در حوزه سیاست پولی ابزارهای خوبی داریم
مجید شاکری، کارشناس مسائل اقتصادی درباره وضعیت کشور در حوزه ابزارهای سیاستی گفت: علی‌رغم همه سال‌های گذشته، امروز در حوزه سیاست پولی ابزارهای خوبی داریم. این ابزارها توسط بانک مرکزی خلق شده‌اند و بهترین راه برای گسترش سیاست مالی در ایران با کمک سیاست پولی هستند که همواره تنها ابزار ما بود. اسم این ابزار اوراق گام است که چکی سه یا ۶ ماهه است که ال‌سی بدون پیش پرداخت با ضمانت بانک است که بانک پشت آن را امضا می‌کند و من و شما که با هم قرارداد داریم، با هم به بانک مراجعه می‌کنیم. بانک چکی به نفع فروشنده صادر می‌کند. به عبارتی، فروشنده چکی صادر می‌کند که پشت آن توسط بانک امضا شده و بانک در موعد مقرر، این پول را پرداخت می‌کند.
شاکری گفت: گام، سه حُسن دارد: افراد می‌توانند بدون تبدیل این چک به پول در زنجیره تولید خود از آن استفاده کنند. این پیش‌بینی در گام وجود دارد که افراد می‌توانند این اوراق را در بورس به ریال تبدیل کنند. یعنی با استفاده از اطمینانی که به ترازنامه بانک‌ها وجود دارد، اوراقی داریم که می‌توانیم به نفع سیاست مالی از آنها استفاده کنیم.
خرید خدمت از بخش‌های دچار رکود
وی افزود: دولت به‌جای تماشا کردن به نفع بخش‌های دچار تقاضای شدید، از بخش‌های دچار رکود خرید خدمت کند. به این معنا که اگر دولت امروز نیازمند نقاطی است تا موضوع قرنطینه یا جدا کردن افراد مشکوک در دوران پسابستری مورد توجه باشد، با ظرفیت هتل‌های خالی در شهرهایی چون قم و کرمان و کاشان و لاهیجان و... روبه‌روست. وزارت بهداشت می‌تواند با اوراق گام از این هتل‌ها خرید خدمت داشته باشد.
این استاد اقتصاد در ادامه گفت: از طرف دیگر، به‌طور جدی نگران موج دوم بستری‌ها هستیم و تعداد زیادی بیمارستان نیمه‌کاره در مرحله سفت‌کاری داریم. به‌راحتی می‌توان در دوره زمانی کوتاهی این مراکز را برای استفاده کردن به نفع بیماران و افزایش ظرفیت بستری در کشور به کار برد. یک نمونه از آن ساختمان شماره ۲ در بیمارستان مسیح دانشوری است که در مرحله سفت‌کاری است، ولی این بیمارستان جا ندارد. لذا می‌توان طی دوره‌ای ۲۰ روزه این ساختمان را آماده بهره‌برداری کرد، اما ابتدا باید منبعی وجود داشته باشد. پیشنهاد من اوراق گام و خرید خدمت است.
شاکری در خصوص وضعیت زیرساخت‌های خدماتی کشور گفت: حال موضوع غذا و... را هم اضافه کنید. ما زیرساخت خوبی به نام کارت رفاه در کشور داریم. در حدود سه میلیون خانوار و حدود ۱۰ میلیون نفر از این کارت استفاده می‌کنند. این کارت شارژ می‌شود و افراد می‌توانند آنچه نیاز دارند، از فروشگاه‌ها خریداری کنند. می‌توان در چهارچوب اوراق گام از این فروشگاه‌ها خرید خدمت کرد و مجدداً کارت رفاه آنها را شارژ کرد. ظرفیت بالایی وجود دارد و اینکه می‌بینیم افرادی نشسته‌اند و می‌گویند چاره‌ای وجود ندارد، تعجب‌برانگیز است.
ابزاری که سیاست پولی و مالی را از پشت به هم وصل می‌کند
وی گفت: این اوراق در روز سررسید باید پرداخت شوند. برای این روز دو جواب وجود دارد: یا این اوراق مستقیماً پایه پولی می‌شوند و شما افزایش رشد پایه پولی خواهید داشت، ولی بسیار هموار شده‌تر از وضعیتی خواهد بود که امروز، بانک مرکزی پولی پرداخت کند. سررسید در اوراق گام ترتیب‌بندی شده و عملاً شاهد رشد همواری در پایه پولی خواهیم بود و رشد جهشی و ناگهانی نخواهد بود، یا دولت در سر رسید با فروش اوراق آنها را رولوور می‌کند. یعنی دوره‌ای می‌گذرد و به‌جایی می‌رسد و حال وقت ارائه اوراق جدید و گرفتن قدیمی‌هاست. اما به نسبت سایز اقتصاد ایران بازار اوراق در کشور بازار کوچکی بود. اما امروز ابزاری داریم که سیاست پولی و سیاست مالی را از پشت به هم وصل می‌کند و بانک مرکزی به‌عنوان بازارگردان اوراق دولت عمل می‌کند و این به ما امکان می‌دهد که امروز سایز این اوراق را زیاد کنیم و در آن دوره سه‌ماهه یا ۶ ماهه بدون اینکه پایه پولی به‌طور خالص وارد این بازی شود، عملاً امکان رولوور کردن و داشتن بازاری عمیق‌تر وجود داشته باشد. کرونا فرصتی برای احیای سیاست مالی در ایران است که عملاً در ۵۰ سال گذشته مورد استفاده واقع نشده و ظرفیتی بکر دارد.
شاکری افزود: از طرفی، وقتی بازار اوراق حجیمی درست می‌کنید و بانک مرکزی را برای بازارگردانی تعیین می‌کنید، عملاً سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی نیز اول از طریق اوراق دولت انجام می‌شود و اگر تورمی ایجاد شود، اول در اوراق دولت دیده می‌شود و نه در کالاها. تورم در اوراق، معادل کاهش نرخ بهره است. با این کار، نه‌تنها نرخ بهره افزایش پیدا نمی‌کند، بلکه کاهش می‌یابد. بازار اوراق عمیق باعث می‌شود، دولت بسیاری از کسری‌های خود را پولی نکند.
مجید شاکری درباره ظرفیت‌های موجود در کشور گفت: ظرفیتی بکر و قابل استفاده وجود دارد و عدم بهره گرفتن از آن، جای تعجب دارد. وضعیت ما طوری نیست که بگوییم نباید بیش از درآمد خرج کرد. از قضا باید آن‌طور خرج کنیم و تعریف آن سیاست پولی انبساطی است.
حجم ممکن فروش اوراق
شاکری ادامه داد: فرض کنید اوراق گام صادر شد و فرض بر اینکه قابلیت رولوور کردن و امکان عملیات بازار باز روی آن وجود دارد. ولی مگر چقدر می‌توانیم صادر کنیم؟! این گنج کجا بود که ما تا اینجا آن را ندیده بودیم؟ در سال گذشته ۵۰ هزار میلیارد تومان در نیمه دوم سال برآورد وجود داشت که دولت می‌تواند در این مقدار اوراق بفروشد. این درحالی بود که بانک مرکزی نقش بازارگردانی ایفا نمی‌کرد و عملیات بازار باز شروع نشده بود. امروز که با هم صحبت می‌کنیم مصوبه پذیرش اوراق گام در شورای عالی بورس ۵۰ هزار میلیارد تومان برای اوراق سه‌ماهه و ۶ ماهه است. بنابراین با ورود بانک مرکزی در عملیات بازار باز و بازار اوراق این ظرفیت به‌راحتی تا ۷۵ هزار میلیارد تومان قابلیت افزایش دارد.
هدایت اعتبار
شاکری درباره ابزار دیگری به نام هدایت اعتبار گفت: راه‌حل دیگری نیز وجود دارد. ما مبحثی به نام هدایت اعتبار داریم که در طبقه‌بندی سیاست‌های پولی قرار می‌گیرد و به بانک می‌گوید ابداً نباید تسهیلات تکلیفی انجام بدهی. هنر هدایت اعتبار این است که شما کاری بکنید و با استفاده از ابزارهای پولی و نه مالی، یعنی ابزارهای بانک مرکزی و نه دولت، کاری کنید که به سود بانک‌ها باشد و بانک‌ها در حوزه‌هایی که اولویت اجتماعی وجود دارد و بازارپذیر است، که نمونه‌ای از آن ساخت بیمارستان‌هاست و می‌توان دو مرحله کوتاه‌مدت و بلندمدت برای آن تعریف کرد، مشارکت کنند. این ابزار بانک مرکزی صرفاً دادن پایه پولی نیست، بلکه ابزارهای بی‌شمار دیگری وجود دارد که بانک را برای انجام این کار راضی کند، بدون اینکه خللی بر سودآوری بانک‌ها وارد شود.
ادامه دارد...
نظر شما