا کند، طبیعتاً شانس مواجهه بالا می‌رود و وقتی مواجهه بالا برود، احتمال آلودگی و ابتلا بالا می‌رود. بنابراین این‌طور نیست که انتظار داشته باشیم با این طرح، فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند شانس مرگ، ابتلا و بستری پایین بیاید. حتی این بار الگوی مبتلایان نیز در مقایسه با اوایل اپیدمی متفاوت خواهد بود.
احتمال بالای بازگشت به پیک اپیدمی
سوری می‌افزاید: برآورد من این است که ما پیک بعدی اپیدمی را خواهیم داشت که ۱۰ تا ۱۵ روز دیگر خودش را نشان می‌دهد. مگر این که سه اتفاق مهم رخ دهد: این که واقعاً نظارت کامل و کافی بر اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند وجود داشته باشد. دوم مردم به همه قوانین و مقررات تمکین کرده و رعایت کنند. سوم هم این که امکانات و ابزار لازم در جامعه برای مقررات تعیین شده برای فاصله‌گذاری هوشمند فراهم شود. نه این که به دلیل کمبود وسایل نقلیه، مردم مجبور باشند در اتوبوس‌های پرازدحام سوار شوند.
سوری می‌گوید: تحقق این سه نکته در جامعه ما خیلی بعید به نظر می‌رسد. آیا دولت با این‌همه مشکلات می‌تواند بر رفتارهای مردم نظارت کند؟
اما آیا با شرایط پیش‌رو، شدت بیماری در موج دوم همانند موج اول خواهد بود؟ پاسخ سوری به این سؤال این است که شدت بیماری در موج دوم، بستگی به میدان مواجهات دارد و اینکه سه شرط گفته شده تا چه حد عملی شود.
وی می‌گوید: اگر آن سه شرط عملی شود، احتمال دارد اصلاً ما موج دوم نداشته باشیم و اگر عملی نشود ما موج دوم را خواهیم داشت که با شرایط امروز به نظر من این موج را خواهیم داشت. در روز سیزده به در، مردم خیلی رعایت کردند و البته قوانین هم خیلی سفت و سخت اجرا شد. ولی الان ما مردم را در صف خرید یا صف مترو و اتوبوس می‌بینیم. بنابراین بستگی به میزان مواجهه‌ها، فاصله‌گذاری‌ها و رعایت مقررات دارد.
سوری می‌افزاید: با شرایط موجود به نظر من بازگشت به پیک اپیدمی احتمال بالایی دارد و شدت آن هم بستگی به الگوی مواجهه‌ها و میزان مواجهه‌ها دارد.
الگوی مواجهه یعنی یک برآورد و بررسی جامعی داشته باشیم که در حال حاضر ترکیب جمعیتی که در شهر رفت وآمد کرده و رها هستند و سخت‌گیری‌های طرح فاصله‌گذاری را رعایت نمی‌کنند، چه کسانی هستند و چه میزان از آنها را گروه‌های پرخطر تشکیل می‌دهند. اگر نسبت این گروه بالا باشد، احتمالاً شدت بیماری هم بالا خواهد بود.
هم سرعت اقدامات کم بود و هم شدت آنها
سوری همچنین به‌سرعت گسترش بیماری در اپیدمی به‌عنوان یک نکته مهم اشاره می‌کند. به گفته وی وقتی سرعت گسترش بیماری بالا برود، اپیدمی هم بار بالایی دارد و همین باعث می‌شود در مدت کوتاهی، عده زیادی آلوده شوند و نظام اجتماعی به هم بخورد.
وی افزاید: کاری که کره جنوبی انجام داد و توانست اپیدمی را در مدت کوتاه‌تری کنترل کند، همین کارهایی بود که ما انجام دادیم، اما کره جنوبی همین اقدامات را با شدت و سرعت بیشتر انجام داد. ما با تأخیر اقداماتمان را انجام دادیم و شدت اقداماتمان هم کم بود. شدت اقدامات به غیر از سیزده به در، در بقیه روزها نیم‌بند بود. نه مردم رعایت کردند و نه دولت قضیه را خیلی جدی گرفت. طبیعی است در چنین شرایطی اپیدمی که می‌توانست تا اواخر سال ۹۸ روند نزولی و خاموشی بگیرد، هنوز ما را گرفتار خود کرده است.
نظر شما