یک سال از روزی می‌گذرد که FATF به ایران مهلت داد تا اقدامات لازم در زمینه مبارزه با تأمین مالی تروریسم و پولشویی را در دستور کار خود قرار دهد. سوم اسفند ۱۳۹۷، FATF خرداد سال جاری را به‌عنوان آخرین مهلت ایران تعیین کرده بود؛ فرصت‌هایی که پیش از این نیز بارها در برابر تصمیم‌گیران قرار داده شده بود تا ورود ایران به لیست اقدام متقابل یا همان لیست سیاه را تعلیق کند.
اگر ایران لوایح مورد نظر FATF را تصویب می‌کرد، امروز به کشورهای دنیا برای انجام اقدامات متقابل علیه ایران، هشدار داده نمی‌شد. از چهار لایحه مد نظر، دو مورد مربوط به اصلاح قوانین مبارزه با تأمین مالی تروریسم و پولشویی هستند و دو مورد دیگر در ارتباط با مناسبات بین‌المللی ایران، تعریف میشوند.
پیوستن ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی که از آن با نام پالرمو یاد می‌شد و نیز پیوستن به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم یا CFT دو مورد از اقداماتی بودند که در گیر و دار تأیید و تصویب، موافقت‌ها و مخالفت‌ها، در مجمع تشخیص مصلحت نظام باقی ماندند و انجام نشدنشان ایران را در کنار کره شمالی در لیست اقدام متقابل قرار داد. این مهلت پیش از این نیز در مهرماه تمدید شده بود و پالرمو و CFT که در مجلس تصویب و در شورای نگهبان رد شده بودند، برای تعیین تکلیف نهایی، نیاز به رأی مجمع تشخیص مصلحت نظام داشتند.
لیست سیاه FATF چیست؟
این گروه در بیانیه اخیر خود به دو لایحه پالرمو و کنوانسیون تأمین مالی تروریسم اشاره کرده و بیان داشته بر این اساس نام ایران تا زمانی که برنامه عملیاتی را کامل نکند، در فهرست کشورهای با ریسک بالا و اقدام متقابل، باقی خواهند ماند. اگر کشورمان این دو لایحه را تصویب کند، FATF در ارتباط با گام‌های بعدی تصمیم‌گیری خواهد کرد. این گروه در بخشی از این بیانیه آورده که نگرانی‌ها بابت ریسک تأمین مالی تروریسم از طرف ایران و تهدید آن برای نظام مالی بین‌المللی، باقی خواهد ماند.
لیستی که هم‌اکنون ایران و کره شمالی در آن قرار دارند، در بین عموم، به‌نام لیست سیاه شناخته می‌شود، اما در واقع بیانیه‌ای است که به دیگر کشورها توصیه می‌کند در مقابل کشورهایی که در این بیانیه از آنها نام برده می‌شود، اقدامات متقابل انجام دهند. کشورهایی که در این بیانیه از آنها نام برده می‌شود، اقدامات استانداردی که به مبارزه بین‌المللی علیه پولشویی و تأمین مالی تروریسم منجر می‌شود را نادیده می‌گیرند و در این مورد، همکاری‌های پذیرفته‌شده بین‌المللی را لحاظ نمی‌کنند.
تأثیر قرارگیری در لیست سیاه بر بازارهای شنبه
انتشار این خبر، بر بازارهای مختلف در اولین روز هفته بی‌تأثیر نبود. با اینکه آثار شیوع کرونا بر بازارهای بین‌المللی و بر اقتصاد ایران نیز اثرگذار بوده و همچنین شناسایی موارد ابتلا به این ویروس و اعلام رسمی آمار موارد منجر به فوت در ایران نیز موج تازه‌ای در بازارهای داخل کشور ایجاد کرده، اما تأثیر نشست FATF را می‌توان پررنگ‌تر از سایر موارد دانست.
بورس تهران در اولین ساعات شروع به فعالیت خود در هفته جدید، ریزش بیش از ۱۱ هزار واحدی را تجربه کرد. با این حال، ریزش بازار با ادامه معادلات روز گذشته جبران شد و در نهایت بازار با رشد ۳۱۱۱ واحدی شاخص کل نسبت به هفته گذشته و رسیدن شاخص به رقم ۴۸۱ هزار و ۸۶۷ واحد بسته شد.
نرخ دلار نیز با وجود یادداشت عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی که نرخ‌های کمتر از ۱۴هزار تومان را وعده می‌داد، تا ۱۵ هزار و ۴۰۰ تومان به ازای هر دلار، افزایش پیدا کرد. بازار سکه و طلا نیز از این اخبار متأثر شدند تا جایی که قیمت طلای ۱۸ عیار با افزایش حدود ۳۰ هزار تومانی در هر گرم، به ۵۹۸ هزار تومان رسید. نرخ پایانی سکه تمام بهار نیز در روز شنبه به حدود ۵ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان رسید.
لیست سیاه با آینده اقتصاد ایران چه می‌کند؟
به‌نظر می‌رسد بازارهای مختلف در کوتاه‌مدت، تحت تأثیر اخبار مربوط به قرارگیری ایران در لیست اقدام متقابل FATF نوساناتی را تجربه کنند، نوساناتی که تأثیر آنها در بلندمدت از بین خواهد رفت. آنچه درباره این تصمیم، اقتصاد ایران را در بلندمدت تحت تأثیر قرار خواهد داد، کاهش مبادلات مالی با سایر کشورهای جهان است که در حال حاضر نیز به‌دلیل تحریم‌های بانکی، در وضعیت قابل قبولی قرار ندارند.