چندی پیش بهمن حبشی مدیرکل دفتر نظارت بر تولید فیلم سازمان سینمایی، از توقف صدور مجوز تولید سریال‌های نمایش خانگی خبر داد.
او درباره این اتفاق چنین گفت: «تعداد مجوزهای صادره و سریال‌های در حال تولید و آماده توزیع برای نمایش خانگی بیشتر از نیاز و ظرفیت بازار است و تا نمایش چند سریال آماده توزیع و ایجاد تعادل میان زنجیره صدور مجوز تا توزیع، لازم است چند ماهی از صدور مجوز جدید خودداری شود.»
اما با اعلام این خبر، روزنامه همشهری به نقل از منابع خود در گزارشی عنوان کرد که با توقف صدور مجوز سریال‌های نمایش خانگی در وزارت ارشاد، به‌زودی صدور مجوزها در اختیار صداوسیما قرار می‌گیرد. هر چند تاکنون هیچ مرجع رسمی این خبر را اعلام نکرده، اما انتقادهایی درباره انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به صداوسیما صورت گرفته است.
به همین دلیل با مهدی گلستانه تهیه‌کننده سریال «عاشقانه» و کارگردان سریال «رقص روی شیشه» که هر دو را برای شبکه نمایش خانگی تولیدکرده و همچنین صادق یاری سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده مجموعه‌های نمایش خانگی «ممنوعه» و «کرگدن» گفت‌وگو کردیم.
نهاد صادرکننده پروانه نمایش برای ما اهمیت دارد
مهدی گلستانه درباره احتمال انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به سازمان صداوسیما و تأثیر آن در ساخت و کیفیت آثار نمایش خانگی، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: تصور شخصی من این است که در حوزه صدور مجوز هیچ تفاوتی بین وزارت ارشاد و صداوسیما وجود ندارد. حتی گاهی در وزارت ارشاد و شورای پروانه ساخت، مراحل سخت‌تری را نسبت به صداوسیما می‌گذرانیم؛ یعنی برای ما نهاد صادرکننده پروانه ساخت اهمیت چندانی ندارد و بیشتر از هر چیزی نهاد صادرکننده پروانه نمایش مهم است. چون آنجاست که به‌طور معمول همه چیز با حرف‌هایی که قبلاً زده شده، هم‌خوانی ندارد و حتی ممکن است هزار و یک بلا سر طرحی بیاید که در ابتدا تصویب شده است.
درگیری دو سازمان
با توجه به اینکه برخی معتقدند کیفیت سریال‌های تولید شده اخیر نسبت به محصولات نخست افت داشته و گاهی شبیه آثار ترکیه‌ای شده‌اند، این مسأله مطرح می‌شود که شاید انتقال مدیریت نمایش خانگی به صداوسیما به همین دلیل باشد. گلستانه در پاسخ به این مطلب تاکید کرد، این‌گونه طور نیست؛ در واقعیت مسأله فراتر از این موارد است و به این جزئیات ختم نمی‌شود.
سال‌هاست چون تعریف مشخصی از صوت و تصویر فراگیر وجود ندارد، درگیری بین صداوسیما و سازمان سینمایی به وجود آمده است.
طبق قانون اساسی مجوز هر نوع صوت و تصویر فراگیری باید توسط سازمان صداوسیما داده شود. با اینکه در قانون اساسی ما مشخص شده است، اما چون تعریف واحدی از این مسأله نداریم و جزئیات معلوم نیست، صداوسیما عقیده دارد همین VODها و IPDها و حتی کانال‌های تلگرامی نیز شامل صوت و تصویر فراگیر می‌شود. اما وزارت فرهنگ و ارشاد تاکید دارد این بخش، جزو صوت و تصویر فراگیر نیست و این اختلاف منجر به این تصمیم شده است. در غیر این صورت شاید محتوای فیلم‌ها و سریال‌ها چندان مرتبط با این بحث نباشد.
خطر ورود جزئیات تلویزیون در آثار شبکه نمایش خانگی
با قرار گرفتن شبکه نمایش خانگی ذیل صداوسیما، این موضوع مطرح می‌شود که ممکن است آثار با خط قرمزها و محدودیت‌هایی خاص مواجه شوند. برخی از این خط قرمزها ممکن است لازم باشند و برخی‌شان نیز ممکن است سلیقه‌ای و برای تضعیف رقیب باشد.
تهیه‌کننده سریال عاشقانه درباره این موضوع گفت: ما در شیوه اجرای طرح‌ها و فیلم‌نامه‌ها تا حدودی دست بازتری نسبت به ممیزی‌های تلویزیون داریم. البته این امکان بسیار اندک است، اما همین امکان اندک نیز به چشم می‌آید؛ از جمله نوع پوشش و گریم بازیگران و لوکیشن‌هایی که انتخاب می‌کنیم. چون امکان نمایش بسیاری از این لوکیشن‌ها در تلویزیون وجود ندارد.
محدودیت‌های ساده‌ای در تلویزیون وجود دارد و حتی باید آرم یک ماشین ۲۰۶ پوشیده باشد، با اینکه ماشین فریاد می‌زند که ۲۰۶ است و پوشاندن یا نپوشاندن این آرم تفاوت چندانی ندارد. این محدودیت‌ها به‌طور حتم مخاطبان نمایش خانگی را آزار خواهد داد.
این مخاطب هزینه می‌کند تا محصولی باکیفیت ببیند و محصول باکیفیت، مجموعه‌ای از همین موارد است و اگر این موارد را حذف کنیم، تعریف محصول باکیفیت تفاوت می‌کند و شاید نتیجه چندان باب میل مخاطب نباشد.
تعامل دو سازمان، خروجی بهتر و باکیفیت‌تر
صادق یاری تهیه‌کننده سریال نمایش خانگی، از ارزیابی‌اش درباره انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به صداوسیما و محقق شدن این اتفاق به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به نظرم اگر سازمان صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این ماجرا به یک تعامل دوجانبه و دوطرفه برسند، خروجی آن می‌تواند محصول خیلی خوب و مناسب‌تری باشد.
سازمان صداوسیما جایگاه ویژه خود را در کشور دارد؛ وزارت فرهنگ و ارشاد نیز همین‌طور. اما از آنجا که هر دو یک مسیر را می‌خواهند طی کنند و مسیرشان نیز تولیدهای محصول‌های فرهنگی و ارائه آن در کشور است، پس بهتر است با یکدیگر تعامل داشته باشند.
دوری از سریال‌های ترکیه‌ای با بزرگتر شدن این عرصه
وی در پاسخ به این پرسش که آیا فکر نمی‌کنید موضوع‌های سریال‌های ساخته شده در شبکه نمایش خانگی و دور شدن آنها از کیفیت آثار نخستین سبب این تصمیم‌گیری‌ها شده است، تاکید کرد: شاید نقدهایی به حق وجود داشته باشد، اما برخی از نقدها ناحق است. در هر حال، هدف صداوسیما و وزارت ارشاد یکی است و چه بهتر که مردم سریال‌های داخل کشور را ببینند تا اینکه به سمت دیدن سریال‌های ترکیه‌ای و مجموعه‌هایی بروند که مضامین‌شان به فرهنگ کشور و خانواده‌ها ضربه می‌زند؛ همان‌طور که این اتفاق افتاده است.
اما با تولیدهای سریال‌های شبکه نمایش خانگی و با تعامل این دو سازمان، خروجی هر چه باشد بهتر است از اینکه مردم به سمت سریال‌های ترکیه‌ای بروند.
یاری ادامه داد: آغاز فعالیت شبکه نمایش خانگی و ساخته شدن این تعداد سریال، سبب شده مخاطب اثری را که در داخل کشور تولید شده است، دنبال کند. بالاخره این آثار برخی مجوزهای مربوطه را گرفته و فکر نمی‌کنم تهیه‌کننده و کارگردان‌های ما نیت بدی داشته باشند. برای اینکه مردم ما سریال‌های ترکیه‌ای که مناسب جامعه و فرهنگ ما نیست را دنبال نکنند، این عرصه باید رشد کند و بزرگتر شود.
تهیه‌کننده سریال کرگدن در پایان افزود: ما در نمایش خانگی و در وزارت ارشاد مدیرانی داریم که در گذشته در قسمت پروانه ساخت سازمان صداوسیما حضور داشته‌اند. غریبه و خارج از این حوزه نیستند. فکر می‌کنم اگر جلسه‌هایی بین تهیه‌کنندگان شبکه نمایش خانگی با صداوسیما و وزارت ارشاد برگزار شود و به تعاملاتی برسند، بهترین اتفاق می‌افتد.
در هر حال مهم این است که اثری باکیفیت و محتوای مناسب در اختیار مخاطبان قرار بگیرد و نوع و شیوه‌نامه نظارت و ممیزی شفاف و روشن باشد. اعمال سلیقه و تضعیف یک بخش الزامی برای تقویت و دیده شدن بخش دیگر نیست و مخاطب را مشتری و دلبسته سریال‌های سخیف ماهواره‌ای می‌کند.
گزارش از هنگامه ملکی