سود بانک‌ها و نجات از کرونا
مجید شاکری در خصوص نوع عملکرد بانک‌ها در شرایط کنونی گفت: مقاله‌های معتبر در چهارچوب بانکداری بانک مرکزی چهار ابزار اصلی را مانع از بی‌نهایت شدن خلق پول می‌دانند. مهم‌ترین آنها این است که بانک‌ها حتماً باید سود کنند. آیا بانک‌ها می‌توانند سود کنند و هم‌زمان عملیات امداد و نجات در دوران کرونا را انجام دهند؟ بله می‌توانند. می‌توانیم کاری کنیم تا بانک‌ها در بخش‌هایی که ما به‌شدت به آن نیاز داریم، تشکیل سرمایه ثابت دهند.
شاکری ادامه داد: اعم از اینکه از طریق سیاست‌های مالی که با اوراق گام شروع می‌شود و بعد به اوراق خزانه Roll Over * می‌شود، یا از طریق سیاست‌های پولی که در هدایت اعتبار خلاصه می‌شود، در هر کدام از این روش‌ها در دوران کرونا تشکیل سرمایه ثابت دهیم، به نفع رشد اقتصاد ما خواهد بود.
موقعیت کنونی یک راه‌حل است
وی گفت: در حساب و کتاب اولیه و سرانگشتی، هر ۱۰ هزار میلیارد تومان تشکیل سرمایه از محل بودجه عمرانی و شبیه به آن، معادل ۱% رشد اقتصادی در ایران است. ایران تقریباً هشت سال نرخ تشکیل سرمایه منفی دارد. تقریباً به‌جز دو سال چنین بود. ایران از سال ۹۸ از سرمایه خود خورده است. و کشوری با چنین حجم نیاز به تشکیل سرمایه ثابت، کلاً این راه‌حل‌ها را کنار می‌گذارد و با شگفتی و تعجب دست‌های خود را روی هم می‌گذارد. آیا ما واقعاً هیچ راه‌حل دیگری نداریم؟! این موقعیت فاجعه نیست، خود یک فرصت و راه‌حل است.
چرا چنین راه‌حل‌هایی اجرا نمی‌شود؟
این کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص اینکه چرا این راه‌حل‌ها اجرا نمی‌شود، گفت: علت عدم اجرا بسیار ساده است. اولاً باید تصویر کلانی داشته باشید و فهم عمومی وجود داشته باشد و بدانید کدام بخش‌های اقتصاد شما به دلیل نبود تقاضا دچار مشکل می‌شوند و کدام بخش‌های اقتصاد ما به‌دلیل افزایش تقاضا از بین می‌روند. چگونه باید این بخش‌ها را به‌هم وصل کرد و برنامه‌ای داشت. این کار مهمی است و به کلان ایده نیاز دارد. مدتی طولانی گذشت و حدوداً سه هفته بعد از بحران کرونا ۴۰۰ میلیارد تومان به بخش درمان اختصاص داده شد.
وی گفت: حتی در آمریکا که سیستم غرق آبی عمل می‌کند، یعنی یک‌ونیم تریلیون دلار پول را ظرف سه روز وارد بازار کرد، اقتصاددانان عقیده دارند ویژگی این کار این است که باید هدف‌گذاری تا حد ممکن دقیق باشد و بدانید کدام بخش‌های اقتصاد شما دچار مشکل شده و فقط به آن بخش‌ها کمک کنید. کلاً پول نپاشید و نرخ بهره را کلاً کم نکنید. این کارها بسیار اشتباه است و ما کلاً این کار را انجام می‌دهیم، چون این کارها راحت‌تر است و اگر ایده‌ای مرکزی نداشته باشید، می‌گویید از من همین بر می‌آمد و من نیز نمی‌توانم بیشتر از درآمدم خرج کنم و دستانمان را بالا بگیریم.
چگونگی کارآمدی دولت
شاکری در خصوص واکنش دولت گفت: حتی تا این لحظه وزارت اقتصاد نپذیرفته است وقتی سیاست مالی اجرا می‌کنید و اوراق می‌دهید، بعداً می‌توانید آن را Roll Over کنید و هنوز نپذیرفته است که ورود اوراق به عملیات بازار باز منجر به نقدپذیری اوراق خواهد شد و بازار آنها بزرگ می‌شود. وی افزود: موضوع از جنس کلان ایده است. هیچ جایی از این موضوع به دولت با تفنگ و دولت بی‌تفنگ و مجمع تشخیص و رهبری و آمریکا و... برنمی‌گردد. تمام اجزا، داخل دولت و در سه نهاد است: بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد.
وی افزود: بسیاری کارشناسان به وضعیت بی‌دولتی اشاره می‌کنند. ما در ایران همواره این بحث را داریم که در جاهایی دست دولت باز است و در جاهایی باز نیست. اما وقتی دولت شما کارآمد عمل کند، چنان مبسوط الید می‌شود که می‌تواند هر کاری انجام دهد. تقریباً دولت دوم آقای خاتمی مبسوط الید بود. تقریباً هر دو دولت آقای هاشمی در حوزه اقتصاد مبسوط الید بودند. دولت آقای روحانی در ابتدای کار خود قطعاً مبسوط الید بود. از ۹۵ به بعد با کاهش کارایی دولت، پاسخ رهبری و نظام و امثالهم به این موضوع این بود که میزان غلظت لایه‌های نظارتی اضافه شود.
امروز زمان مهمی است
این کارشناس اقتصادی گفت: بنابراین قبل از همه اینها اگر کارایی نشان دهید، تمام این سیستم‌ها مجدداً احیا می‌شود. کرونا فرصتی برای دولت است. امروز زمان مهمی است. در این وضعیت نباید وزیر بهداشت رئیس ستاد اجرایی باشد، بلکه شخص رئیس‌جمهور برای این موقعیت مناسب است. باید به این مسئله با دیدی اقتصادی نگریست نه بهداشتی. به نظر من فرصت بزرگی پیش روی ما قرار دارد و متأسفم که از این فرصت استفاده نمی‌شود.
اعتماد مردم به بانک‌ها یک فرصت است
وی در خصوص وضعیت سایر کشورها گفت: آیا این شرایطی که ما داریم (امکان تبدیل تهدید به فرصت) به‌نوعی یا درصدی از آن برای کشورهای دیگر هم مقدور و متصور هست؟ هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که استفاده او از ظرفیت سیاست مالی صفر بوده باشد و به همین دلیل بتواند این‌چنین فراخ از این سیاست بهره ببرد. از طرفی جغرافیای ایران بدون اینکه بازیگری تمدنی باشیم به ما اجازه می‌دهد امتیازاتی تمدنی به دیگران بدهیم. من نمی‌دانم چرا از این ظرفیت‌ها استفاده نمی‌شود. من بارها و بارها در عالی‌ترین سطوح دولت گفت‌وگو کردم و توضیح دادم و به این رسیدم که مسئله مرکزی موضوع اعتمادبه‌نفس است. مثلاً این‌طور که گویی چون تصمیم‌های قبلی من اشتباه بود، بهتر است دیگر تصمیمی نگیرم و منتظر باشم تا ببینم تصمیمات قبلی چه می‌شود. عدد خروج سرمایه ظرف چند هفته گذشته در کشورهای در حال توسعه از کل بحران ۲۰۰۸ پیشی گرفته است، ولی ما کشوری هستیم که به‌طور پیشینی به‌دلیل تحریم‌ها ناچار شدیم رژیمی خاص در حوزه کنترل سرمایه داشته باشیم و از این نگرانی برکناریم. نگرانی شماره یک کشورهای دیگر مثل ما نیست. از طرفی ما کشوری هستیم که خوب یا بد اعتماد مردم به بانک‌ها فوق‌العاده زیاد است. ما هزینه آن را داده ایم، ولی همچنان تنها کشوری هستیم که ۹۶% از وام‌های یک بانک سوخت می‌شود، ولی مردم سپرده‌های خود را بیرون نمی‌کشند. همه اینها فرصت است. چرا ما از فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم و دستمان را پیش پیش بالا می‌گیریم؟
* Roll over کردن یا غلتاندن بدهی یعنی بدهی‌ها از دوره‌ای به دوره دیگر راه یافته و غلتاندن بدهی به سال‌های آتی (قرض گرفتن جدید به نیت پرداخت بدهی قبلی) صورت می‌گیرد.
نظر شما