سعید حیدری متخصص «روانشناسی سلامت» درباره مهارت‌های روانی فردی برای عبور از بحران کرونا به ایرناپلاس گفت: کرونا به دلیل همه‌گیری، مسری بودن و قدرت انتقال بالا، پیر و جوان نمی‌شناسد و همه جامعه را در برگرفته است. اینکه همه جامعه را در برگرفته، باعث شده در جامعه حالتی از ناامیدی و استیصال نسبت به این بحران به وجود بیاید. کرونا فقط یک بیماری جسمی نیست؛ شاید در ظاهر ببینیم و بگوییم بیماری جسمی است. اما طبق آنچه که سازمان بهداشت جهانی و انجمن روان شناختی و روان پزشکی آمریکا می‌گویند، انسان تنها جسم نیست و بنابراین نمی‌توانیم نگاهی فقط جسمانی داشته باشیم. انسان‌ها فراتر از جسم هستند.
کرونا تنها بیماری جسمانی نیست
وی توضیح داد: ۶۰ یا ۷۰ درصد از علت ابتلای ما به هر بیماری می‌تواند غیرجسمانی باشد. آنچه مشخص است و پزشکان هم به آن اذعان داشته و تائید می‌کنند اینکه بخش زیادی از بحران کرونا ناشی از استرس کروناست. وقتی فرد متوجه می‌شود به کرونا مبتلا شده، در مقابل کرونا تسلیم می‌شود. ترس و استرس ابتلا به کرونا، دیگر بحران موجود در جامعه است؛ یعنی ترس از اینکه ممکن است به کرونا مبتلا شوم یا نشوم. یعنی فرد یا دچار این استرس است که بعد از ابتلا می‌میرد یا اینکه ممکن است در آینده به این بیماری مبتلا شود. در واقع نوعی از رفتارهای وسواسی را در فرد به وجود می‌آورد.
این روانشناس سلامت ادامه داد: در تعریف علمی استرس می‌گوییم ناهماهنگی بین ملزومات محیطی و توانمندی‌های شخص رخ می‌دهد. یعنی اتفاقاتی در محیط می‌افتد و فرد با ارزیابی شرایط احساس می‌کند توانمندی‌هایش به اندازه عبور از بحران کارآمد نیست بنابراین شکست خواهد خورد و در نتیجه احساس ناکامی کرده و پس از آن دچار استرس می شود.
«ممکن است در این مسیر دچار مدلی از درماندگی آموخته شده هم بشود. اتفاقی که اکنون برای همه ما افتاده و احساس می کنیم در مقابل کرونا نمی‌توانیم کاری انجام دهیم و همین احساس باعث ایجاد استرس صدچندان برای هر فرد می‌شود. زمانی که استرس بر ما غلبه می‌کند بیماری‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و وسواس به سراغمان می‌آیند و روند عادی زندگیمان را در مختل می‌کنند. اینها در مراحل عادی زندگی خانوادگی مثل فرزندپروری، مسائل شغلی و درآمدمان تاثیر می‌گذارد.»
اهمیت مدیریت استرس در جامعه
او گفت: بخشی از این سردرگمی مردم به سیاست‌گذاری‌ها بر می‌گردد که به نظر می‌رسد بر مبنای یک آزمون و خطا جلو می‌رود و در بسیاری مواقع، تئوری و نظریه‌های علمی پشت آن نیست. البته این معضلی است که تقریبا بسیاری از کشورهای جهان با آن مواجهه‌اند. اما به هرحال عدم قاطعیت در تصمیم‌گیری‌ها، خود عاملی برای افزایش استرس و تنش در جامعه است. یک بحث رعایت پروتکل‌های بهداشتی است که فکر می‌کنم بیشتر مردم رعایت می‌کنند. اما بحث مدیریت استرس مقوله متفاوتی است که باید برای آن راهکار داشت.
حیدری تاکید کرد: استرس تقریبا بنای بسیاری از اختلالات را پی‌ریزی می‌کند. مدیریت استرس در این فضا می‌تواند در جلوگیری از ابتلا به ما کمک کند؛ ضمن آنکه اگر زمانی متبلا شدیم، در روند درمان به کمک ما بیاید.
«مهارت‌های ساده‌ای برای مدیریت استرس وجود دارد. یکی از این موارد تنفس است. تنفس آگاهانه و عمیق در مواردی که دچار نگرانی و ترس می‌شویم می‌تواند به ما کمک کند. چون فعل و انفعالاتی که در مغز صورت می‌گیرد با یک تنفس عمیق از کنترل سیستم خودمختار بدن خارج می‌شود و ما نسبت به آن آگاه و هوشیار می‌شویم و عنان تفکراتمان را می‌توانیم به‌دست گیریم و جوانب را واقع‌بینانه‌تر بررسی کنیم. این کار می‌تواند در کاهش استرس به ما کمک کند.
چگونه تاب‌آوری خود را افزایش دهیم
به گفته این روانشناس سلامت، یکی از نکته‌های کلیدی، افزایش میزان تاب‌آوری است. داشتن هدف و چشم‌انداز برای آینده سبب می‌شود فرد با توان و سازگاری بیشتری در این میدان باقی بماند. تمریناتی مانند ریلکسیشن و مراقبه‌ها می‌توانند به کمک ما بیایند. خوشبختانه به کمک فضای مجازی، آموزش‌های خوبی وجود دارد که به راحتی و رایگان می‌توان به آن دست یافت و استفاده کرد.
کرونا در حال تبدیل شدن به بیماری مزمن است؛ همانند سرطان یا دیابت که با آنها زندگی می‌کنیم. ممکن است کرونا تا سال‌ها با ما باشد و یا امکان دارد سیاست‌های کلان به شکلی باشد که در مدت یکی دو سال ریشه کن شود.کرونا در حال تبدیل شدن به یک بیماری مزمن
وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که می‌تواند با میزان تاب‌آوری ما در ارتباط باشد بحث سازگاری با بیماری‌های مزمن است که در دنیا روی آن کار می‌شود.
وی ادامه داد: سازگاری بحثی است که در روانشناسی سلامت و در بیمارهای مزمن به‌عنوان یک نقطه کلیدی به آن نگاه می‌کنند. اعتقاد دارم کرونا نیز در حال تبدیل شدن به بیماری مزمن است. همانند بیماری‌های سرطان یا دیابت که با آنها زندگی می‌کنیم. ممکن است کرونا تا سال‌ها با ما باشد و یا امکان دارد سیاست‌های کلان به شکلی باشد که در مدت یکی دو سال ریشه کن شوند؛ ما نمی‌دانیم. اما باید فرض را بر این بگذاریم که این بیماری مزمن است و ممکن است ادامه یابد.
حیدری اظهار کرد: پذیرفتن اصل بیماری در میزان سازگاری می‌تواند به ما کمک کند. متاسفانه هنوز اقشار مختلفی از جامعه این را نپذیرفته‌اند و می‌گویند چیزی به اسم کرونا وجود ندارد و اینها بازی است و در نتیجه جدی گرفته نمی‌شود.
وی ادامه داد: همچنین طرز فکر مثبت نیز بسیار کمک‌کننده است. شاید بگویید چطور می‌توانیم در این روزهای کرونا مثبت نگاه کنیم. نمی‌گویم به کرونا دید مثبت داشته باشیم؛ بلکه به آینده فکر کنیم. به اینکه روزی کرونا تمام می‌شود. بعد از کرونا باز زندگی ادامه خواهد داشت.
اگر نگاه ما به کرونا نگاه بیماری مزمن باشد و آن را بپذیریم، آرام آرام با آن سازگار می‌شویم. آیا شخص دیابتی خودکشی می‌کند؟ در حالی که دانش خود را در زمینه دیابت افزایش می‌دهد. بنابراین ما هم باید در گام نخست کرونا را بپذیریم و سپس دانش خود را نسبت به آن افزایش دهیم. به شایعه‌ها توجهی نکنیم و اگر علائمی از کرونا را در خود مشاهده کردیم، اولین کار، تماس یا مراجعه به مراکز تشخیصی یا درمانی باشد.
فاصله فیزیکی به جای فاصله‌گذاری اجتماعی
حیدری خاطرنشان کرد: نکته دیگر، تقویت حمایت‌های اجتماعی است. به نظرم واژه‌ای که ستاد کرونا با عنوان فاصله‌گذاری اجتماعی مطرح کرد از ریشه غلط است. چون ما در روانشناسی اعتقاد داریم (که هزاران تئوری و نظریه اثبات شده پشت آن است) که می‌گوید زمانی که با بحران مواجه می‌شویم یکی از عواملی که می‌تواند ما را نجات دهد شبکه «حمایت اجتماعی» و میزان حمایتی است که می‌توانیم از اطرافیان خود دریافت کنیم. در صورتی که واژه فاصله‌گذاری اجتماعی با این موضوع در تضاد است. شاید بهتر بود از واژه فاصله فیزیکی استفاده می‌کردیم تا با مفهوم حمایت‌های اجتماعی در تضاد نباشد.
شاید در این روزها چیزی که در ما کم شده، مهربانی نسبت به خودمان است، اینکه خودمان را برای بسیاری از موارد سرزنش می‌کنیم. واقعیت اینکه کرونا به هیچ شخصی ارتباط ندارد. ما دخالتی در به وجود آمدن ویروس کرونا نداشتیم بنابراین نگاهمان به بیماری این باشد که من تنها نیستم و بشریت درگیر این بیماری است.با خودمان مهربان باشیم
این متخصص روانشناسی‌سلامت ادامه داد: می‌توانیم از طریق امکاناتی که امروز وجود دارد، از جمله تماس‌های تصویری یا پیامک، ارتباطمان را حفظ کنیم یا اینکه در فضای باز قرار بگذاریم. به طور نمونه، پدر و مادر را در پارک با فاصله یک متری ببینیم یا دیدارهایی در فضای مجازی شکل دهیم. اینها می‌تواند به ما کمک کند تا از این بحران عبور کنیم.
شاید در این روزها چیزی که در ما کم شده، مهربانی نسبت به خودمان است، اینکه خودمان را برای بسیاری از موارد سرزنش می‌کنیم. واقعیت اینکه کرونا به هیچ شخصی ارتباط ندارد. ما دخالتی در به وجود آمدن ویروس کرونا نداشتیم بنابراین نگاهمان به بیماری این باشد که من تنها نیستم و بشریت درگیر این بیماری است.
این نوع دیدگاه می‌تواند تسکین‌دهنده باشد. چون کمک می‌کند میزان درد و رنج همراه با کرونا را با آدم‌های دیگر تقسیم و از بار و سنگینی این درد و رنج کم کنیم. باید دیدگاهمان این باشد که همانگونه که بسیاری از بیماری‌ها آمدند و مهار شدند، کرونا هم روزی مهار می‌شود و ما روزهای خوب را خواهیم دید. بنابراین باید امید به آینده داشته باشیم و خودمان را نبازیم تا در زمان پساکرونا مجبور به ساختن دوباره خودمان نباشیم.
نظر شما