به گزارش ایرناپلاس، سه مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به پایان رسید تا شاید از طریق آن، مردم بتوانند عیان نامزدها را سنجیده و براساس آن، به انتخاب گزینه اصلح برسند. اما آنچه که بیش از پیش برای مخاطبان مشهود بود، نه ارائه برنامه، بلکه فرافکنی از ارائه آن و پناه بردن به سیاه‌نمایی و اتهام‌زنی‌های گسترده علیه دولت روحانی بود.
البته در کنار این رویه، دادن وعده‌هایی از جمله پرداخت مبالغ ثابت ماهانه به خانواده‌های ایرانی، تعیین حقوق مشخص برای زنان خانه‌دار، ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال، تک رقمی شدن تورم، به صفر رساندن وابستگی بودجه به نفت، نابودی فقر تا ۴ سال آینده و ... با ارفاق زیاد باز هم غیرواقعی و به دور از در نظر گرفتن شرایط و امکانات واقعی کشور است.
پرهیز از شعارهای غیرواقع‌بینانه به اندازه‌ای مهم است که رهبر معظم انقلاب در این زمینه تاکید کردند: «شعارهای غیرواقع‌بینانه داده نشود. شعارهای غیرواقع‌بینانه گاهی ممکن است فریب مردم تلقّی بشود. با توجّه به امکانات کشور و واقعیّات کشور بایستی شعار داد و وعده داد؛ این جوری بایستی عمل کرد.»
همچنین درخصوص رعایت ملاحظات اخلاقی در مناظره‌های انتخاباتی که متاسفانه شاهد بی‌اخلاقی‌ها بودیم نیز تصریح کردند: «ملاحظات اخلاقی جدّاً رعایت بشود؛ یعنی واقعاً اگر چنانچه نامزدهای انتخابات ما، هم در مناظراتشان، هم در مصاحبه‌هایی که با آنها می‌شود، سؤال و جواب‌هایی که با آنها می‌شود، اخلاق اسلامی را رعایت کنند، این سرریز می‌شود در جامعه، آحاد مردم ملاحظات اخلاقی را یاد می‌گیرند و رعایت می‌کنند؛ این سرمشقی برای آنها خواهد شد.»
اما به راستی دادن وعده و وعیدهای غیرواقعی، اتهام‌زنی و بی‌اخلاقی چه تاثیری بر مردم می‌گذارد؟ در این زمینه رسانه‌ها چه نقشی در شفاف‌سازی و روشنگری دارند؟
این پرسش‌ها را با امیدعلی مسعودی استاد ارتباطات و عضو هیات علمی دانشگاه سوره در میان گذاشتیم.
نقش رسانه‌ها در شفاف‌سازی
مسعودی درباره نقش رسانه‌ها در شفاف‌سازی و روشنگری وعده‌های نامزدهای انتخاباتی در جامعه به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به دلیل کرونا بار تبلیغاتی، برنامه‌ها و رویکرد نامزدها که برای مردم منعکس می‌شود، روی دوش رسانه‌ها قرار گرفته که البته این بار، بیشتر به سمت صداوسیما منتقل شده است.
با توجه به ماهیت صداوسیما و مطبوعات به نظر می‌رسد نقش مطبوعات تا حدودی در این جریان کمرنگ نشان داده شده است. توجه داشته باشید معمولا در کارکردهای رسانه‌ای، ماندگاری بیان در مطبوعات، بیشتر از رادیو و تلویزیون است. این مطلب مهمی است که ما باید در انتخابات به آن توجه داشته باشیم.
وی در مورد شفاف‌سازی در مناظره‌ها گفت: حداقل انتظار می‌رفت با توجه به فرصت اندک نامزدها، برنامه‌ها، رویکردها و نوع نگاهشان به قوه مجریه را به مطبوعات ارائه می‌دادند و شاید زودتر از آن هم، باید به مجلات که ماندگاریشان بیشتر است، منتقل می‌کردند تا کارشناسان، برنامه‌ها را تحلیل کنند و مردم با دید و تحلیل کارشناسان به درک و فهم درست برسند.
بنابراین رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در شفاف‌سازی وعده‌ها، رویکردها و نظرات نامزدهای انتخاباتی دارند اما متاسفانه در این مورد نامزدهای انتخاباتی کوتاهی کردند و یکی از دلایلی که با کاهش آراء در نظرسنجی‌ها مواجه‌ایم، شاید به همین عدم شفاف‌سازی برمی‌گردد.
به گفته وی، با توجه به رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا، ستادهای تبلیغاتی نمی‌توانند در گفت‌وگو و تعامل با مردم قرار گیرند، لذا در حال حاضر نوعی ابهام را در میان مردم شاهد هستیم. ضمن اینکه بخشی از رای‌دهندگان توقع داشتند، برخی از نامزدهای انتخاباتی صلاحیتشان در شورای نگهبان احراز شود که این اتفاق نیافتاد.
به اعتقاد این استاد دانشگاه، باید حوزه ارتباطات که این روزها برنامه‌های عجیب و غریبی درباره آن از نامزدها می‌بینیم و می‌شنویم تقویت جدی شود و با توجه به اینکه در همین زمان که درگیر کرونا هستیم و بخشی از وظایف و کارکردها و حتی شغل‌های ما درگیر فضای مجازی شده، باید این بخش مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: متاسفانه همیشه در این زمینه به صورت واکنشی عمل می‌کنیم. به عبارت دیگر کنش‌مند نیستیم. یعنی به محض اینکه یک پدیده جدید می‌آید نمی‌دانیم باید با آن چه کنیم. در حال حاضر پلتفرمی به اسم کلاب‌هاوس آمده که اگر دقت کنید متوجه می‌شوید مردم در استفاده از آن با سردرگمی مواجه شده‌اند و نمی‌دانند چگونه باید از آن استفاده کنند.
روزی سیاسیون می‌آیند و حرف‌هایشان را می‌زنند و بعد با ریزش فالوورهایشان روبه‌رو می‌شوند و به یکباره از ۸ هزار تعقیب‌کننده به صد نفر و حتی کمتر از ۵۰ نفر می‌رسند. این نشان دهنده این است که ما برای تحولات آینده هیچگونه آمادگی نداریم.
انتقاد و تخریب، جایگزین طرح ایده و برنامه
مسعودی درباره حضور نامزدهای انتخاباتی در مناظره‌های تلویزیونی و سخنان آنها نیز گفت: در این مناظره‌ها بحث‌هایی که نامزدها به آن پرداختند بیشتر بازگشت به گذشته، نقد گذشته یا نقد دیگر نامزدها بود.
متاسفانه این روش در جامعه ما وجود دارد و به جای آنکه از اجرایی شدن یک برنامه یا ایده صحبت شود، شخصیت افراد را نقد می‌کنند. هیچ فردی هم از اشتباه مصون نیست. بنابراین به راحتی می‌توان خطاهای افراد را گرفت. متاسفانه یک بخش از این ماجرا اخلاقی است، یعنی اخلاق را هم رعایت نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه نقد و بررسی و طرح ایرادها بسیار خوب است اما نه اینکه شخصیت فردی را با طرح مسائل خصوصی‌اش تخریب کنند و از بین ببرند، درباره شیوه اعلام برنامه‌های نامزدها گفت: باید همیشه نگرش‌ها، نظریه‌ها و برنامه‌ها را نقد کنند نه خود افراد را. یکی از مشکلات فرهنگی و دیرینه سنتی ما در حوزه علم و حتی هنر همین ویژگی است، البته در سنت مذهبی ما چنین چیزی نبوده است.
اگر کتاب جدال احسن معصومین و مناظره‌هایی که داشته‌اند را ببینید، متوجه می‌شوید که مناظره‌ها اصلا این‌گونه نبوده‌اند. خوشبختانه مناظره‌های امام رضا(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در حال حاضر در دسترس است. جایی که طرف با شعر صحبت می‌کرد امامان معصوم هم در همان وزن و قافیه و با شعر مباحث خود را مطرح می‌کردند.
وی افزود: متاسفانه نامزدهای انتخاباتی حتی در بیان هم مشکل دارند؛ یعنی گوینده‌های خوبی نیستند و مشاوره‌های ارتباطی و روابط عمومی ندارند. اگر این افراد مشاوران خوبی داشته باشند و از طریق مطبوعات و خبرگزاری‌ها، شفاف‌سازی می‌کردند و با مردم ارتباط بیشتری می‌گرفتند، شاید ما امروز این ریزش آراء را نداشتیم.
ضرورت ایجاد احزاب
متاسفانه برخی از وعده‌های نامزدهای انتخاباتی بسیار غیرکارشناسی، شعارزده و به دور از واقعیت است. تا جایی که رفتار و وعده‌های برخی از این کاندیداها عوام‌گرایانه و صرفا برای جمع‌آوری آراء مردمی است.
اما این پرسش مطرح می‌شود که برای جلوگیری از این اتفاقات باید چه بستری فراهم شود تا دیگر شاهد چنین وعده‌هایی نباشیم؟
مسعودی در این زمینه گفت: این پرسش را با یک سوال پاسخ می‌دهم که چرا این نامزدها به جای اینکه برنامه و نگرش خود را بیان کنند، بیشتر وعده می‌دهند، آن هم وعده‌هایی که به نظر می‌رسد با توجه به شرایط اقتصادی، شاید قابل اجرا نباشد.
در واقع دلیل اصلی این است که چون در جامعه حزب نداریم، وعده دادن بسیار راحت است. در واقع اگر حزب وجود داشته باشد مردم می‌توانند اعتراض خود را به آن حزب وارد کنند و بگویند نامزدی که اعلام کرده‌اید، چرا این وعده‌ها را داد، اما اجرا نکرد.
وی ادامه داد: برای شرح بیشتر این مساله به دو سه دوره اخیر انتخابات ریاست جمهوری برمی‌گردیم. آقای احمدی‌نژاد از کدام حزب آمده بود؟ فردی که در حال حاضر هم مدعی است. یعنی اگر بگوییم چرا فلان کار را نکرده است می‌گوید دیگران اجازه نداده‌اند. در حالی که ایشان فردی است که هر وقت بخواهد می‌تواند کلا سیاست را کنار بگذارد.
اگر قوانین دموکراسی و مردم‌سالاری دینی را قبول می‌کنیم پس مردم باید رئیس‌جمهوری انتخاب کنند که پشتوانه حزبی داشته باشد. حداقل اگر پشتوانه حزبی ندارد باید سازوکاری درست کنیم که صد نفر او را تائید کنند. به عبارت دیگر زیرتائیدیه این شخص را امضاء کنند. چون بعد از اینکه وعده‌ها را اجرا نکرد مردم بتوانند اعتراض خود را به آن صد نفر ارجاع دهند.
ویژگی‌های یک مناظره انتخاباتی اصولی
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه سوره درباره اهمیت یک مناظره اخلاق‌مدارانه، خارج از اتهام‌زنی و به دور از وعده‌های غیرواقعی افزود: باید سازوکاری ایجاد کنیم که کسی حق نداشته باشد به همین آسانی وعده دهد، آبروی افراد دیگر را ببرد و آنها را تخریب کند؛ در مناظره‌ها غیراخلاقی حرف بزند و بعد هم رئیس‌جمهوری شود و بعد از گذشت چهار یا هشت سال کنار بکشد و همه وعده‌هایش را هم اجرا نکرده باشد.
بالاخره باید در نظام مقدس جمهوری اسلامی سازوکاری را فراهم کنیم که حق مردم از بین نرود و مسئولان پاسخگو باشند. مردم حق دارند بعد از انتخابات بپرسند و شکایت کنند. چون رای داده‌اند؛ حال باید قانونی وجود داشته باشد که مردم حقشان را از شخصی که به او وکالت داده‌اند، بخواهند.
به گفته وی، یکی از مشکلات نامزدهای انتخاباتی این دوره این است که برخی از آنها شفاف‌سازی نمی‌کنند. به عبارت دیگر بیشتر از هر چیزی می‌خواهند نمایش قدرت بدهند و از مشکلات کشور و برنامه‌هایی که برای رفع آن دارند، بسیار اندک صحبت می‌کنند. باید برنامه‌ها و مشکلاتی که ممکن است بر سر راهشان باشد را به مردم بگویند.
ناامیدی، نتیجه وعده‌های دورغین نامزدهای انتخاباتی
این استاد ارتباطات درباره پیامدهای که وعده‌های نامزدهای انتخابات بر مردم و جامعه می‌گذارد، گفت: متاسفانه وعده دادن‌ها و دروغ‌گفتن‌ها، تاکتیک‌هایی است که در تبلیغات سیاسی به کار می‌رود و البته تاثیر هم دارد. یعنی به این شکل نیست که بی‌تاثیر باشد.
نامزدها نیاز دارند که فورا و در کوتاه‌مدت افکار عمومی را تغییر دهند و روی آراء تاثیر بگذارند. اما وقتی مردم به صحنه می‌آیند و می‌بینند که وعده‌هایشان اجرا نشده است، ناامید می‌شوند. نظرسنجی علمی انجام نداده‌ام اما بیشتر کسانی که در انتخابات شرکت نمی‌کنند می‌گویند رای دادن ما چه فایده‌ای دارد وقتی تغییری نمی‌بینیم.
نظر شما