گزارش مرکز آمار کشور از تغییرات قیمتی برخی اقلام مهم خوراکی، حاکی از کاهش محسوس قیمت بسیاری از این محصولات است. بر اساس نتایج به دست آمده در مهر ماه ١٣٩٨، اقلام پرتقال محصول داخل (٣٩,٢ درصد)، سیب‌زمینی (٢٣.٨ درصد)، سیب درختی زرد ( ١٧.٢ درصد)، گوشت گوسفندی (۲ درصد)، گوشت گوساله ( ۲.۱ درصد) و گوشت مرغ ( ۴.۴ درصد) نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته‌اند. البته در مقابل، شاهد رشد محدود قیمتی اقلامی مانند خیار (٢٧.٧ درصد)، چای خارجی بسته‌ای (٢.٦ درصد) و پنیر ایرانی پاستوریزه (٢.٤ درصد) هستیم.
با این حال، گزارش یاد شده که متوسط قیمت ماهانه ۲۴ کالای خوراکی را به‌صورت جداگانه می‌سنجد، نشان می‌دهد از میان این تعداد اقلام خوراکی ۱۳ قلم در ماه مهر (نسبت به شهریور) کاهش‌های قیمتی محسوسی داشته‌اند، اما در مقابل ۱۱ کالایی که در این ماه افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند، به استثنای خیار که ۲۷.۷ درصد رشد کرده، مابقی زیر ۲.۶ درصد افزایش داشته‌اند.
وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان در گفت‌وگو با ایرناپلاس سه مورد ثبات و کاهش نرخ ارز، مدیریت ارز ترجیحی و تنظیم بازار را از عوامل این کاهش قیمت می‌داند. این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه حدود پنج ماه است که نرخ ارز روندی کاهنده داشته و همین‌طور بیش از دو ماه است که در کانال ۱۱ هزار تومان ثابت مانده، گفت: هم ثبات و هم کاهش قیمت ارز اهمیت اساسی دارد. ثبات نرخ ارز روحیه سفته‌بازی را از بین می برد و کاهش آن هم به کاهش قیمت مواد اولیه محصولات کمک کرده است.
مدیریت مناسب دولت در تخصیص دلار با نرخ ترجیحی
وی درباره عامل عامل دوم یا همان تخصیص هدفمند دلار ۴۲۰۰ تومانی نیز توضیح داد: کشور طی سال ۱۳۹۷ در مصرف دلارهای ۴۲۰۰ تومانی مسائل و چالش‌های مختلفی داشت، موضوعاتی که باعث می‌شد این یارانه به جامعه هدف اصابت نکند. اما دولت در سال جاری توانست مدیریت مناسبی در مصرف این دلار به دست آورد. سال گذشته برخی که برای واردات کالاهای اساسی دلار دریافت کردند، در نهایت یا از کشور گریختند یا به قیمت آزاد به بازار فروختند.
وی در ادامه گفت: سومین علت این است که دولت در تنظیم بازار و تأمین و توزیع کالاهای اساسی قوی‌تر و منسجم‌تر از سال گذشته ظاهر شده است. به گفته شقاقی‌شهری در نهایت هر سه این عوامل موجب شد که قیمت بخشی از کالاهای اساسی ثابت یا کاهنده شود.
چه محصولاتی از سال گذشته ارزان‌تر شده‌اند؟
طی یک سال گذشته، اقتصاد ایران تورم بالایی را تجربه کرد؛ روندی که ابتدا در بازار ارز و طلا آغاز شد و بعد به کالاهایی مانند زمین و خودرو رسید و در نهایت کل بازار اعم از کالاهای خوراکی و غیرخوراکی را درنوردید. از همین رو، روند کاهشی تازه‌ای که طی ماه مهر شروع شده، هنوز نتوانسته دامنه گسترده افزایش‌های یک سال گذشته را جبران و قیمت کالاها را به تعادل برساند، هرچند تداوم روند مذکور، امیدهای این توازن را پررنگ‌تر کرده است.
اما در میان رشد قیمتی یک سال گذشته که تقریباً همه کالاها را دربرگرفت، این آمارها نشان می‌دهد برخی کالاها در بازار هستند که نسبت به سال گذشته ارزان‌تر شده‌اند. البته این موضوع نتایجی منفی برای تولیدکننده این کالاها در پی داشته است. طبق ارقام این گزارش اقلامی مانند تخم‌مرغ ماشینی (۱۰.۷ درصد)، گوجه‌فرنگی (۴۲.۳ درصد) و سیب درختی (یک درصد) نسبت به سال گذشته افت قیمت داشته‌اند.
کاهش تورم در پیش رو
اهمیت اقلام خوراکی جدا از بحث‌های مربوط به امنیت غذایی و سلامت جامعه بالأخص طبقات پایینی جامعه، به‌علت تأثیری است که در شاخص قیمت مصرف‌کننده (نرخ تورم) دارد. ضریب اهمیت اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانیات در سبد خانوارهای ایرانی بیش از ۲۷ درصد است، یعنی به‌طور متوسط ۲۷ درصد از کل هزینه خانوارها به این اقلام اختصاص می‌یابد. یکی از کالاهای بسیار پرنفوذ که به‌تنهایی ۳۰ درصد از هزینه خانوارها را می‌بلعد، مسکن است. در واقع در میان ۱۲ گروه کالایی که سبد مصرفی خانوارها را تشکیل می‌دهد، این دو گروه به تنهایی نزدیک به ۶۰ درصد هزینه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. از همین رو، کاهش در این دو گروه می‌تواند نرخ تورم را به شکل محسوسی کاهش دهد.
تورم ۳۲ درصدی در پایان سال
شقاقی‌شهری در این خصوص اظهار کرد: کاهش قیمت اقلام خوراکی موجب خواهد شد که بخشی از بار تورمی کل اقتصاد هم کنترل شود. روند نرخ تورم نشان می‌دهد در ماه‌های آینده وضعیت امیدوارکننده است و احتمالاً در پایان سال به یک تورم ۳۲ تا ۳۵ درصد برسیم.
به گفته این اقتصاددان، در سال گذشته و ابتدای سال جاری وضعیت اسفباری بر اقتصاد حاکم شده بود، اما اخیراً ورق برگشته و نرخ تورم نشان می‌دهد روند بهتری نسبت به پیش‌بینی‌های اوایل امسال حکم‌فرماست.
وی گفت: اوایل سال پیش‌بینی‌ها درباره نرخ تورم به بالای ۵۰ درصد هم می‌رسید، اما با ثبات و کاهش نرخ ارز و مدیریت و ساماندهی ارز یارانه‌ای، نرخ تورم در ماه‌های آینده روندی کاهشی خواهد داشت. هرچقدر ثبات ارز بیشتر باشد، می‌توانیم امیدوار باشیم که از نوسانات تورمی هم کاسته خواهد شد.
نظر شما