به گزارش ایرناپلاس، آسیب‌های اجتماعی یکی از معضلات بزرگ جوامع امروز است و همین موضوع سبب شده تا برنامه‌های معتددی برای کنترل و کاهش آن در کشورهای مختلف تدوین و اجرا شود.
یکی از این برنامه‌ها، اورژانس اجتماعی بود که از حدود ۲۲ سال پیش به‌منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم در کشور ما راه‌اندازی شد. مراکز اورژانس اجتماعی با هدف ارائه خدمات تخصصی و فوری به افرد در معرض آسیب یا آسیب دیده ایجاد شد تا بتوانند در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی مداخله کرده و میزان و تاثیر آسیب اجتماعی را کاهش دهند.
از دیگر اهداف این مراکز، پیشگیری از وقوع جرم و قضایی‌زدایی است؛ اورژانس اجتماعی قصد دارد با ارائه مداخلات اجتماعی و روانی پیش از مداخلات قضایی و انتظامی به آن دست یابد.
گروه هدف این مراکز در کشور که زیرنظر سازمان بهزیستی قرار دارد شامل زوج‌های متقاضی طلاق یا دارای اختلاف خانوادگی، زنان و دختران در معرض آسیب یا آسیب دیده، افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده‌اند، کودکان کار و خیابان، همسران آزاردیده، کودکان آزاردیده، مبتلایان به اختلالات هویت جنسی و دختران فراری از منزل است.
اگرچه مراکز اورژانس اجتماعی از ۲۳ سال پیش در کشور راه‌اندازی شد اما تا پیش از سال ۹۶ رشد چندانی نداشت و کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.
تاسیس ۱۵۰ مرکز جدید اورژانس اجتماعی
دولت یازدهم و دوازدهم از همان ابتدا عزم خود را برای کاهش آسیب‌های اجتماعی جزم کرد و تصمیم گرفت تا توسعه اورژانس‌های اجتماعی را در دستور کار قرار دهد. زیرا توسعه اورژانس اجتماعی از برنامه‌های مورد تاکید در ششم توسعه بود. در برنامه ششم توسعه به موضوع کاهش آسیب اجتماعی توجه ویژه‌ای شده و سازمان بهزیستی یکی از محوری‌ترین دستگاه‌هایی است که باید در صف مقدم پیشگیری و مبارزه با آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گرفت.
بنابراین در سال ۹۶، سازمان بهزیستی، ۱۵۰ مرکز اورژانس اجتماعی را در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۵۰ نفر راه‌اندازی کرد. تا پیش از آن، تنها ۲۰۰ مرکز اورژانس اجتماعی در سراسر کشور فعال بود که شمار آنها به ۳۵۰ مورد افزایش یافت.
در سال ۹۶، سازمان بهزیستی، ۱۵۰ مرکز اورژانس اجتماعی را در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۵۰ نفر راه‌اندازی کرد. تا پیش از آن، تنها ۲۰۰ مرکز اورژانس اجتماعی در سراسر کشور فعال بود که شمار آنها به ۳۵۰ مورد افزایش یافت.
به گفته انوشیروان بندپی رئیس وقت سازمان بهزیستی در پی برنامه‌ریزی‌های انجام شده، استان‌ها و مناطق مختلف کشور برای توسعه اورژانس اجتماعی مشخص و اعتباری بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان به اجرای این طرح اختصاص یافت.
همان زمان، حسن اسد بیگی رییس ستاد فوریت‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: اورژانس اجتماعی به مواردی از قبیل کودک‌آزاری، همسر آزاری، آسیب‌های خانوادگی، خودکشی و. ..رسیدگی می‌کند و موارد ارجاعی لازم را در مراکز تا زمان بهبود نگهداری می‌کند.
خط ۱۲۳، خدمات سیار، مراکز مداخله در بحران و پایگاه‌های خدمات اجتماعی چهار بخش اصلی در اورژانس اجتماعی هستند که به مردم خدمات ارائه می‌دهد.
این ۳۵۰ مرکز اورژانس اجتماعی همچنان فعالند به‌طوری که به گفته رضا جعفری رئیس اورژانس اجتماعی کشور، این مراکز بزرگترین شبکه حمایت و سلامت در سطح کشور بوده و ۴ هزار و ۵۰۰ کارشناس در این اورژانس‌ها در حال خدمت‌رسانی به افراد آسیب دیده هستند.
در حال حاضر ۲۳۸ پایگاه خدمات اجتماعی در سطح کشور فعالیت می‌کنند. پارسال افزون بر یک میلیون و ۸۰ هزار پذیرش در حوزه اورژانس اجتماعی انجام گرفته است. علاوه بر این بیش از ۱۷۰ مرکز مداخله در بحران نیز در استان‌های مختلف کشور فعال است که در این مراکز به آسیب‌دیدگان خدمات مختلف ارائه می‌شود.
به گفته جعفری، در حال حاضر در حوزه اورژانس اجتماعی، مرحله‌ای از بالندگی و پویایی ایجاد شده و همه شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر در کشور از خدمات اورژانس اجتماعی بهره‌مند هستند.
در حال حاضر ۲۳۸ پایگاه خدمات اجتماعی در سطح کشور فعالیت می‌کنند. پارسال افزون بر یک میلیون و ۸۰ هزار پذیرش در حوزه اورژانس اجتماعی انجام گرفته است. علاوه بر این بیش از ۱۷۰ مرکز مداخله در بحران نیز در استان‌های مختلف کشور فعال است که در این مراکز به آسیب‌دیدگان خدمات مختلف ارائه می‌شود.
رتبه نخست آسیب‌های اجتماعی در سطح اورژانس‌های اجتماعی
در حال حاضر رتبه نخست آسیب‌های اجتماعی در سطح اورژانس‌های اجتماعی در کشور را کودک‌آزاری و سپس همسرآزاری تشکیل می‌دهد و پس از آن خشونت‌های خانوادگی و سالمندآزاری قرار گرفته‌اند.
قرار است امسال و به زودی سامانه اورژانس اجتماعی راه‌اندازی شود تا منبع و داده اطلاعاتی از حوزه‌ها و آسیب‌های اجتماعی هر استان گردآوری و در دسترس باشد.
به گفته رئیس اورژانس اجتماعی کشور، این سامانه در ماه‌های آینده راه‌اندازی و عملیاتی خواهد شد. در صورت راه‌اندازی این سامانه برنامه‌ریزی‌های دقیقتری برای مداخله و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در هر استان با توجه به میزان آن قابل انجام است.
با این حال هنوز مراکز اورژانس اجتماعی نیاز به توسعه دارند. به‌ویژه آنکه همچنان نبود خودرو ویژه این مراکز محل سوال است. جعفری در این باره گفته، هنوز نتوانستیم ۱۶۰ خودروی مناسب را برای مراکز تهیه کنیم و این یکی از انتظارات ما از سازمان برنامه بودجه است.
البته به گفته مسعودی معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی، در حال حاضر ۳۰۰ خودرو ویژه اجرای عملیات اورژانس اجتماعی و رسیدگی به آسیب‌دیدگان در استان‌های مختلف کشور فعال هستند و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تا پایان سال تعداد دیگری خودرو به ناوگان اورژانس اضافه خواهد شد.
واگذاری سطح سه خدمات اورژانس اجتماعی
چندی پیش حبیب‌الله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی گفته بود؛ با توجه به فعالیت ۴۰۰ کلینیک مددکاری در کشور و فعالیت دیگر موسسه‌ها در زمینه آسیب‌های اجتماعی به‌طور حرفه‌ای، درصدد واگذاری سطح سه (پایینی‌ترین و محیطی‌ترین سطح خدمات) اورژانس اجتماعی بعد از نهایی شدن دستورالعمل واگذاری و اجرای آزمایشی آن هستیم.
وی ابراز امیدواری کرده بود تدوین دستورالعمل واگذاری سطح سه خدمات در مرکز فوریت‌های اجتماعی کشور تا پایان تیرماه امسال نهایی و پس از اجرای آزمایشی آن به مدت ۶ ماه به همراه رفع نواقص در کل کشور تسری یابد.
سید حسن موسوی چلک، مددکار اجتماعی و رئیس انجمن مددکاران اجتماعی به عنوان کسی که سال‌ها در سازمان بهزیستی در بخش مختلف فعالیت کرده و از موسسان اورژانس اجتماعی در کشور است در گفت‌وگوبا ایرناپلاس اظهارداشت: یکی از برنامه‌های حمایت از افراد در معرض آسیب یا آسیب دیده اجتماعی که سال ۱۳۷۸ و مصادف با هفته دولت در یزد افتتاح شد برنامه اورژانس اجتماعی بود.
افزایش استفاده مردم از خدمات اورژانس اجتماعی
به گفته موسوی، براساس برنامه ششم توسعه که شروع آن در همین دولت بود، مقرر شد در همه شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر، اورژانس اجتماعی تاسیس شود؛ این اقدام در دولت انجام و این قانون عملیاتی شد.
وی درباره توسعه خدمات اورژانس اجتماعی در چند سال اخیر افزود: وقتی ۱۵۰ مرکز اورژانس اجتماعی جدید تاسیس شود به طور طبیعی توسعه کمی خدمات اجتماعی در کشور را خواهیم داشت. موضوع این است که هرچه دسترسی مردم به منابع و خدمات اجتماعی از جمله اورژانس اجتماعی بیشتر شود احتمال استفاده از آنها بیشتر می‌شود و برای اورژانس اجتماعی نیز همین اتفاق افتاد. سال گذشته نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از خدمات اورژنس اجتماعی استفاده کردند.
موسوی اضافه کرد: در سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ در ۸ شهر اورژانس اجتماعی داشتیم و اکنون بالای ۳۵۰ شهر اورژانس اجتماعی دارند که ۱۵۰ مورد آن بر اساس برنامه ششم، توسعه پیدا کرد.
نگاه تخصصی در استفاده از نیروی انسانی اورژانس اجتماعی
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی به ارائه خدمات اجتماعی توسط افراد متخصص در مراکز اورژانس اجتماعی نیز اشاره کرد و افزود: بیشتر کارکنان این مراکز، مددکاران اجتماعی و روانشناسان هستند و خدمات تخصصی ارائه می‌دهند اما برخی جاها ممکن است این امکان نباشد یا این نیروهای متخصص نباشند و یا ممکن است جذب نیرو به طریقی انجام شود که متخصص جذب نشود. اما بیشتر همکاران در اوژانس اجتماعی از مددکاران و روانشناسان هستند و خدمات تخصصی ارائه می‌دهند.
پیشنهادهایی برای افزایش کیفیت خدمات اورژانس اجتماعی
موسوی، پیشنهادهایی هم برای دولت در زمینه توسعه مراکز اورژانس اجتماعی و همچنین بهتر شدن کیفیت ارائه خدمات دارد.
وی گفت: به عنوان کسی که موسس آن بودم آنچه از دولت انتظار می‌رود این است که با توجه به حاکمیتی بودن موضوع آسیب‌های اجتماعی و برنامه‌های اورژانس اجتماعی، این بخش را نباید به بخش خصوصی واگذار کند. نکته دوم اینکه برای ساختار و تشکیلات رسمی اورژانس اجتماعی، دولت باید توجه ویژه‌ای داشته باشد.
وی ادامه داد: به طور طبیعی در این ساختار موضوع مهم دیگر امنیت شغلی کارکنان اورژانس اجتماعی و تامین بودجه برای توسعه اورژانس اجتماعی در همه شهرهای مورد نیاز براساس آمار آسیب‌های اجتماعی است و اینکه برای خرید خودروهای اورژانس اجتماعی، دولت تمهیدات و تسهیلات لازم را اتخاذ کند. بهتر است دولت در مدت باقیمانده، بتواند نیازها و خلاهایی را که اورژانس اجتماعی دارد برطرف کند. همچنین ردیف مستقل بودجه‌ای برای اورژانس اجتماعی در نظر بگیرد. از سوی دیگر، جذب نیروی انسانی و تامین امنیت شغلی آنان و در نظر گرفتن سختی کار برای شاغلان در اورژانس اجتماعی ضرورت‌هایی است که باید برای آن اقدامات لازم انجام شود.
نظر شما