بلاتکلیفی اصلاحطلبان برای حضور در انتخابات مجلس آینده در سخنان چند روز پیش رئیس دولت اصلاحات و رهبر این جریان و واکنشها به آن تبلور بیشتری یافت. آنجا که گفت «انتخابات نباید تحریم شود. اصلاحطلبان و مردم ناراضی باید فداکاری و ازخودگذشتگی کنند و به خاطر ایران، پای صندوقها بیایند تا جلوی خطر اصلی گرفته شود.» او بلافاصله بعد از این درخواست از اصلاحطلبان و مردم ناراضی، اذعان کرد «اصلاحطلبان نمیتوانند به هر قیمتی وارد انتخابات شوند» و اظهار امیدواری کرد «انشاءالله فضا باز شود و صلاحیتها تأیید شود.»؛ این سخنان در فضای سیاسی با واکنشهایی مواجه شد و فضای مجازی را نیز پر کرد. در همان ساعات اول انتشار این خبر، هشتگی اهانتآمیز علیه وی، در توییتر ترند اول شد که هرچند میتوانست بیانگر نقد بخشی از فعالان فضای مجازی به این سخنان باشد، اما بیش و پیش از آن، حکایت از فضاسازی سازماندهی شده از سوی براندازان و کسانی داشت که علیرغم نگاه رهبر اصلاحات، بیشتر میپسندند اصلاحطلبی در جایگاه برانداز بنشیند.
پیش از رئیس دولت اصلاحات، برخی دیگر از بزرگان این جریان از حضور مشروط در انتخابات دور یازدهم مجلس شورای اسلامی سخن گفته بودند. «مشارکت مشروط در انتخابات» تز سعید حجاریان، تئوریسین جریان اصلاحطلبی برای شرایط کنونی است. او ابتدای امسال در یادداشتی، عقلانیترین راهبرد اصلاحطلبان برای مواجهه با انتخابات آتی را تئوری مشارکت مشروط دانست و گفت: «اصلاحطلبی باید موضع خود در برابر انتخابات را بهصراحت و با جزئیات کامل اعلام کند. در کوتاهمدت، شاید عقلانیترین راهبرد را بتوان در «مشارکت مشروط» جست، از فرصت انتخابات استفاده کرد، ولی چنانچه شروط مطرح شده برآورده نشد، باید عطای انتخابات را به لقایش بخشید».
با طرح پیشنهاد حجاریان، برخی به استقبال آن رفتند و برخی دیگر آن را استراتژی شکستخورده قلمداد کردند. عبدالله ناصری، عضو شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات یکی از چهرههای اصلاحطلبی بود که مشارکت مشروط را ضروری دانست و تأکید کرد شرطگذاری برای حضور در انتخابات باید جدی گرفته شود و اصلاحطلبان نیز برای حفظ هویت تاریخی و حفظ مقبولیت گفتمانشان باید بپذیرند که تحت هر شرایطی وارد عرصه انتخابات نشوند. برخی نیز مانند عبدالواحد موسویلاری، نایب رئیس شورایعالی سیاستگذاری اصلاحطلبان، مشارکت مشروط در انتخابات را رد و اظهار کرد: افرادی که در جریان اصلاحات به نگاه سعید حجاریان گرایش دارند در اکثریت نیستند.
هرچند مخالفان ایده «مشارکت مشروط»، بر حضور اصلاحطلبان در انتخابات تأکید دارند، اما در یک نکته با موافقان این ایده همعقیده هستند؛ باز بودن فضای انتخابات و عدم ردصلاحیت گسترده چهرههای اصلاحطلب مسئلهای است که جریان اصلاحات یکپارچه بر آن تأکید میکند. محمدرضا عارف، رئیس شورایعالی سیاستگذاری اصلاحطلبان تیرماه امسال به متولیان برگزاری انتخابات توصیه کرده بود بهگونهای عمل نکنند که یک جریان سیاسی با محدودیت در ارائه کاندیدا به دلیل رد صلاحیت روبهرو شود.
با این حال، عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان آب پاکی را بر دست اصلاحطلبان ریخت و در واکنش به برخی از چهرههای این جناح که حضورشان در انتخابات مجلس آینده را منوط به تأیید صلاحیت از سوی شورای نگهبان دانسته بودند گفت: «شورای نگهبان فقط وظایف قانونی خود را انجام میدهد و بر اساس اختیارات قانونی خود عمل میکند. ما نگرانی نداریم که کسی بگوید در انتخابات شرکت میکنیم یا نه و مردم هم گوششان بدهکار به این مسائل نیست. این اظهارات قوروم قورومهای اول انتخابات است. مردم در انتخابات پاسخ روشنی به آنها میدهند.»
با وجود این، برخی در جناح اصلاحطلب، از جمله رسول منتجبنیا، عضو حزب اعتمادملی ناامید نیستند و به دنبال رایزنی با شورای نگهبان برای تأییدصلاحیت هرچه بیشتر نامزدهای خود برای انتخابات مجلس یازدهم هستند.
از طرف دیگر، بسیاری از چهرههای سیاسی و نمایندگان فراکسیون امید تاکنون در مصاحبههای متعدد بر این نکته تأکید کردهاند که تحریم انتخابات از سوی اصلاحطلبان کارساز نیست و نباید وارد این وادی شوند. با این حال، خبرهای منتشر شده از شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان نشان میدهد که این نهاد انتخاباتی اصلاحطلبان نیز حال خوشی ندارد. حسین کمالی، دبیر کل حزب کارگر نیز به ایرنا گفته که دیگر او به همراه جمعی از اصلاحطلبان در جلسات شورای عالی شرکت نمیکنند.