آنچه در ساخت یک اثر سینمایی نباید غافل شد

به گزارش ایرناپلاس، معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان امور سینمایی با همکاری خانه سینما، فراخوان چهارمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران را منتشر کرد. براساس اعلام روابط عمومی جایزه پژوهش سال سینمای ایران، در این فراخوان از استادان، سینماگران، دانشجویان و پژوهشگران حوزه سینمای ایران اعم از داخلی و خارجی دعوت شده است تا در این رویداد پژوهشی، شرکت کنند.

علی نصیریان بازیگر پیشکسوت سینمای ایران درباره اهمیت پژوهش در هنر سینما به روابط عمومی چهارمین دوره پژوهش سینمایی گفت: ‌بازیگر باید پیش از شروع نقش خود در فیلم‌ها و سریال‌ها، درباره آن تحقیق و پژوهش کند. پژوهش مقوله‌ای است که در همه هنرها و بویژه در سینما باید به آن توجه داشت و فیلمنامه‌نویس‌ها و کارگردان‌ها باید بیشتر از دیگران به آن دقت داشته باشند.

این بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون یادآور شد: آنچه مشخص است اینکه، شخصیت در فیلم توسط نویسنده خلق می‌شود؛ بنابراین نویسنده باید برای نوشتن شخصیت‌ها آگاهی کامل داشته باشد که این امر با پژوهش فراهم می‌شود و تفاوتی نمی‌کند که اثر سینمایی و نمایشی درباره امروز باشد یا تاریخ گذشته. مانند مجموعه‌های سربداران، امام علی (ع) که به طور قطع آقایان محمدعلی نجفی و داوود میرباقری تحقیقات مفصلی درباره تک‌تک شخصیت‌ها داشته‌اند.

طبق شرایط درج شده در فراخوان این دوره، آثار نباید در دوره‌های پیش از این رویداد ارائه شده باشند و برای ثبت‌نام لازم است «عنوان پژوهش» و «چکیده آثار» از اول آذرماه تا اول دی‌ماه امسال از طریق وب سایت www.nicra.ir به دبیرخانه ارسال شوند. نسخه کامل آثاری که چکیده آنها پذیرفته شود باید تا دهم اسفند امسال به ایمیل اختصاصی به دبیرخانه ارسال شوند.

بهروز محمودی‌بختیاری دبیر چهارمین جایزه پژوهش سال سینمایی از همه پژوهشگران حوزه سینما، برای حضور و نقش‌آفرینی جدی در این دوره، دعوت به عمل آورده است. به همین دلیل با وی که مولف چند کتاب و مقاله است و به عنوان پژوهشگر برجسته دانشگاه تهران نیز شناخته شده درباره ضرورت پژوهش در سینما و چگونگی به کارگرفتن پژوهش‌های برگزیده در آثار سینمایی گفت‌وگو کردیم.

افزایش تعاملات اندیشمندان و پژوهشگران با سینما
معاون توسعه فناوری مطالعات سازمان سینمایی در سال ۹۵ به این فکر افتاد تا ارتباط سینمای ایران با پژوهش را تقویت کند. به همین دلیل دبیرخانه‌ای ایجاد شد و نخستین دوره جایزه پژوهش سال سینما در سال ۹۶ راه‌اندازی که ۱۱۰ اثر دریافت شد و ۳۳ عنوان به مرحله ارزیابی نهایی وارد شدند.
در دومین دوره در سال ۹۷، ۹۱ اثر پژوهشی دریافت شد و ۳۳ عنوان به مرحله داوری رسیدند؛ در سومین دوره ۹۵ اثر به این مسابقه پژوهشی رسید که ۵۰ اثر به مرحله ارزیابی و داوری وارد شدند. البته آثار پژوهشی انواع متفاوتی دارند. یعنی ما در این جشنواره مقاله، پایان‌نامه و پژوهش مستقل و متفرقه مانند پژوهش‌های بصری را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

محمودی‌بختیاری درباره چرایی برگزاری جایزه پژوهش سال سینمایی و اهدافی که این جایزه دنبال می‌کند به خبرنگار ایرناپلاس گفت: جایزه سال پژوهش سینمای ایران، چهارمین دوره خود را برگزار می‌کند و متولی آن معاونت توسعه فناوری و مطالعات سازمان امور سینمایی است که امسال با مشارکت خانه سینما برگزار می‌شود. هدف کلی از این جایزه شناسایی و تقویت پژوهش‌های مرتبط با سینمای ایران بوده که البته رویکرد ما در سال جاری تا حدودی بین‌المللی است.

دبیر چهارمین جایزه پژوهش سال سینمایی افزود: در آبان‌ماه امسال ساختار دبیرخانه این جایزه را ایجاد کردیم که هدفمان ارتقاء این رویداد از سطح ملی به سطح بین‌المللی است. تلاشمان داریم علاوه بر اینکه از آثار منتشر شده قدیمی تقدیر شود، تااندازه‌ای هم جهت‌گیری‌هایمان به سمت تالیف آثار پژوهشی جدید باشد. به دنبال آن هستیم تا ارتباط میان‌ رشته‌هایی مانند تئاتر، ادبیات، معماری، جامعه‌شناسی، اقتصاد، آی‌تی و ... تقویت کنیم.
همچنین سعی بر این است که بتوانیم محتوای مدونی از متخصصان و اندیشمندان ایرانی درباره سینما و پژوهش استخراج کنیم. یکی از دلایل اصلی که باعث شد به عنوان یک عضو هیات علمی دانشگاه، وارد اجرای این دوره شوم افزایش دادن تعامل اندیشمندان و پژوهشگران رشته‌های مختلف دانشگاهی با سینماست.  هدف ما این است که بتوانیم یک اجماع بین‌المللی در این زمینه رقم بزنیم.

ضرورت پژوهش در همه مراحل ساخت یک اثر سینمایی
پژوهش امری است که در هنگام ساخت یک فیلم سینمایی کمتر شاهد آن هستیم و تنها در ساخت آثاری با موضوع‌های خاص آن هم به طور محدود با آن مواجه می‌شویم.
این مدرس دانشگاه درباره ضرورت اهمیت پژوهش در آثار سینمایی گفت: پژوهش در سینما، مهمتر از بقیه شاخه‌های هنری است. به دلیل اینکه سینما جزء هنرصنعت‌هایی است که گردش مالی در آن وجود دارد و اگر در آن پژوهش انجام نشود ضررهای اساسی می‌کند.
ما در سینما سه مرحله پیش‌تولید، تولید و پساتولید داریم که به باور من هر سه مرحله آن نیاز به کار پژوهشی دارد.
در مرحله پیش‌تولید باید نگاه کنیم ببینیم آثار قبلی که در این حوزه کار شده‌ و موفق بوده‌اند کدام آثار بوده‌اند. فیلمنامه، طراحی صحنه و لباس، جلوه‌های ویژه و حتی زیبایی‌شناسی یک اثر به پژوهش نیاز دارد. علاوه بر این همیشه باید اثر قبلی خود را از زوایای مختلف مورد پژوهش و بررسی قرار دهیم تا چراغ راهی برای نسل‌های آینده داشته باشیم.
همه این موارد نشان‌دهنده اهمیت پژوهش در سینماست. با توجه به اینکه در کشور ما سینما به طور رسمی در مقطع  کارشناسی و کارشناسی ارشد و به طور غیررسمی در رشته پژوهش هنر تا مقطع دکتری تدریس می‌شود؛ این امکان زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که پژوهشگرانی که در این حوزه کار می‌کنند آثار خود را به پژوهش سالانه سینما وارد کنند. به عبارت دیگر این یک جشنواره پژوهش یا المپیاد پژوهشی در حوزه سینماست که افراد علاقه‌مند می‌توانند در آن حضور پیدا کنند و آثارشان را به مرحله داوری بگذارند.

پژوهش‌ها کجا به کار می‌روند؟
هنگام برگزاری جشنواره‌ها، مسابقات یا قرار دادن جایزه‌ای مانند جایزه پژوهش سال سینمایی این پرسش مطرح می‌شود که نتیجه حضور و رقابت آثار در آنها چه می‌شود و تا چه اندازه پژوهش‌ها و نتایج آنها در اجرا و هنگام نوشتن فیلمنامه و ساخت فیلم به کارگرفته می‌شوند.
دبیر چهارمین دوره جایزه پژوهش سال سینمایی درباره کارکرد عملی این جایزه گفت: همه جشنواره‌ها و المپیادها، فضایی برای نشان دادن توانایی‌های موجود و پیدا کردن استعدادهای بالقوه هستند. به عبارت دیگر هر همایش و جشنواره، قدرت موجود در یک زمینه را به رخ می‌کشد و توانایی بالقوه افراد در آن زمینه مورد نظر را نشان می‌دهد.
در حال حاضر در شورای سیاست‌گذاری پیشکسوتانی مانند آقایان احمد الستی، احمد ضابطی‌جهرمی، فریدون جیرانی، محمدرضا اصلانی، فرشاد فرشته‌حکمت، حسن خجسته، روح‌الله حسینی، غلامحسین رحیمی‌شعرباف، خانم فاطمه حسینی شکیب را داریم که از همه حوزه‌های مختلف مانند دانشگاهی، اجرایی و فیلمسازی حضور دارند.
تلاش می‌کنیم بین سینمای رسمی و پژوهش‌های نظری سینما پلی ایجاد کنیم. اگر وب‌سایت ما را نگاه کنید متوجه جملات بسیار مهمی از افراد حرفه‌ای سینما مانند استاد علی نصیریان می‌شوید که اهمیت کار پژوهش در سینما را نشان می‌دهد. همچنین کسانی که دست‌اندرکاران سینما بودند جشنواره‌های مختلفی مانند جشنواره فجر را داشتند. این نیاز میان پژوهشگران حوزه سینما  احساس ‌شد که باید از آنها حمایت شود.

پژوهش سینمایی در ایران و جهان
سیروس الوند، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سینما، معتقد است که حلقه مفقوده فیلم‌های ما عنصر تحقیق و پژوهش است. او به روابط عمومی چهارمین دوره پژوهش گفت، متاسفانه این تصور وجود دارد که فقط زمانی که می‌خواهیم فیلم تاریخی بسازیم باید درباره آن تحقیق کنیم در حالی که این‌طور نیست و ما باید برای ساخت هر فیلمنامه و فیلم، حتی در مورد زندگی امروز مردم، تحقیق و پژوهش کنیم.

وی ادامه داد: تحقیق و پژوهش در سینمای سایر کشورها بسیار مورد توجه است و دست‌اندرکاران سینما آن را جدی می‌گیرند. در هر کمپانی و یا استودیو فیلمسازی بخشی مختص به تحقیق و پژوهش وجود دارد که کارمندان آن بخش همه اطلاعات درخصوص سوژه مورد نظر نویسنده و کارگردان را تهیه می‌کنند و در اختیار آن‌ها می‌گذارند. این اتفاق باعث می‌شود کارگردان و فیلمنامه‌نویس کاملاً به موضوع و سوژه مورد نظرشان مسلط باشند.

قرار است اختتامیه چهارمین دوره پژوهش سال سینمای ایران فروردین ماه ۱۴۰۰ برگزار می شود.