***محتوای تبلیغاتی***
ایرنابازار- در این مطلب، با بررسی علمی و تخصصی هر دو روش، به شما کمک می‌کنیم تا تفاوت‌ها، کاربردها و دقت هر کدام را بهتر بشناسید و بتوانید با آگاهی کامل‌تر برای تشخیص سنگ کلیه تصمیم‌گیری کنید.
سنگ کلیه چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
سنگ کلیه تجمع رسوبات معدنی و نمکی در داخل کلیه است که از ترکیبات مختلفی مانند کلسیم، اگزالات، اسید اوریک یا سیستین تشکیل می‌شود. این سنگ‌ها زمانی شکل می‌گیرند که ادرار غلیظ شده و مواد معدنی به صورت کریستال‌های جامد در کلیه تجمع می‌یابند. عوامل متعددی از جمله کم‌آبی بدن، رژیم غذایی نامناسب، سابقه خانوادگی، عفونت‌های ادراری و برخی بیماری‌های متابولیک می‌توانند در ایجاد سنگ کلیه نقش داشته باشند. این سنگ‌ها ممکن است در اندازه و محل قرارگیری متفاوت باشند و باعث علائمی مانند درد شدید پهلو، خون در ادرار، تهوع و استفراغ شوند که نیازمند تشخیص سریع و دقیق هستند.
تفاوت سونوگرافی و رادیولوژی در تشخیص سنگ کلیه
تشخیص سنگ کلیه با استفاده از روش‌های تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود که دو روش اصلی آن سونوگرافی و رادیولوژی هستند. هر یک از این روش‌ها بر پایه فناوری‌های متفاوتی استوارند و ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند.
اصول فناوری و نحوه تصویربرداری
سونوگرافی: این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا (فراصوت) استفاده می‌کند که به داخل بدن ارسال شده و بازتاب آن‌ها از بافت‌ها توسط پروب دریافت می‌شود. این بازتاب‌ها به تصاویر دو یا سه‌بعدی از کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه تبدیل می‌شوند. سونوگرافی فاقد تابش یونیزان است و بنابراین برای گروه‌های حساس مانند زنان باردار و کودکان بی‌خطر است. همچنین، این روش غیرتهاجمی، بدون درد و سریع است و نیازی به تزریق ماده حاجب ندارد.
رادیولوژی: رادیولوژی شامل روش‌هایی است که از پرتوهای یونیزان، به ویژه اشعه ایکس، برای تصویربرداری استفاده می‌کنند. رایج‌ترین روش‌های رادیولوژیک در تشخیص سنگ کلیه عبارتند از عکس ساده شکم (KUB)، سی‌تی‌اسکن (CT Scan) و اوروگرافی داخل وریدی (IVP). این روش‌ها با تابش اشعه، تصاویر با وضوح و جزئیات بسیار بالا از ساختارهای استخوانی و نرم بدن ارائه می‌دهند. در برخی روش‌ها، ماده حاجب به منظور افزایش کنتراست و وضوح تصاویر تزریق می‌شود.
دقت تشخیص و کاربردهای بالینی
سونوگرافی: این روش برای تشخیص سنگ‌های بزرگ‌تر و ارزیابی انسداد مجاری ادراری بسیار مفید است و می‌تواند علائم هیدرونفروز (اتساع لگنچه کلیه به علت انسداد) را به خوبی نشان دهد. با این حال، سونوگرافی ممکن است در تشخیص سنگ‌های کوچک‌تر (کمتر از ۵ میلی‌متر) یا سنگ‌هایی که در پشت استخوان لگن قرار دارند محدودیت داشته باشد. همچنین، وجود گازهای روده‌ای می‌تواند کیفیت تصویر را کاهش دهد. به همین دلیل، سونوگرافی معمولاً به عنوان اولین گام تشخیصی در اورژانس‌ها، بیماران باردار و کودکان توصیه می‌شود.
رادیولوژی: عکس ساده شکم (KUB) قادر است حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد سنگ‌های رادیواپک (قابل مشاهده با اشعه ایکس) را نشان دهد، اما سنگ‌های رادیولوسنت (مانند سنگ‌های اسید اوریک) ممکن است دیده نشوند. سی‌تی‌اسکن اسپیرال بدون تزریق ماده حاجب، دقیق‌ترین روش تشخیصی است که قادر به شناسایی سنگ‌های بسیار کوچک (کمتر از ۲ میلی‌متر)، تعیین محل دقیق، اندازه، تعداد و تراکم سنگ‌ها است. همچنین، سی‌تی‌اسکن می‌تواند عوارضی مانند انسداد حالب، هیدرونفروز و التهاب را نیز ارزیابی کند. این روش به خصوص در موارد پیچیده و تکراری کاربرد دارد.
ایمنی، هزینه و محدودیت‌ها
سونوگرافی: به دلیل عدم استفاده از اشعه ایکس، کاملاً ایمن است و می‌توان آن را بارها تکرار کرد بدون نگرانی از عوارض تابشی. هزینه آن نسبت به رادیولوژی کمتر است و در دسترس‌تر می‌باشد. محدودیت اصلی آن دقت کمتر در تشخیص سنگ‌های کوچک و برخی موقعیت‌های خاص است.
رادیولوژی: استفاده از اشعه یونیزان باعث می‌شود که این روش برای برخی بیماران مانند زنان باردار محدودیت داشته باشد. همچنین، هزینه سی‌تی‌اسکن بالاتر است و در برخی موارد نیاز به تزریق ماده حاجب وجود دارد که ممکن است باعث واکنش‌های حساسیتی یا مشکلات کلیوی شود. با این حال، دقت تشخیصی بالاتر و اطلاعات جامع‌تر، این روش را در موارد خاص ضروری می‌سازد.
برای تشخیص سنگ کلیه چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص به موقع سنگ کلیه اهمیت بالایی در پیشگیری از عوارض جدی مانند انسداد مجاری ادراری، عفونت و آسیب دائمی کلیه دارد. در ادامه به مهم‌ترین علائم و شرایطی که نیازمند مراجعه فوری یا سریع به پزشک متخصص (اورولوژیست یا نفرولوژیست) هستند، به‌صورت تخصصی پرداخته شده است.
درد شدید پهلو و شکم که به سمت کشاله ران تیر می‌کشد
یکی از بارزترین علائم سنگ کلیه، درد ناگهانی و شدید در ناحیه پهلو است که ممکن است به سمت پایین شکم و کشاله ران منتشر شود. این درد به دلیل حرکت سنگ در داخل میزنای (لوله انتقال ادرار از کلیه به مثانه) ایجاد می‌شود و اغلب با تهوع و استفراغ همراه است.
مشاهده خون در ادرار (هماچوری)
وجود خون در ادرار که می‌تواند رنگ آن را صورتی، قرمز یا قهوه‌ای کند، نشانه‌ای هشداردهنده برای سنگ کلیه یا آسیب به مجاری ادراری است. حتی اگر خونریزی همراه با درد نباشد، باید توسط پزشک بررسی شود، زیرا خون در ادرار ممکن است نشان‌دهنده عفونت، التهاب یا سنگ‌های کوچک باشد که هنوز حرکت نکرده‌اند.
تغییرات غیرطبیعی در ادرار و علائم عفونت
کاهش حجم ادرار، تکرر یا فوریت در دفع ادرار، ادرار کدر یا بدبو و همچنین تب و لرز می‌توانند نشانه عفونت دستگاه ادراری یا انسداد ناشی از سنگ باشند. عفونت همراه با سنگ کلیه یک وضعیت اورژانسی است که نیازمند درمان فوری پزشکی است تا از پیشرفت عفونت و آسیب کلیوی جلوگیری شود.
درد یا ناراحتی مکرر و نوسانی
گاهی درد سنگ کلیه به صورت نوسانی و دوره‌ای ظاهر می‌شود و ممکن است پس از مدتی تسکین یابد، اما این به معنای دفع کامل سنگ نیست. حتی در صورت کاهش درد، سنگ ممکن است در کلیه یا مجاری ادراری باقی بماند و موجب آسیب‌های مزمن شود
سابقه خانوادگی یا عوامل خطرزا
افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند یا دارای عوامل خطر مانند کم‌آبی مزمن، رژیم غذایی نامناسب، بیماری‌های متابولیک (مانند دیابت، نقرس)، فشار خون بالا یا بیماری‌های التهابی روده هستند، باید در صورت بروز هرگونه علامت مشکوک، حتی خفیف، به پزشک مراجعه کنند تا از تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض احتمالی بهره‌مند شوند.
بهترین روش گرفتن نوبت از متخصص رادیولوژی
سامانه دکتردکتر به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و معتبرترین پلتفرم‌های نوبت‌دهی آنلاین پزشکی در ایران، امکان دسترسی سریع و آسان به بیش از ۲۴۰۰۰ پزشک متخصص، از جمله رادیولوژیست‌های برجسته را فراهم می‌کند. این سامانه با ارائه خدمات متنوعی مانند رزرو نوبت اینترنتی، مشاوره تلفنی و ویزیت آنلاین، فرآیند دریافت خدمات تخصصی تصویربرداری پزشکی را به شکل قابل توجهی تسهیل کرده است. همین حالا می‌توانید تنها با چند کلیک ساده، از متخصص رادیولوژی نوبت بگیرید.
*** این مطلب تبلیغاتی و از سوی سفارش دهنده تهیه شده است و ایرنا مسئولیتی درباره چارچوب و محتوای آن ندارد.
نظر شما