قاسم محبعلی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امورخارجه و کارشناس روابط بین‌الملل درباره ترور سردار سلیمانی و واکنش ایران به این حادثه بیان می‌کند: تحول خطرناکی رخ داده است که اگر مدیریت نشود، می‌تواند به جنگ منجر شود. جنگ نیز برای همه طرف‌ها چه ایران، چه آمریکا و چه عراق باشد، زیان‌بار است. البته می‌توان گفت یکی از کشورهایی که در این بین، بیشترین صدمه را خواهد دید، در درجه اول عراق و سپس ایران است. اگر این روند ادامه پیدا کند و در عراق، مدیریت نشود، جنگ از درون عراق شروع خواهد شد.
محبعلی در گفت‌وگو با ایرناپلاس ادامه داد: عراق یک جامعه چند پارچه است. یک‌طرف آن کردها هستند و اصول خودمختار خودشان را دارند؛ سوی دیگر اهل سنت هستند که با سیاست‌های آمریکا و ایران موافق نیستند، در جامعه شیعه هم چندگانگی وجود دارد. بنابراین مناقشه ایران و آمریکا می‌تواند به درگیری‌های متعدد دیگری تبدیل شود و اگر در داخل عراق جنگ شکل نگیرد، می‌تواند به داخل عراق، ایران و کشورهای حاشیه خاورمیانه گسترش پیدا کند و شاهد جنگ اقلیمی و منطقه‌ای شویم که آتش آن، همه را می‌سوزاند. بنابراین به نفع همه است که این اتفاقات را کنترل کنند.
این دیپلمات سابق همچنین تصریح می‌کند: وضعیت محور مقاومت با این تحولات متفاوت است. اسرائیل و سیاست در قبال اسرائیل و اشغال سرزمین‌های فلسطینی، مسئله مهمی است، اما الزاماً با مسائل عراق، لبنان، ایران و آمریکا و ... یکی نیست. مخلوط کردن و ریختن این مسائل روی همدیگر مسائل دیگری ایجاد می‌کند. ایران در منطقه اختلافاتی با عربستان و غیره دارد، اختلافات بین‌المللی هم با آمریکا دارد. در مسئله تروریسم، طالبان، القاعده و داعش هستند؛ بنابراین همه را نمی‌توان در قالب مقاومت تفسیر کرد. مقاومت از مسئله اشغال فلسطین و رفتارهای اسرائیل جداست.
این کارشناس روابط بین‌الملل با بیان اینکه پای منافع ایران به همه مسائل و مناقشاتی که در خاورمیانه وجود دارد، باز است تأکید می‌کند که مسئله فلسطین را باید در چارچوب خود دید، زیرا اگر آن را با منازعات اخیر مخلوط بکنیم، این دعواها این محور را تحت تأثیر خواهد داد و عملاً آن را از بین می‌برد.
راه شورای امنیت مسدود است
او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان اتفاقات اخیر را از طریق حقوق بین‌الملل پیگیری کرد و امکان اینکه ایران، این کار را بکند وجود دارد، می‌گوید: در روابط بین‌الملل مسائلی داریم که جوانب حقوقی دارند، اما مسائل دیگر، بر پایه قدرت استوار است نه بر پایه حقوق! مثلاً شما کجا می‌خواهید علیه آمریکا اقدام کنید؟ شورای امنیت؟ آمریکا در شورای امنیت حق وتو دارد و این اجازه نمی‌دهد که قطعنامه‌ای علیه‌اش صادر شود. بنابراین راه شورای امنیت مسدود است.
عراق نمی‌تواند از آمریکا شکایت کند
این کارشناس روابط بین‌الملل در ادامه می‌افزاید: واقعیت این است که این اتفاق خلاف قواعد بین‌المللی بوده است، زیرا در یک کشور سومی، آمریکا به یک شخصیت نظامی ایرانی، حمله کرده است؛ هم حاکمیت ملی آن کشور را نقض کرده و هم خلاف مناسبات دیپلماتیک بوده است. اما طبیعتاً دولت عراق قادر نیست که دست به اعتراض بزند هرچند که بیش از ایران، عراق حق دارد که از آمریکا شکایت کند. اما عراق فعلی محصول مداخله نظامی آمریکاست و آمریکایی‌ها همچنان در عراق حضور نظامی دارند. بنابراین اجازه نمی‌دهند کسی خلاف منافع آنها عمل کند و با آن برخورد می‌کنند. دولت عراق چنین توانی را ندارد، زیرا به‌سرعت فرو می‌پاشد و با مداخله نظامی آمریکا مواجه می‌شود و همان‌طور که صدام ساقط شد، آمریکایی‌ها می‌توانند دولت فعلی را ساقط کنند. نه دولت عراق و نه دولت ایران، نمی‌توانند از طریق مجامع بین‌المللی آمریکا را محکوم کنند، بلکه باید آمریکا را به لحاظ اخلاقی و سیاسی محکوم کرد.
این دیپلمات پیشین در پاسخ به اینکه آیا ایران می‌بایست واکنشی هم‌طراز به آمریکا نشان دهد که راه حملات بعدی آمریکا را سد کند، توضیح می‌دهد: این موضوع حساسی است که باید جنبه‌های مختلف آن را دید. بله آمریکا اقدامی کرده است که حق اقدام متقابل برای ایران، قابل درک و تصور است، اما باید دید آیا منافع ایران اقتضا می‌کند که این کار را بکند؟ آیا هزینه‌های این اقدام بیشتر است یا عدم اقدام؟ آیا حتماً باید واکنش نظامی مستقیم نشان داد یا نه؟ اینها همه جنبه‌های مختلف موضوع است. ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم که اگر ایران واکنش نشان دهد و آمریکا نیز اقدام دیگری بکند، در این سلسله اقدامات حتی اگر دو طرف مایل به جنگ نباشند، عملاً به جنگ می‌رسند.
او همچنین تصریح می‌کند: ممکن است قصد ترامپ از ترور سردار سلیمانی، اقدامی موردی بوده باشد و اقدامی برای شروع جنگ نباشد. ما هنوز این موضوع را نمی‌دانیم. اما اگر اقدامات، سلسله‌وار ادامه پیدا کند ممکن است به یک جنگ ناخواسته برسند، هرچند که رهبران هر دو کشور اعلام کردند دنبال جنگ نیستند. جنگ جهانی اول هم بر اثر یک حادثه شروع شد. بنابراین مسائل را باید هزینه و فایده و ارزیابی کرد و واکنش نشان داد. امنیت منطقه و آینده ایران از هر مسئله‌ای مهم‌تر است. حتی سردار سلیمانی برای ایران مبارزه می‌کردند، بنابراین در دفاع از ایشان هم باید اقدامی انجام داد که امنیت ایران را حفظ کند.
نظر شما