افزایش قیمت‌های اخیر که اقتصاد کشور را دچار تلاطم کرد، صورتی همزمان و یک‌باره نداشت، بلکه با نوعی حرکت مرحله‌ای و موج‌وار همراه بود که ابتدا از برخی دارایی‌های سرمایه‌ای آغاز و در نهایت با کالاهای اساسی و معیشتی به پایان رسید. اگر چه این فرآیند می‌توانست به‌شکلی برعکس جلو برود، یعنی تورم ابتدا در شاخص تولیدکننده‌ها علی‌الخصوص محصولاتی که مراحل تولیدی آن‌ها کوتاه است، به تبع آن در کالاهای مصرفی و در نهایت در کالاهای بادوام‌تر و ارزهای خارجی بروز یابد. این موضوع نشان می‌دهد موتور محرکه تورم نه عوامل بنیادین اقتصادی و رشد هزینه‌های تولید، بلکه نقدینگی افسارگسیخته‌ای بوده که هر بار یک بازار را هدف هجوم خود قرار داده است. اما همزمان با تب‌وتاب صعود قیمت‌های ارز، دولت تمام تلاش خود را برای کنترل کالاهای اساسی و مایحتاج زندگی مردم انجام داد و این کالاها با یارانه‌های مختلف تولید یا وارد می‌شدند. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد مرحله نهایی رشد قیمت (یا بهتر است بگوییم تطابق قیمتی مابقی کالاها با کالاهای دو مرحله قبل) شروع شده و برخی از تولیدکنندگان این محصولات نرخ فروششان را در اردیبهشت ماه نسبت به فروردین بالاتر برده‌اند.
انتشار صورت‌های مالی در وب‌سایت کدال مربوط به شرکت‌های عمده تولیدی کشور نشان می‌دهد طی یک ماه اردیبهشت، قیمت فروش بسیاری از این شرکت‌ها بالاتر از رقم فروردین بوده است. این موضوع نشان می‌دهد مرحله جدیدی از افزایش قیمت‌ها در این ماه رخ داده است، هر چند آمارهای مربوط به مرکز آمار کشور از شاخص قیمت مصرف‌کننده نشان می‌دهد سرعت این شاخص به دلیل کاهش قیمت کالاهای خوراکی و مسکن پایین آمده است.
مطابق آمارهای این وب‌سایت، روغن نباتی آزاد محصول شرکت صنعتی بهشهر در یک ماهه منتهی به فروردین هر تن به مبلغ ۶ میلیون و ۶۹۶ هزار تومان فروش رفته، اما همین محصول با همین مقدار در اردیبهشت به هفت میلیون و چهار هزار تومان رسیده است.
نرخ فروش پودر و مایعات البسه شرکت صنعتی پاکشو نیز در طی یک ماهه فروردین به میزان ۶ میلیون ۹۶۲ هزار تومان برای هر تن بوده که در اردیبهشت به هفت میلیون و ۹۹۱ هزار تومان رسیده است.
یک تن خوراک دان مرغ محصول شرکت دام پارس نیز از دو میلیون و ۷۸۱ هزار تومان به دو میلیون و ۸۴۳ هزار تومان رسیده است. خوراک دام نیز طی این مدت از دو میلیون و ۲۷۱ هزار تومان به دو میلیون و ۴۸۸ هزار تومان رسیده است.
داروسازی جابربن‌حیان نیز در فروردین هر عدد قرص و کپسول را ۱۸۷ تومان فروخته است، اما در اردیبهشت همین محصول به ۹۴۳ تومان رسیده است. هر عدد ویال در این شرکت در فروردین ۱,۷۵۸ تومان بوده که در اردیبهشت به ۴.۳۸۰ تومان رسیده است. هر لامپ کم‌مصرف هم از شرکت پارس شهاب از چهار هزار و ۱۹۴ به پنج هزار و ۲۶۸ تومان رسیده است.
به همین ترتیب آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت‌ها در اردیبهشت نرخ فروش محصولات خود را افزایش داده‌اند. به نظر می‌رسد بعد از افزایش نرخ دلار و فلزات گران‌بهایی مثل طلا که سریع‌تر از بازار متأثر می‌شوند و بعد در موج دوم افزایش قیمت کالاهایی مانند مسکن و خودرو که امکان سفته‌بازی در آن‌ها بیشتر است، اکنون در مرحله سوم نوبت به کالاهای مصرفی رسیده است.
باید این را هم در نظر بگیریم که مرکز آمار نرخ تورم ماهانه اردیبهشت ماه را ۱.۵ درصد محاسبه کرده، نرخی که در ۱۲ ماه گذشته به کمترین میزان رسیده بود. این نرخ در فروردین‌ماه معادل چهار درصد بود.
مرکز آمار ایران گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده را در ۱۲ گروه اصلی تقسیم‌بندی کرده است. هر یک از این گروه‌ها با توجه به اهمیت خود در شاخص کل بهای مصرف‌کننده دارای یک وزن مشخص است. به‌عنوان مثال، مهم‌ترین گروه این گزارش مسکن و سوخت‌ها است که ۳۵ درصد وزن کل شاخص بهای مصرف‌کننده را در اختیار دارد. تورم ماهانه مسکن در اردیبهشت ماه معادل ۰.۶ درصد بوده است، همچنین تورم نقطه به نقطه این گروه تنها ۲۴.۹ درصد ثبت شده است. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش قیمت مسکن طی ماه‌های اخیر بسیار بیشتر بوده و در تهران متوسط قیمت آپارتمان تقریباً به حدود دو برابر سال قبل رسیده است. با توجه به وزن بالای گروه مسکن یکی از علت پایین ماندن نرخ تورم، رقم کم تورم ماهانه در بخش مسکن بوده است.
علت دیگر را می‌توان منفی بودن نرخ تورم خوراکی‌ها در اردیبهشت ماه عنوان کرد. در ماه‌های اخیر نرخ تورم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها یکی از ارقام بالا را ثبت و در نتیجه موتور تورم را گرم کرده بود. این گروه در فروردین ماه سال جاری نیز با ثبت تورم ۹ درصدی به یکی از بالاترین سطوح در ماه‌های اخیر دست یافته بود، اما آمار اردیبهشت‌ماه نشان می‌دهد که این نرخ عقب‌نشینی کرده است. بر اساس آمارها، نرخ تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در اردیبهشت ماه منفی ۰.۸ درصد بوده است. از همین رو، ضروری می‌نماید مرکز آمار ایران توضیح دهد که علت پایین بودن نرخ تورم مسکن و خوراکی‌ها چه بوده است.
گزارش از هادی سلگی