به گزارش ایرناپلاس؛ هر چند امسال برای اهالی تئاتر اوضاع دشواری سپری و آسیب‌های جدی به این هنر و هنرمندانش وارد شده، اما این روزها جشنواره‌ای برای اهالی تئاتر برقرار است که شاید مرهمی بر زخم کرونا بر پیکر تئاتر باشد. هفدهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا به صورت آنلاین برگزار شده و تا امروز(دوم دی‌ماه) ادامه دارد.
البته شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت، از یکم تا هفتم آذرماه و همزمان با هفته بسیج برگزار شد. این جشنواره در بخش‌های مختلفی چون «سینمای ایران و جهان»، «سیدالشهدای مقاومت»، «روایت قلم»، «نقد و پژوهش تحلیل» و بخش «فیلمسازان بسیجی» برگزار شد که آثار بسیاری با یکدیگر در آن به رقابت پرداختند.
اما به راستی برگزاری این جشنواره‌ها در ادوار مختلف تا چه اندازه توانسته به اهداف با ارزش و تاثیرگذار در عرصه سینما و تئاتر نزدیک شود؟ آیا این جشنواره‌ها با رویکرد و افقی خاص، جهت رشد سینما و تئاتر مقاومت فعالیت می‌کنند یا هدف همان برگزاری یک جشنواره است؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با عبدالحسن برزیده کارگردان فیلمی در حوزه جنگ و مقاومت به نام «مزار شریف» و همچنین ایوب آقاخانی نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر که داوری جشنواره تئاتر مقاومت را هم تجربه کرده گفت‌وگو کردیم.
شبیه جشنواره‌های بین‌المللی
برزیده درباره جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت و چگونگی عملکرد آن به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به نظر می‌رسد قصد جشنواره مقاومت این است که موضوع مقاومت را به نوعی برجسته کند. اگر این جشنواره را ایدئولوژیک ببینیم و بپذیریم که هزینه‌ها و برنامه‌ریزی‌هایش را بسیج انجام می‌دهد پس اهداف آن هم روشن است.
به اعتقاد من، برگزاری این جشنواره در جهت اهدافی که تعریف شده، گام خوبی است. کمترینش، این است که دنیا را رصد می‌کنند که چه اتفاقاتی در زمینه ساخت فیلم‌ها با موضوع مقاومت می‌افتد و کجاها در این زمینه کار می‌شود. برخی از جشنواره‌های سیاسی دنیا مانند جشنواره برلین، عوامل و برگزارکنندگانش قبول دارند جشنواره‌ای سیاسی است و اهداف سیاسی را دنبال می‌کند.
در این جشنواره‌ها، فیلمسازانی که فکر می‌کنند ممکن است در راستای حرکت‌های سیاسی آنها فیلم بسازند، حمایت می‌کنند. این حمایت‌ها با جایزه دادن و حتی سرمایه‌گذاری در آثار بعدی آن سازنده فیلم اتفاق می‌افتد. اصولا جشنواره‌های مختلف دنیا چنین عملکردی دارند. اما بعید می‌دانم جشنواره مقاومت توان و بضاعت چنین اتفاقی را داشته باشد. بنابراین پاسخ من شامل دو نکته می‌شود؛ رصد کردن و حمایت کردن از کسانی که تلاش می‌کنند بر اساس دیدگاه برگزارکنندگان و گردانندگان جشنواره مقاومت فیلم بسازند و این اصلا اتفاق بدی نیست.
برزیده توضیح داد: نکته اینجاست که چنین جشنواره‌هایی نمی‌توانند در این عرصه و حتی در سطح داخلی چندان عرض اندام کنند. در واقع این پرسش مطرح می‌شود که برگزارکنندگان این جشنواره تاکنون از ساخت چند فیلم داخلی با این موضوع حمایت کرده‌اند؟
به همین دلیل به نظرم این نوع جشنواره‌ها تلاش دارند شبیه جشنواره‌های بین‌المللی شوند. جشنواره‌های بین‌المللی دنیا اهدافی دارند که براساس آن، مقدمات و برنامه‌ریزی‌ها برای ساخت آثار انجام می‌شود اما در جشنواره‌های بین‌المللی خودمان این روند را نمی‌بینیم.
اقبال عمومی و تاثیرگذاری جشنواره‌ها
این کارگردان با بیان اینکه تولید فیلم جنگی بسیار دشوار است و این سختی‌ها از گذشته تا کنون همواره بر سر راه فیلمسازان این حوزه وجود داشته است، افزود: فیلمساز دفاع مقدس باید خودش انگیزه داشته باشد که در این زمینه کار کند؛ یعنی کسی نمی‌تواند به او انگیزه بدهد. اما بعد از اینکه فیلمساز با انگیزه‌ای که زحمت کشیده و می‌خواهد با وجود هزاران مشکل فیلمش را بسازد وقتی به او امکانات نمی‌دهند، حتی اگر هزاران جشنواره هم برگزار و هزاران تندیس اهدا کنند، برای او فایده‌ای ندارد.
باید به این نکته دقت شود که جشنواره‌های ما، از جشنواره فجر تا جشنواره دفاع مقدس یا موضوع‌های دیگر، هیچکدام تاثیرگذار نخواهند بود مگر اینکه با اقبال عمومی مواجه شوند، یعنی همه مردم این فیلم‌ها را دوست داشته باشند. در حال حاضر بسیاری از فیلم‌های دفاع مقدس و مقاومت را که تهیه‌کنندگان به جشنواره‌ها می‌فرستند تنها در همان محافل دیده می‌شود.
راه‌حل چیست؟
این کارگردان در پاسخ به این پرسش که چه راه‌حل‌هایی را باید برای بهتر برگزار شدن جشنواره فیلم مقاومت به کار گیرند تا جشنواره به اهدافش برسد، بیان کرد: راه‌حلی برای همه جشنواره‌ها وجود دارد. در ابتدا باید یک دبیرخانه فعال فعال باشد؛ تفاوتی ندارد که جشنواره دوسالانه مقاومت باشد یا سالانه فیلم فجر. در هر صورت باید این جشنواره‌ها یک دبیرخانه فعال داشته باشند و افرادی که در آن حضور می‌یابند، فعال و پیگیر باشند.
باید فیلم‌هایی که قرار است در این جشنواره به نمایش درآید را رصد کنند که اگر مشکلی دارند به سازندگان کمک کرده و در تولید آن به نوعی مشارکت داشته باشند. فیلمسازان دفاع مقدس برای ساخت فیلم‌هایشان تلاش می‌کنند و همیشه به رانت‌خواری و اینکه هوای آنها را دارند، متهم می‌شوند درحالی که اگر بپرسید متوجه می‌شوید این افراد با خون دل فیلم می‌سازند و از جانشان مایه می‌گذارند.
خارج شدن جشنواره از مسیر خود
ایوب آقاخانی درباره عملکرد جشنواره تئاتر مقاومت در ادوار گذشته و مسیری که در جهت رسیدن به اهدافش پیموده است، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: این جشنواره شروع آتشینی داشت. راهی که آقای مسافرآستانه در همان ابتدا آغاز کرد، نگاهی بود که اصولا برای احیا و جان‌بخشی به تئاتر شکل گرفته بود که در این راستا هم موفق بود. اما مساله‌ای که اکنون می‌توان به آن اشاره کرد اینکه این جشنواره در ادامه، مسیر نادرستی رفت و سبب شد به اهداف مورد نظر خود نرسد. مسیر جشنواره از ریلی که برای آن ترسیم و طراحی کرده بودند، خارج شد و به جاهای دیگری رفت. این اتفاق سبب شد در عمل ثمربخشی جشنواره تحت‌الشعاع قرار بگیرد. به عبارت دیگر به هدف‌هایی که در ابتدا داشته نتوانست برسد. پیچیدگی‌هایی در این مسیر اتفاق افتاد که سرانجام آن این بود که به یک جشنواره فرمایشی تبدیل شد.
جست‌وجوی آرمان‌های برتر در تئاتر
این نمایشنامه‌نویس با تشریح سیاست‌گذاری‌های جشنواره هفدهم تئاتر مقاومت، درباره چگونگی بازگشت دوباره این جشنواره به جایگاه اولیه و همچنین رسیدن به اهداف مورد نظرش گفت: صادقانه بگویم، با توجه به مسئولیتی که در دوره هفدهم دارم همه نگرانی‌هایم را در پذیرش مسئولیت به عنوان مسئول بخش نمایشنامه‌نویسی با برگزارکنندگان مطرح کردم.
متوجه شدم هدف نهایی برگزارکنندگان این دوره در سیاست‌گذاری جشنواره این است که این جشنواره را به معنای جدی به عنوان یک بازوی روح‌بخش و حیات‌بخش به تئاتر بنگرند و درگیر انحرافات طول مسیر و اغراق در ایدئولوژیک بودن جشنواره نشوند.
رویکرد جذب حداکثری این جشنواره و استفاده کامل و دقیق از توان جامعه تئاتری مانند تزریق خون به رگ‌های نیمه خشک تئاتر و خانواده تئاتر است. فکر می‌کنم با این رویکرد جشنواره بتواند دوباره بخش‌های زیادی از مسیر کج رفته‌اش را بازگردد و روی ریل اولیه خود حرکت کند.
آقاخانی تاکید کرد: به نظرم در این دوره تلاش زیادی شده تا جشنواره بدون خط کشی‌های رایج خودی و غیرخودی برگزار شود. به عنوان یک فرد متعصب در خانواده تئاتر که هیچ چیزی جزء تجلی و رونق و پویایی تئاتر برایم مهم نیست، این رویکرد قابل دفاعی است. البته تا زمانی که جشنواره برگزار نشود بدیهی است نمی‌توان آن را قضاوت کرد. امیدوارم دوره هفدهم یکبار دیگر نشان دهد که جشنواره مقاومت یکی از محورهای جدی تقویت بنیه تئاتر کشور است.
نظر شما