"اصحاب کهف" چه کسانی بودند؟

ایرنابازار- هجدهمین سوره قرآن، یعنی سوره کهف، در پاسخ به سوالاتی نازل شد که مشرکین مکه به قصد امتحان پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ مطرح کرده بودند.

یکی از این سوالات این بود که "اصحاب کهف" چه کسانی بودند؟
به مشرکان مکه گفته شد که داستان اصحاب کهف، دلیلی روشن بر اعتقاد به آخرت است. این داستان نشان می‌دهد که خداوند توانایی زنده کردن هر کسی را که بخواهد دارد، حتی بعد از خواب طولانی مرگ، همانطور که با اصحاب کهف چنین کرد (آنها بیش از 300 سال خوابیدند).

خداوند در آیۀ یازدهم این سوره می‌فرماید:

فَضَرَبْنَا عَلَیٰ آذَانِهِمْ فِی الْکَهْفِ سِنِینَ عَدَدًا
«پس چندین سال در آن غار بر گوش‌هایشان [پرده] زدیم [و به خوابشان فروبردیم»

خواب اصحاب کهف

حس شنوایی یک حس فیزیولوژیکی است که در هنگام خواب از کار نمی‌‍افتد (فرد خوابیده با صدای نزدیک می‌تواند بیدار شود). عصب هشتم جمجمه‌ای (که از قسمت داخلی گوش عبور می‌کند) دو شاخه دارد: یکی برای شنوایی و دیگری برای حفظ تعادل (موقعیت و حرکت سر). در مورد اصحاب کهف، عملکرد فیزیولوژیکی شنوایی و تعادل هر دو متوقف شد، لذا قرآن به جای «شنوایی» از عبارت «فَضَرَبْنَا عَلَیٰٓ آذَانِهِمْ» (بر گوش‌هایشان پرده افکندیم) استفاده می‌کند.

سایر عملکردهای بدن پنهان بود و چشم باز نبود:

وَتَحْسَبُهُمْ أَیْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ
«و آنان را بیدار می‌پنداری و حال‌آنکه در خواب‌اند» (کهف:18)

و اندام آنها با اینکه زنده بودند تکان نمی‌خوردند:

وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْیَمِینِ وَذَاتَ الشِّمَالِ
«و ما آنان را به جانب راست و چپ می‌گردانیم» (کهف:18)

شکل آن‌ها تغییر نکرد، اگرچه سال‌ها گذشت و وقتی از خواب بیدار شدند، متوجه تغییرات واقعی در صورت خود نشدند:

قَالُوا لَبِثْنَا یَوْمًا أَوْ بَعْضَ یَوْمٍ
گفتند: یک روز یا بخشی از روز را [در خواب] مانده‌ایم (کهف:19)

حفظ بدن اصحاب کهف

حالت آن‌ها شبیه به حفظ اندام‌ها از طریق سرما برای ایجاد مهار متابولیک است. این روش در زمینه پزشکی برای حفظ اندام‌های اهدایی (قلب، کلیه، قرنیه و غیره) قبل از پیوند به بدن دیگری به طور گسترده استفاده می‌شود.

بنابراین، خورشید هنگام طلوع به سمت راست و هنگام غروب به سمت چپ متمایل می‌شود تا به آن‌ها برخورد نکند، در حالی که آن‌ها در شکافی از غار قرار دارند:

وَتَرَی الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَتْ تَزَاوَرُ عَنْ کَهْفِهِمْ ذَاتَ الْیَمِینِ وَإِذَا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِی فَجْوَةٍ مِنْهُ ذَٰلِکَ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ
«و خورشید را می‌بینی که چون طلوع می‌کند، از غارشان به سمت راست مایل است، و چون غروب می‌کند، از سمت چپ از آنان جدا می‌شود، درحالی‌که آنان در فراخنایی از آن قرار دارند. این از نشانه‌های [قدرت] خداست.» (کهف:17)

بنابراین، خنکی موجود در این شکاف غار به دور از گرمای خورشید که به آن‌ها برخورد نمی‌کرد، برای مهار کردن متابولیسم بدن برای حفظ بدنشان در تمام این مدت طولانی کافی بود.

اگر آن‌ها فقط خواب بودند، برای زنده ماندن به آب و غذا نیاز داشتند و پس از چند ساعت به دلیل نیاز به دفع ادرار بیدار می‌شدند. اما خداوند تمام کارکردهای زیستی آن‌ها را مهار کرد و بدنشان را به صورت زنده حفظ کرد. لذا فرمود:

وَتَحْسَبُهُمْ أَیْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ
«و آنان را بیدار می‌پنداری و حال‌آنکه در خواب‌اند.»(کهف:18)

دلیل اینکه خداوند نفرمود: «شما آنها را مردگان می‌پنداشتید، در حالی که آنها خوابیده بودند». این است که نشانۀ بیداری، پلک زدن اس. و خداوند با پلک زدن، چشمانشان را از کوری حفظ کرد؛ چون اگر چشم برای مدت طولانی بسته بماند کور می‌شود چرا که عصب بینایی تحلیل رفته و می‌میرد و اگر باز بماند، به خشکی قرنیه و کوری مبتلا می‌شود . بنابراین، این حالت نادر آنها، اگر دیده می‌شد، وحشت‌آور بود .زیرا نه زنده بودند و نه مرده. بلکه خوابیده بودند ولی چشم‌هایشان پلک می‌زد.

لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَیْهِمْ لَوَلَّیْتَ مِنْهُمْ فِرَارًا وَلَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْبًا
اگر به آنان سر می‌کشیدی، روی از آنان بر می‌تافتی و می‌گریختی و از دیدنشان آکنده از ترس می‌شدی (کهف:18)

همانطور که خداوند چشمان آنها را با پلک زدن حفظ کرد، بدن آنها را نیز با چرخش مداوم از زخم بستر حفظ کرد.

وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْیَمِینِ وَذَاتَ الشِّمَالِ
و ما آنان را به جانب راست و چپ می‌گردانیم (کهف:18)