به گزارش ایرناپلاس، داستان تکراری تغییر آثار بزرگان ادب در کتب درسی دانش‌آموزان باز هم خبرساز شد. این کار که تصادفی بوده، گاهی با حذف نام و اثر بزرگان شعر و ادب رخ داده و گاهی تغییر سلیقه در متن بوده که سبب اعتراض شده است.
اینبار فرزانه منصوری، همسر نادر ابراهیمی از اعمال تغییرات در یکی از داستان‌های منتشر شده در کتاب هفتم دبستان خبر داد. این داستان از کتاب «قلب کوچکم را به چه کسی بدهم» انتخاب و منتشر شده است. منصوری با انتشار بیانیه‌ای، اعتراض خود را نسبت به این کار اعلام کرد.
وی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده بود، «دخالت در اثر نویسنده را علاقه‌مندان به آثار نادر ابراهیمی خبر دادند. قضیه را پی گرفتم و متوجه شدم جمله‌ای به اثر اضافه شده که نه تنها آن را موثر و زیباتر نکرده، بلکه مفهوم وسیع و گسترده آن‌را هم محدود کرده است. این کتاب قریب به ۳۰ سال است که در خانواده‌ها می‌چرخد و به صورت پویانمایی هم ساخته شده است. پدر و مادرهای امروز، در کودکی آن‌را خوانده‌اند و حال برای فرزندشان می‌خوانند و تغییرات آن را می‌فهمند.
وی در این بیانیه تاکید کرده بود که در صورت رسیدگی نکردن به موضوع، اقامه دعوا خواهد کرد.
سال آینده اصلاح می‌شود
بعد از صدور این بیانیه، خبرنگار ایرناپلاس در تماس‌های مکرر از سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خواستار توضیحی هرچند کوتاه درباره این موضوع شد که متاسفانه مسئولان مربوطه یا در جلسه‌های طولانی حضور داشتند یا از موضوع بی‌خبر بودند. ضمن آنکه اعلام کردند در این زمینه اطلاعیه‌ای صادر خواهد شد.
برهمین اساس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با صدور اطلاعیه‌ای، موضوع اضافه شدن یک کلمه به اثر چاپ شده یک نویسنده در کتاب درسی فارسی پایه هفتم را تشریح و تاکید کرد، ضمن تذکر و برخورد جدی با ناظر این امر، این متن سال آینده اصلاح می‌شود.
براساس اعلام روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، اطلاعیه این سازمان در سه بند تهیه و تلاش شده همه جوانب این موضوع را تشریح کند.
در این اطلاعیه آمده است: «کتاب‌های درسی همواره توسط شورای تألیف با توجه به نیازهای اجتماعی، علمی، روانشناسی و گزارش نقدها و پیشنهادهای رسیده از طرف معلمان، دانش‌آموزان، والدین و مراکز علمی و اجتماعی و غیره مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت لزوم، تغییرات در آنها اعمال می‌شود. الحاق کلمه یا جمله‌ای به متن یک نویسنده و در داخل کروشه یا قلاب {} قرار دادن آن در تألیف مرسوم و کاری علمی برای فهم بهتر مطلب محسوب می‌شود و این کار به ویژه در بازنویسی نسخ کهن ادبیات و تاریخ هم فراوان دیده می‌شود.
در خصوص کتاب فارسی پایه هفتم؛ با تصمیم شورای تألیف وقت با توجه به ایثار و فداکاری رزمندگان میهن اسلامی در هشت سال دفاع مقدس و عشق و ایمان آنان به اسلام و ایران عزیز، دو کلمه «به خاطر اسلام» به متن داستان «قلب کوچکم را به چه کسی هدیه بدهم» اضافه شده است اما متاسفانه در داخل کروشه یا قلاب {} قرار نگرفته که این سازمان ضمن تذکر شدید به ناظر مربوطه، این موضوع را، برای سال تحصیلی آتی و در قالب زیرنویس و کروشه یا قلاب {} اصلاح خواهد کرد.»
گاهی تغییرات برای قابل فهم شدن اثر است
کتاب‌های درسی باید منبع موثق و مورد اعتمادی برای دانش‌آموزان باشند تا به کمک آنها، دانش‌آموزان با ادبیات ایران آشنا شوند و در صورت علاقه به این حوزه بتوانند مطالعات جدی‌تر را ادامه دهند. وجود اشتباه‌هایی که گاه به دلیل سلایق شخصی و نبود نظارت کافی در کتاب‌های درسی مشاهده می‌شود، چه تاثیری بر دانش‌آموزان خواهد داشت؟
نیلوفر منصوری، زبان‌شناس و عضو هیات علمی در پاسخ به این پرسش به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به برخی از تغییرات کتاب‌های درسی می‌توان نگاه منفی داشت. گاهی برداشت می‌شود که هدف از تغییر،تضعیف اثر است اما ساده‌سازی شعر سعدی یا برداشتی از شعر حافظ که در کتاب درسی منتشر می‌شود، گاهی می‌تواند با هدف قابل فهم شدن برای دانش‌آموزان انجام شده باشد.
او در بررسی دیدگاه منفی تغییر اثر در کتاب درسی دانش‌آموزان، بیان کرد: نگاه منفی این است که تغییرات موجب ضعیف شدن اثر شود. این ایرادی است که نباید اتفاق بیفتد. به نظرم پیش از این نیز ساده‌سازی در آثار اتفاق می‌افتاد، بخشی از یک شعر حذف می‌شد و گاهی در کتاب‌های درسی، شعر را به صورت کامل چاپ نمی‌کردند. اما اینکه تا چه اندازه در آثاری که در کتاب‌های درسی منتشر می‌شود حق تغییر داریم مساله‌ای است که باید با دقت و بررسی انجام شود و این‌گونه نباشد که سهل‌کردن اثر برای فهم دانش‌آموز موجب ضربه زدن به اثر شود.
در کتاب‌های درسی، آثار نویسندگان معاصری منتشر شده است که برخی از مولفان این آثار در قید حیات هستند و متاسفانه برخی فوت کرده‌اند، اما ورثه آنها بر روند استفاده از آثار نظارت دارند.
منصوری درباره نظر صاحبان حق اثر، درخصوص تغییراتی که در آنها اعمال می‌شود، گفت: به نظرم این حق را فقط باید برای مولف در نظر گرفت، اما بازماندگان مانند آحاد جامعه وارث اثر هستند.
توضیح چرایی تغییر آثار برای معلمان
پیش از این نیز تغییرات در آثار منتشر شده در کتاب‌های درسی انجام می‌شد، اما اگر فردی به آن پی می‌برد، نمی‌توانست مانند امروز به سرعت دیگران را آگاه کند. این در حالی است که بیشتر دانش‌آموزان به فضای مجازی دسترسی دارند و به سرعت در جریان خبرها قرار می‌گیرند.
منصوری درباره لزوم توجه به چرایی تغییراتی که در کتاب‌های درسی اعمال می‌شود و جلوگیری از ایجاد سوءتفاهم برای دانش‌آموزان توضیح داد: پیش از این کتابچه‌هایی برای معلمان منتشر می‌شد که در آن درباره چرایی تغییرات و هدف از تغییر در اثر توضیح داده‌شده بود. معلمان با خواندن آن کتابچه می‌توانستند به دانش‌آموزان درباره سوال‌های احتمالی آنها توضیح دهند تا سوءتفاهم‌ها از بین برود.
این زبان‌شناس با تاکید بر ضرورت وجود کتابچه‌ای که هدف هر درس و مسائل مرتبط با آن را به معلم توضیح دهد، ادامه داد: یکی از نقاط ضعف آموزش‌وپروش این است که کتابچه‌های مخصوص معلمان یا نوشته نمی‌شود یا درباره لزوم توجه به آنها اطلاع‌رسانی نمی‌شود. این مساله‌ای است که همواره مورد توجه قرار گرفته است. نه تنها برای کتاب‌های زبان وادبیات فارسی بلکه وجود کتابچه راهنما برای همه کتاب‌های درسی الزامی است تا بسیاری از مسائل را از ابتدا حل کند.
نظر شما