به گزارش ایرناپلاس، افزایش قیمت همه خدمات و محدودیت‌های همه‌گیری ویروس کرونا، فعالیت برای هنرمندان را دشوارتر از گذشته کرده است. در شرایط سخت روزگار کرونایی، انجام فعالیت‌های هنری حتی برای تامین معیشت دشوار است. از طرفی جامعه هرچقدر با فرهنگ و هنر در ارتباط باشد، با آسیب‌های کمتری درگیر خواهد بود. در نتیجه فراهم کردن شرایط برای ارائه آثار هنرمندان برای حفظ سلامت جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است.
با توجه به این مسائل، طرح« شبکه خلاق فرهنگ هنر» قرار است امکانات و تسهیلات لازم برای فعالیت هنرمندان را در همکاری با وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شهرداری، انجمن‌ها و همه بخش‌های خصوصی و دولتی مهیا کند تا هنرمندان بتوانند در این حوزه فعالیت اقتصادی انجام دهند.
ابراهیم حیدری مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر اجرایی طرح «شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر» در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس درباره این طرح و امکاناتی که برای هنرمندان در نظر گرفته است، توضیح داد.
ایرناپلاس: پیش از این، مدیریت شبکه‌های ترویج کتاب‌خوانی در ایران را برعهده داشتید، چه نیازی در جامعه احساس شد که شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر فعال تشکیل شود؟
حیدری: چند نکته بود که ما را وادار به این کار کرد. وضعیت صنایع خلاق فرهنگ و هنر بخش مهمی از مصرف دنیا را در بر می‌گیرد و برخی از کشورها درآمد سرانه بالایی از کالاهای فرهنگی و هنری دارند. اگر گزارش‌های یونسکو را بررسی کنید، می‌بیند که کشورهایی که نه سابقه فرهنگی و هنری و نه جمعیت زیادی دارند، از حوزه فرهنگ و هنر درآمد کلانی به‌دست می‌آورند.
اقتصاد حوزه فرهنگ و هنر بر سایر حوزه‌ها اقتصاد تاثیرگذار است. این حوزه دارای قابلیت درونزایی است. صنایع دستی اصفهان، موسیقی کردستان، رقص چوب سیستان و بلوچستان و ... خاص این مناطق است. هویت ملی می‌تواند به عنوان عامل همبستگی میان هنرمندان و مسئولان این روند را پیش ببرد. اگر چنین شبکه‌ای زنده و پویا شود، می‌تواند زمینه رشد اقتصادی، بومی، ایرانی و اسلامی را مهیا کند.
اقتصاد شبکه خلاق فرهنگ و هنر درون‌زاست و شکوفایی رونق کسب‌وکار هنرمندان و دست‌اندرکاران این حوزه را باعث می‌شود. با توجه به عرق ملی ایرانیان، و علاقه‌ای که مردم به آب‌وخاک این کشور دارند، می‌توان این دیدگاه را عملی کرد. در برنامه‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، برنامه‌ای با عنوان رونق اقتصاد فرهنگ و هنر بود. یکی از اقدامات ذیل این برنامه، شهرهای خلاق فرهنگ و هنر بود. همچنین بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب مبتنی بر اقتصاد دورن‌زاست و ما را بیشتر مصمم کرد، تا با توجه به سیاست کلان نظام - که توجه به اقتصاد درون‌زاست- این ایده را پیگیری کنیم.
دیدگاهی فرابخشی، فرامعاونتی و فراوزارتخانه‌ای داریم
ایرناپلاس: اجرای شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، نیازمند همکاری کدام زیرمجموعه‌های دولتی است و کدام بخش‌ها را با هم مرتبط می‌کند؟
حیدری: شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، دیدگاهی فرابخشی، فرامعاونتی و فراوزارتخانه‌ای دارد. همچنین در اجرای برنامه‌ها باید بخش خصوصی و تشکل‌های مرتبط با هنرمندان، انجمن‌های فرهنگی و هنری و نهادهای عمومی مانند شهرداری‌های سراسر کشور همکاری کنند.
همچنین در طرف دیگر سازمان جهانی یونسکو قرار دارد. ما با نگاه چندجانبه فرابخشی این برنامه را طراحی کردیم. از سال ۲۰۰۴ ایده شهر خلاق در دنیا به‌طور مستمر توسط یونسکو برگزار می‌شود و شهرهای فقیر و غنی، دارای پیشینه تاریخی و بدون آن همه انتخاب و عضو این شبکه می‌شوند. در کشور ما شهر رشت در غذا، اصفهان در صنایع دستی، سنندج در موسیقی و بندرعباس در صنایع دستی به عنوان شهر خلاق انتخاب شده‌اند.
آنچه از درون دنبال آن هستیم، ایجاد شبکه ملی یا شبکه داخلی از شهرهای خلاق فرهنگ و هنر در رشته‌های مختلف است، تا این شبکه داخلی متشکل از هنرمندان در حوزه موسیقی، تئاتر، ادبیات، صنایع دستی، هنرهای تجسمی و ... با یکدیگر تبادل تجربه داشته باشند و همچنین از تهران تمرکززدایی شود.آنچه از درون دنبال آن هستیم، ایجاد شبکه ملی یا شبکه داخلی از شهرهای خلاق فرهنگ و هنر در رشته‌های مختلف است، تا این شبکه داخلی متشکل از هنرمندان در حوزه موسیقی، تئاتر، ادبیات، صنایع دستی، هنرهای تجسمی و ... با یکدیگر تبادل تجربه داشته باشند و همچنین از تهران تمرکززدایی شود. زیرا ظرفیت‌های بالایی در شهرهای مختلف داریم که به دلیل نبود برنامه‌ریزی دقیق، سال‌هاست از آنها غافل هستیم.
این برنامه‌ریزی و طرح، مدلی است که نگاه از پایین به بالا دارد. مدل مشارکتی است که سهم بخش خصوصی، نهاد دولتی، بخش عمومی، و سرمایه‌گذار از پایین مشخص می‌شود. برای مثال، هنرمند در جیرفت یا چابهار که تاریخچه قوی در لباس و پیشینه صنایع دستی دارد، این امکان را به بخش خصوصی اعلام می‌کند. براساس ظرفیت‌های استان، شهرداری می‌تواند در تسهیل عملکرد به هنرمندان کمک کند،
شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، صدور مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد را تسهیل می‌کند. همچنین وام و تسهیلات به این هنرمندان ارائه می‌شود تا بتوانند همراه سرمایه‌گذاران، کارگاه سوزن‌دوزی، تئاتر، گالری و ... راه‌اندازی کنند.
این نگاه و چشم‌انداز از گذشته وجود داشته و همچنان هست. در نهایت این فعالیت، مجموعه‌ای از شبکه‌ها به‌وجود می‌آید که به‌عنوان بازوهای اجرایی و تولید محتوا برای دستگاه فعال در حوزه خود و وزارت فرهنگ و ارشاد در آینده فعالیت خواهند کرد. همچنین ستاد هماهنگی شهرهای خلاق فرهنگ و هنر با چند نفر از متخصصان و هنرمندان عضو شبکه تشکیل خواهدشد تا با شهرهایی که عضو این شبکه می‌شوند، از نظر مالی و توسط دستگاه‌ها، نهادهای دولتی عمومی حمایت شوند.
شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، صدور مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد را تسهیل می‌کند. همچنین وام و تسهیلات به این هنرمندان ارائه می‌شود تا بتوانند همراه سرمایه‌گذاران، کارگاه سوزن‌دوزی، تئاتر، گالری و ... راه‌اندازی کنند.هنر و خلاقیت ایرانی فقط برای مردم ایران است
ایرناپلاس: می‌توان هدف شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر را اشتغال‌زایی هنرمندان دانست؟
حیدری: هدف اصلی از رونق فرهنگی، اشتغال‌زایی و رونق کسب‌وکار است. هرچند همه‌گیری ویروس کرونا و مشکلات اقتصادی، اجرای برخی از برنامه‌ها را مشکل‌تر کرده است.
اگر به وسیله کارگاه‌های آموزشی و وام‌های کم‌بهره از هنرمندان حمایت شود، همچنین رسانه‌ها و دولت کمک کنند و نهادهای دولتی زیرساخت‌هایی در اختیار هنرمندان بگذارند، برای مثال توسط هنر سوزن‌دوزی می‌توان اقدامات زیادی در صنعت مد و لباس انجام داد. اگر صنایع دستی اصفهان با گردشگری اقتصاد و صنعت هم‌راستا شود، می‌تواند در تولید تاثیر زیادی بگذارد.
هنرهای هر منطقه، خاص ایران است و کسی نمی‌تواند از ما بگیرد، شاید نفت، زغال، سنگ‌آهن و سنگ معدن را کشورهای دیگر داشته باشند و شاید با منابع ایرانی هم بتوانند اقداماتی انجام دهند اما هنر و خلاقیت ایرانی فقط برای مردم ایران است. با استفاده از همین هویت و فرهنگ ایرانی می‌توان به اقتصاد این حوزه رونق داد.
ایرناپلاس: دیدگاه جامعه و هنرمندان نسبت به این برنامه‌ها به چه صورت بود؟
حیدری: در سال نخست، استقبال خوبی از شهرهای مختلف ایران انجام شد و ۳۶۷ شهر اقدام کردند؛ توانستیم ۶۰ شهر را به شبکه وارد کنیم. همکاران ضمانت دادند و بعد از شرایط کرونایی یا در همین شرایط، با برگزاری کارگاه‌های مجازی در شهرها و شهرستان‌ها، شبکه‌های مختلف تشکیل خواهد شد. در ابتدای راه وظیفه این بخش برعهده من است زیرا در این سبک کاری، تجربه دارم و کم‌کم به معاونت هنری سپرده خواهد شد.
باید توجه داشت کشورهایی مانند انگلیس، آلمان و آمریکا درآمد بالایی از حوزه فرهنگ و هنر دارند؛ آنها صنایع خلاق هنری دارند، در حالی که در ایران پیشینه هنری طولانی داریم. همچنین فعال‌سازی هر کدام از بخش‌های هنری می‌تواند بخش بزرگی از جامعه را مشغول کند.
در نظر داشته باشید، برای ساخت فیلم، فیلم‌نامه‌نویس، طراح لباس، طراح دکور، کارگردان، بازیگر، صدابردار، موسیقی‌دان، کسی که بلیط می‌فروشد و ... فعالیت خواهندکرد و به این شکل برای تعداد زیادی از مردم در جامعه اشتغال‌زایی می‌شود.
کتاب‌فروش منتظر مشتری نمی‌نشیند
ایرناپلاس: آیا در همکاری با شبکه شهر خلاق فرهنگ و هنر دولت اقداماتی مانند وام کم‌بهره، شهرداری سالن و امکانات لازم، وزارتخانه‌ها و سازمان امکانات لازم را برای توسعه کسب‌وکار هنری اختصاص خواهند داد؟ آیا ملزم به انجام این کار خواهندشد؟
حیدری: این اقدامات انجام خواهد شد، زیرا به این وسیله در مدت کوتاهی، از ایران تصویر زیبایی در دیپلماسی فرهنگی ساخته می‌شود. با شبکه خلاق فرهنگ و هنر، کتاب‌فروش منتظر مشتری نمی‌نشیند، بلکه یک کتاب‌فروشی به معنی محفلی از افرادی است که در حوزه هنر و ادبیات فعال هستند و کتاب‌فروش برای جلب افراد باید خلاقیت داشته باشد. همچنین سینما محفلی است که می‌تواند پیام خود را به مردم برساند.
ایرناپلاس: چنین اقداماتی نیاز به بودجه ندارد؟ چه روشی برای تامین بودجه در نظر گرفته شده است؟
حیدری:بودجه نمی‌خواهد؛ این نگاه که همه چیز نیاز به بودجه دارد درست نیست. در بسیاری از بخش‌ها نیاز به پول نیست. اقدامات زیادی با همدلی و همیاری قابل انجام است. سالن‌های شهرداری می‌تواند به صورت رایگان یا با تخفیف در اختیار هنرمندان قرار گیرند.
زمانی که شهرداری یک مجتمع فرهنگی دارد، می‌تواند اتاقی را به گالری هنری و اتاقی را دفتر یک هنرمند تبدیل کند. باید توجه داشت خرید تابلو یا کتاب، کمک به هنرمند نیست، بلکه باید زیرساخت‌های فعالیت آنها توسط دولت تامین شود.
ایرناپلاس: آیا ممکن است هنرمندان در بخش مجوز با محدودیت‌هایی در اجرای ایده‌های خود مواجه شوند؟
حیدری: درباره همه این اقدامات در چهارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی صحبت می‌کنیم. در هالیوود هم سازنده فیلم‌ها خط قرمزهایی دارند، اما رسانه قوی دارند و این مشکلات دیده نمی‌شود. در ایران بیش از ۱۰۰ هزار عنوان کتاب چاپ می‌شود اما فقط روی کتابی که مجوز نگرفته، توجه می‌کنند.
تئاتر و فیلم‌های زیادی ساخته می‌شود، ممکن است یک اثر در شهری بتواند اجرا شود و در شهر دیگر امکان اجرا نداشته باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد همه جوانب منطقه و اثر را در نظر می‌گیرد و اگر مجوز بدهد یعنی قابلیت اجرای آن اثر در آن منطقه وجود دارد.
تئاتر و فیلم‌های زیادی ساخته می‌شود، ممکن است یک اثر در شهری بتواند اجرا شود و در شهر دیگر امکان اجرا نداشته باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد همه جوانب منطقه و اثر را در نظر می‌گیرد و اگر مجوز بدهد یعنی قابلیت اجرای آن اثر در آن منطقه وجود دارد.ایرناپلاس: با این وجود، اگر هنرمند موفق به دریافت مجوز اجرای طرح خود در شبکه خلاق فرهنگ و هنر شود، دیگر دستگاه‌ها ملزم به همکاری با او خواهند شد؟
حیدری: این شبکه، اهرم فشار، تصمیم‌گیری و نهاد مردمی است که می‌تواند به وزیر و رئیس‌جمهوری نامه بنویسد بر این اساس که مثلا اگر این فیلم سینمایی را نمایش ندهیم و اگر این مساله را در قالب تصویر نشان ندهیم، این مساله زیرپوست شهر آشکار خواهد شد.
شبکه شهر خلاق فرهنگ و هنر، پشتوانه هنرمندان است. این شبکه اعلام می‌کند اگر یک کنسرت توسط پنج میلیون نفر تماشا شود، این افراد خود را در کنسرت تخلیه خواهند کرد، میزان تخلف شهرها پایین می‌آید. موسیقی، سینما، کتاب و ... غذای روح انسان است و به او لذت و آرامش می‌دهد. هنر و فرهنگ این ملزومات را همراه خودش دارد.
نظر شما