ایرنابازار- شهرری، با پیشینه‌ای هزاران ساله و آثار تاریخی متعدد، یکی از کهن‌ترین و ارزشمندترین شهرهای ایران است که از دوران باستان تا امروز به‌عنوان مرکز فرهنگ، دین و تجارت شناخته می‌شود. این شهر با وجود بناهای باشکوهی چون آرامگاه شاه عبدالعظیم حسنی، برج طغرل، آتشکده‌ها و بازارهای قدیمی، همچنان روایت‌گر تاریخ پرشکوه و هویت فرهنگی ایران است. گزارشی که در پیش رو دارید، سفری است به قلب تاریخ و تمدن ایران در شهرری، جایی که هر گوشه‌اش داستانی از شکوه گذشته و معنویت امروز دارد.
جاذبه‌های گردشگری شهرری
شهرری با داشتن مجموعه‌ای از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و مذهبی، مقصدی دیدنی برای گردشگران است. از آرامگاه شاه عبدالعظیم حسنی و برج طغرل گرفته تا چشمه علی و بازار قدیمی، هر کدام از این مکان‌ها روایت گر بخشی از تاریخ کهن و فرهنگ غنی این سرزمین‌اند. در سفر به ری، می‌توانید تلفیقی از زیبایی، آرامش و اصالت ایرانی را در دل بناهای باستانی و طبیعت منحصربه‌فرد آن تجربه کنید. بازدید از این جاذبه‌ها نه تنها فرصتی برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ ایران است بلکه تجربه‌ای آرامش‌بخش و معنوی نیز به همراه دارد.
- آرامگاه شاه عبدالعظیم حسنی
آرامگاه شاه عبدالعظیم حسنی، یکی از مهم‌ترین مکان‌های زیارتی در ایران به شمار می‌آید. این مکان به عنوان مقبره یکی از نوادگان امام حسن(ع) شناخته می‌شود و دارای معماری زیبا و تاریخی است. در این مجموعه، مسجد و حیاط وسیع وجود دارد که هرساله زائران زیادی از نقاط مختلف کشور برای زیارت به آن می‌آیند.
شاه عبدالعظیم حسنی از علمای بزرگ و شخصیت‌های برجسته سده سوم هجری قمری بوده است. او به دلیل اعتقادات و فضایل اخلاقی خود در میان مردم شناخته شده و برای دوری از فشارها و مشکلات سیاسی دوران عباسیان، به ایران آمد. وی بیشتر عمر خود را به عبادت و تبلیغ دین در شهرری گذراند.
آرامگاه شاه عبدالعظیم حسنی در دوره‌های مختلف به‌ویژه در دوره‌های ایلخانی، صفوی و قاجار، توسعه و بازسازی شده است. ساختار اصلی بنا در دوره سلجوقی شکل گرفت و در دوره صفویه تزیینات معماری و کاشی‌کاری‌های زیبایی به آن افزوده شد. در دوره قاجار، فتحعلی‌شاه و ناصرالدین‌شاه قاجار تغییرات و توسعه‌هایی را در این مجموعه انجام دادند که به شکوه و زیبایی آن افزود.
این آرامگاه به همراه آرامگاه امامزادگان حمزه و طاهر یکی از مشهورترین زیارتگاه‌های ایران است که در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ خورشیدی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
- بازار تاریخی شهرری
بازار تاریخی ری از دیگر دیدنی‌های جذاب شهرری و مربوط به آثار دوره صفویه است که در شمال حرم شاه‌عبدالعظیم حسنی(ع) قرار دارد و در دوره قاجار به دستور امیرکبیر بازسازی شد. بعدها بنای بازار به وسیله سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با مشارکت بازاریان مورد مرمت قرار گرفت. این بازار در قدیم یکی از مراکز فروش ادویه، داروهای سنتی و کالاهای تجاری به شمار می رفت. شهرری از قدیم یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری ایران بوده و بازار آن نیز همواره پررونق بوده است. این بازار در زمان خود، محل مبادله کالاهای مختلف و نقطه اتصال راه‌های تجاری به شمار می رفته است.
بازار تاریخی شهرری دارای معماری سنتی و زیبایی است که شامل طاق‌ها، گنبدها و سقف‌های آجری می‌شود. این بازار به سبک بازارهای قدیمی ایران طراحی شده و از فضاهای مختلفی مانند دکان‌ها، کاروانسراها و تیمچه‌ها تشکیل شده بود و متشکل از دو راسته بازار است که در محل تلاقی خود تشکیل یک چهار سوق را می‌دهد، بازار ری دارای ساختاری متشکل از آجر، خشت و گل است و در امتداد شمالی جنوبی صحن حضرت عبدالعظیم(ع) قرار گرفته است، میانه بازار چهار سوقی با پوشش گنبدی تشکیل می‌دهد که از غرب به راسته کاروانسرا دو قلو و از شرق به میدان کوچک متصل می‌شود.
- برج طغرل
برج طغرل یکی از آثار تاریخی و معماری‌های برجسته دوره سلجوقیان در ایران است که در شهرری قرار دارد. این برج که نام خود را از طغرل بیک، بنیان‌گذار سلسله سلجوقیان گرفته است، به‌عنوان آرامگاه او شناخته می‌شود. برج طغرل به دلیل معماری منحصر به فرد و اهمیت تاریخی‌اش، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهرری و استان تهران به شمار می‌رود.
برج طغرل در سده ششم قمری و در دوره سلجوقیان ساخته و احتمالاً در اواخر عمر طغرل بیک به‌عنوان آرامگاه او در نظر گرفته شد. همچنین گروهی این برج را محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و عده‌ای دیگر همچون محمد محیط طباطبایی این بنا را محل دفن خلیل سلطان و همسر وی شادالملک و حسن کریمیان نیز برج را مدفن فخرالدوله دیلمی قلمداد می کنند.
برج طغرل با ارتفاعی حدود ۲۰ متر و قطر بیش از ۱۰ متر، دارای معماری استوانه‌ای و ۲۴ وجه است که طراحی آن ویژگی‌های خاص معماری اسلامی و ایرانی را نشان می‌دهد. برج طغرل به شکلی ساخته شده که در زمان‌های مختلف سال، نور خورشید به صورت متفاوت به آن می‌تابد و سایه‌ها روی وجوه برج تغییر می‌کنند. این ویژگی نشان‌دهنده استفاده از اصول تقویمی و نجومی در طراحی برج است.
سطح خارجی برج با آجرکاری‌های زیبا و متناسب تزئین شده است که سبک خاص معماری سلجوقی را نشان می‌دهد. این آجرکاری‌ها علاوه بر زیبایی، در استحکام بنا نیز نقش دارند. برج طغرل دارای سیستم صوتی خاصی است که موجب می‌شود صدا در داخل برج تقویت شود و به‌طور خاصی انعکاس یابد.
امروزه برج طغرل تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار دارد. این برج یکی از مقاصد گردشگری پرطرفدار در شهرری است و بازدیدکنندگان از آن به دلیل معماری خاص و تاریخی بودنش استقبال می‌کنند. برج طغرل در ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
- آتشکده بهرام
آتشکده بهرام یا تپه میل، یکی از بقایای مهم و معروف در ایران به شمار می رود. این آتشکده گویا در دوره ساسانیان ساخته شده و نمایانگر اعتقادات مذهبی و فرهنگی آن دوران است. آتشکده را به این دلیل تپه میل نامیده‌اند که دو پایه بزرگ بنا که برجای مانده‌اند، از دور شباهت زیادی به میل دارند. این آتشکده در ۱۳۳۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
بر اساس متون تاریخی، این آتشکده به بهرام‌گور یکی از شاهان مشهور ساسانی، نسبت داده می‌شود. آتشکده بهرام در ۱۲ کیلومتری جنوب شرق شهرری به طرف ورامین و بر بلندای تپه‌ای در روستای چالطرخان قرار دارد.
- آرامگاه امامزاده عبدالله
آرامگاه امامزاده عبدالله یکی از گورستان‌های تاریخی و مذهبی در شهرری است که به عنوان یک سایت زیارتی و تاریخی دارای اهمیت ویژه‌ای در میان شیعیان و محققان تاریخ است. بنای اصلی ساختمان بقعه به احتمال قوی مربوط به سده یازدهم و از آثار دوره صفوی بوده است. تعداد زیادی از مشاهیر مذهبی، علمی، ادبی و سیاسی در این آرامگاه دفن هستند و مجموعه آرامگاه در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۷۸ خورشیدی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
آرامگاه امامزاده عبدالله نه تنها به عنوان یک مکان زیارتی، بلکه به عنوان یک مرکز فرهنگی نیز شناخته می‌شود. این مکان محل برگزاری مراسم‌های مذهبی و فرهنگی نیز محسوب می شود. آرامگاه‌های خانوادگی واقع در محوطه این امامزاده به سبک معماری دوره‌ی قاجار، پهلوی اول و دوم ساخته شده‌اند.
- مسجد جامع ری
مسجد جامع شهرری یکی از مساجد تاریخی و مهم ایران است که به عنوان یک مرکز مذهبی و فرهنگی در شهرری شناخته می‌شود. این مسجد دارای ویژگی‌های معماری خاص و تاریخ غنی است که آن را به یکی از جاذبه‌های گردشگری و مذهبی تبدیل کرده است. تاریخ ساخت مسجد جامع شهرری به دوران اسلامی بازمی‌گردد و گفته می‌شود که این مسجد در دوره‌های مختلفی بازسازی و تعمیر شده است. این مسجد به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مساجد در ایران شناخته می‌شود و نقش مهمی در تاریخ مذهبی و فرهنگی منطقه داشته است.
مسجد جامع شهرری به سبک معماری اسلامی با ویژگی‌های خاصی طراحی شده است. گنبد بزرگ مسجد به عنوان یکی از ویژگی‌های بارز این مکان شناخته می‌شود و نمای زیبایی به آن بخشیده است. داخل و خارج مسجد با کاشی‌کاری‌های زیبا و طراحی‌های هنری تزیین شده که به جلب توجه بازدیدکنندگان کمک می‌کند. مسجد دارای صحن وسیع و ایوان‌هایی است که فضای مناسبی برای نمازگزاران فراهم می‌کند.
مسجد جامع شهرری به عنوان یک مرکز مذهبی و فرهنگی، علاوه بر برگزاری نمازهای جماعت، محلی برای برگزاری مراسم‌های مذهبی و فرهنگی نیز به شمار می رود و به عنوان یک مکان زیارتی مورد توجه قرار دارد و به دلیل قدمت و اهمیت تاریخی‌اش، جاذبه‌ای برای گردشگران محسوب می‌شود.
- قلعه گبری
قلعه گبری یکی از آثار تاریخی شهرری است که به دوران ساسانیان نسبت داده می‌شود و به‌عنوان یکی از دژهای نظامی و دفاعی قدیمی ایران شناخته می‌شود. این قلعه بر فراز تپه‌ای در منطقه‌ای به نام کهریزک در جنوب شرقی شهرری قرار دارد و به دلیل موقعیت استراتژیک خود در گذشته به‌عنوان یک پایگاه دفاعی مهم استفاده می‌شده است. این قلعه در دوره‌های مختلف از جمله در دوران اسلامی و اوایل ورود اسلام به ایران نیز به کار گرفته شده است. به دلیل قرارگیری آن در منطقه‌ای بلند و استراتژیک، از آن برای کنترل مسیرها و نظارت بر تحرکات دشمنان و کاروان‌ها استفاده می‌شده است.
قلعه گبری نه تنها به‌عنوان یک سازه دفاعی بلکه به‌عنوان یک نماد از تاریخ و معماری ساسانی در منطقه ری شناخته می‌شود. این قلعه نشان‌دهنده مهارت‌های معماری و دفاعی ایران در دوران باستان است و یادآور قدرت نظامی ساسانیان در حفظ و حراست از سرزمین‌های خود است.
قلعه گبری عمدتاً از سنگ و خشت ساخته شده و به شیوه‌ای محکم و مستحکم طراحی شده است تا در برابر حملات مقاومت کند. گویا برج و باروهای این قلعه در گذر زمان و به دلیل فرسایش خاک تخریب شده و امروز تنها دیوارهای طولانی و مرتفع ساخته شده از خشت و گل این قلعه برجای مانده است.
- چشمه‌علی
چشمه علی یکی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی مهم در شهرری است که به عنوان یک چشمه آب گرم و منبع آب زیرزمینی در منطقه شناخته می‌شود. این چشمه دارای تاریخ غنی و فرهنگی است و در تاریخ و اساطیر ایرانی نیز مورد توجه قرار گرفته است. در اطراف چشمه، آثار و بناهای تاریخی دیگری نیز وجود دارد که به غنای فرهنگی و تاریخی این منطقه افزوده است. چشمه علی به عنوان یک مکان فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت دارد. آثار تاریخی موجود در این منطقه شامل سنگ‌نگاره‌ها و بقایای بناهای قدیمی است که قدمت آنها به دوره‌های مختلف تاریخی بازمی‌گردد. نام باستانی این چشمه، سورین بوده است.
بر اساس اسناد تاریخی؛ قدمت چشمه علی به هشت هزار سال پیش باز می‌گردد. در گذشته، فرش فروش‌ها و مردم تهران، قالی‌ها و قالیچه‌های خود را برای ایجاد درخشندگی بیشتر در این آب شست وشو می‌دادند. تمدن‌های کهن شامل تپه باستانی، باروی ری و چشمه زیرزمینی مجموعه چشمه علی را تشکیل می‌دهند که یکی از قدیمی‌ترین استقرارهای پیش از تاریخ در شمال مرکز فلات ایران به شمار می رود. بالای تپه باستانی قلعه‌ای به نام باروی ری قرار دارد که در زمان اشکانیان به‌صورت دیواری به‌منظور دفاع از شهر ساخته شده بود و شهر ری را در برمی‌گرفت و اکنون تنها بخش کوچکی از این بارو باقی مانده و قسمت مرمت‌شده آن بالای دیواره چشمه علی واقع شده است.
تپه کنار چشمه علی به وسیله گروه «اریک اشمیت» در میان سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ خورشیدی مورد کاوش قرار گرفت و آثاری مربوط به آغاز هزاره چهارم، دوره‌های اسلامی و اشکانی بدست آمد. اکنون بخشی از این آثار در موزه‌های آمریکا و بخش دیگر در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.
در محوطه چشمه علی، کتیبه‌ای قرار دارد که به دستور فتحعلی‌شاه قاجار بر دیوار این چشمه باستانی حکاکی شد. او پس از مشاهده سنگ‌نگاره‌های تخت‌جمشید، تصمیم گرفت نام خود را همراه با حکاکی تصویرش بر سنگ‌های دیواری مشهور جاودان کند؛ به همین دلیل از معمارباشی، حجارباشی و نقاش‌باشی دربار درخواست کرد تا نقشی از او بر دیوار چشمه علی که مکانی معروف برای شستن و خشک کردن فرش‌های ایرانی بود، حکاکی کنند که این مهم ظرف چند ماه انجام یافت و اینک شکل حکاکی شده او را بر دیوار بنا به وضوح مشاهده کرد. این نقش‌برجسته، در ۹ فروردین ۱۳۷۸ خورشیدی به ثبت ملی رسید.
- آرامگاه ابن بابویه
آرامگاه ابن بابویه مشهور به شیخ صدوق، یکی از شخصیت‌های برجسته‌ی علمی و مذهبی شیعه است که در سده چهارم هجری قمری زندگی می‌کرد. این آرامگاه به عنوان یکی از مکان‌های زیارتی و تاریخی مهم شناخته می‌شود و بسیاری از علما و مشاهیر ایران در آن دفن شده‌اند. آرامگاه ابن بابویه در شمال شهرری و در نزدیکی آرامگاه‌های دیگر شخصیت‌های مذهبی و تاریخی قرار دارد. این مکان به راحتی قابل دسترسی است و یکی از جاذبه‌های گردشگری این منطقه محسوب می‌شود.
ابن بابویه، با نام کامل ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، از علمای بزرگ شیعه و مولف کتاب‌های معتبر در زمینه حدیث و فقه است. آرامگاه او به عنوان یک مرکز علمی و مذهبی در تاریخ تشیع شناخته می‌شود و این آرامگاه معماری زیبا و خاصی است که ترکیبی از هنر اسلامی و سنت‌های معماری ایرانی را به نمایش می‌گذارد. آرامگاه او به‌شکل بنایی هشت‌ضلعی در این قبرستان قرار دارد و از ایوانی با قوس بزرگ رومی و تزیینات آینه‌کاری تشکیل شده است. از دیگر مشاهیر مدفون گورستان ابن بابویه می‌توان به غلامرضا تختی، رحیم مؤذن زاده اردبیلی، علی‌اکبر دهخدا و... اشاره کرد.
نظر شما