مهاجرت برخی فعالان استارتاپی، نشنیدن خبرهای جدید و جنجالی از موفقیت چشمگیر استارتاپ‌ها و ... همه نشان از این است که اکوسیستم استارتاپی، در حال کوچک شدن است. اما کوچک شدن به‌هیچ‌وجه به معنای تمام شدن نیست و کوچک شدن هرگز به کوچک ماندن نخواهد رسید، بلکه رشد خواهد کرد و بخشی از رویای روزهای نخست محقق خواهد شد.
در نگاهی عام‌تر، استارت‌آپ نوعی از کسب‌وکار نیست؛ بلکه مرحله‌ای از یک کسب‌وکار است. هر کسب‌وکاری در زمان شروع می‌توانسته استارت‌آپ باشد و بسیاری از آنها که به‌عنوان استارت‌آپ می‌شناسیم، دیگر استارت‌آپ نیستند، بلکه سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگی شده‌اند. در کنار آن، طی سال‌های اخیر منظورِ نهان در واژه استارت‌آپ، کسب‌وکارهای نوپای نوآوری محور بوده است. با هر دو این تعاریف، چنین کسب‌وکاری برقرار خواهد ماند، چرا که ظرفیت جوانان تحصیل کرده خلاق در جامعه بسیار بالاست و فرصت نوآوری همواره به‌شکلی گسترده برقرار است.
اکوسیستم کارآفرینی نوین نیز مانند هر اکوسیستم دیگری، زمانی که جذابیت‌های سهل‌الوصول خود را از دست دهد، ریزش‌هایی در فعالان و علاقه‌مندان آن رخ خواهد داد. اما نکته بسیار مهم این ریزش‌ها، حذف اکثریت فعالانی است که نه به دلیل توانمندی بارز یا اعتقاد به این نوع کسب‌وکارها، بلکه به دلیل برخی جذابیت‌ها وارد آن شده بودند. از این نکته غافل نیستیم که در این بین، سهمی از نیروهای کلیدی و ارزشمند نیز به‌واسطه خستگی، نرسیدن، ناامیدی یا جذابیت‌های موازی، اکوسیستم را ترک خواهند کرد، اما سهم بالایی از آنها باقی خواهند ماند. از سوی دیگر، هرچند حصول نتایج درخشان در دنیای استارت‌آپ‌ها، دیگر به‌سادگی و شیرینی قبل نمی‌نماید، اما ممکن و قابل دست‌یابی است. بنابراین همچنان علاقه‌مندانی را به خود جذب خواهند کرد. با این تفاوت که این بار ورودی‌های توانمندتر و حرفه‌ای‌تری را خواهیم دید.
رشد اکوسیستم کارآفرینی، تزریق منابع مالی خطرپذیر را می‌طلبد. در آغاز، تجربه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در جامعه ما محدود و حتی نایاب بود و بازیگران سرمایه‌گذار نیز تحت تأثیر چشم‌انداز بسیار روشن، ورودی‌های پرریسکی به بازار داشتند که گاهی با الزامات استارت‌آپ نیز همخوانی نداشت؛ بنابراین نتیجه حاصل، مطلوب نبود. اما اکنون علاوه بر اینکه جذابیت‌های واقعی سرمایه‌گذاریِ خطرپذیر پابرجاست، سرمایه‌گذار داخلی هوشمندتر و باتجربه‌تر شده و امید سرمایه‌گذاری‌های اثربخش افزایش یافته است.
تا کنون برخی حلقه‌های لازم و اثرگذار مورد نیاز توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور ما فراهم نبوده است، در نتیجه استارت‌آپ‌ها، در بالا رفتن از نردبان توسعه، به پله‌هایی رسیده‌اند که وجود نداشت و این خلأها، ریزش‌ها را بیشتر کرد. اما فعالان و سیاست‌گذاران به‌مرور متوجه نیازمندی‌ها و اقتضائات شده‌اند و نشانه‌های مثبتی از تکمیل پله‌های نردبان دیده می‌شود. یک نمونه امیدبخش از این تکامل را می‌توان در طرح نوآفرین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دید.
پس استارت‌آپ هنوز پابرجاست، ورود به آن سخت‌تر، ولی باکیفیت‌تر خواهد شد، سرمایه هوشمندانه بهتری تزریق خواهد شد و دولت حمایت‌های کارآمدتری انجام خواهد داد. جاده اگرچه به آن شهر آرمانی، که اصلاً وجود نداشت، نمی‌رسد، ولی شهر بزرگی پیش روست که قابل رسیدن است.