به گزارش ایرناپلاس، مطبوعات و سایت‌های خبری شرایط دشواری را تجربه می‌کنند. پیش از این، افزایش قیمت کاغذ و همچنین افزایش مخاطبانی که ترجیح می‌دهند اخبار را در گوشی تلفن همراه خود دنبال کنند و در نتیجه کاهش درخواست برای خرید روزنامه و مجله، ادامه فعالیت حرفه‌ای را برای بسیاری از خبرنگاران سخت کرده است. دولت برای حمایت از مطبوعات، یارانه‌هایی مانند کاغذ و بیمه خبرنگاران ارائه داده است، البته در این موارد نقدهایی نیز وجود دارد و فعالان این حوزه خواستار شفاف‌سازی چند و چون تخصیص بودجه به مطبوعات و سایت‌های خبری هستند.
سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اسفند ۹۷ اعلام کرده بود که حمایت از مطبوعات و رسانه‌ها را به صورت ویژه در دستور کار قرارداده و برای تحقق مطالبات این حوزه تلاش خواهند کرد.
بر همین اساس روند توزیع کاغذ دولتی و دیگر یارانه‌ها به اصحاب رسانه تداوم یافت.
هفتم تیرماه امسال محمد خدادی معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیام توئیتری نوشت: در چهار ماه گذشته کاغذ دولتی و یارانه را با همه محدودیت‌ها به رسانه‌ها پرداخت کردیم.
وی تاکید کرد، در ایام کرونا مشکلات رسانه‌ها، همردیف سایر صنوف آسیب دیده از کرونا قرار گرفت و رسانه‌ها را در ۱۰ رسته آسیب‌پذیر قرارداده و بیمه، مالیات و تسهیلات نیز در حال انجام است.
البته وی در نشست خبری هشتم مهرماه ۹۸ نیز با یادآوری اینکه ۱۱ هزار و ۹۰۰ رسانه دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد فعالیت می‌کنند، گفته بود: در مجموع هفت هزار و ۷۱۵ رسانه چاپی داریم و سه هزار و ۴۰۲ رسانه برخط فعال هستند و حدود ۶۰۰ رسانه غیر برخط (تولید cd ) مجوز فعالیت دارند. معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد مجوز رسانه‌هایی را که ۶ ماه منتشر نشوند، صادر نمی‌کند.
خدادی در مورد انتشار گزارشی شفاف از پرداخت یارانه نشریات تاکید کرده بود: شیوه‌های پرداخت را در این پیش‌نویس دنبال می‌کنیم و قصد داریم براساس شاخص‌های کیفی به نشریات یارانه دهیم. یکی از برنامه‌های معاونت مطبوعاتی این است که بعد از دریافت یارانه، از مدیران نشریات گزارشی دریافت کنیم تا مشخص شود هر نشریه بعد از دریافت یارانه خود آن را صرف چه اموری کرده است.
اقتصاد رسانه‌های مکتوب به‌شدت آسیب دیده
کاهش مطالبه‌گری از رسانه‌ها سبب تعطیلی تعدادی از روزنامه‌ها و توقف فعالیت خبرنگاران شد، اما آیا دولت می‌توانست مانع بیکاری این قشر از جامعه شود؟
معصومه نصیری، کارشناس رسانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس درباره عملکرد دولت در پرداخت یارانه به رسانه‌ها بیان کرد: در شرایطی قرار داریم که متاثر از ویروس کروناست و این یعنی آنچه تا پیش از آن درباره یارانه به رسانه‌ها اعمال می‌شد، باید با ضریب و توجه بیشتری انجام شود؛ زیرا اقتصاد رسانه‌های مکتوب به شدت از این موضوع متاثر شده و ورشکستگی، تعدیل نیرو و موضوع‌هایی از این دست متوجه رسانه‌ها شده است. درباره اینکه یارانه‌ها چقدر توانسته‌اند جبران کننده این وضعیت باشند یا نقش حمایتی ایفا کنند، براساس گلایه‌های همکاران رسانه‌ای، می‌توان گفت اینگونه نبوده است.
این پژوهشگر حوزه رسانه در تشریح اینکه آیا یارانه‌ها در حدی است که بتواند مشکلات رسانه را حل کند؟ تصریح کرد: اساسا با وابستگی رسانه‌ها به یارانه موافق نیستم زیرا بحث استقلال اقتصادی رسانه‌ها موضوعی است که باید به عنوان یک مساله مهم همواره مورد صیانت قرار گیرد. پس اینکه رسانه‌ها در انتظار حل مشکلاتشان از طریق یارانه دریافتی باشند از اساس محل اشکال است، اما قاعدتا با توجه به اینکه امروز این مساله در حال انجام است، باید گفت این پرداخت‌ها پاسخگوی این حجم از مشکلات رسانه‌ها نیست.
نصیری در حالی ارائه یارانه به رسانه‌ها را خالی از اشکال نمی‌داند که برخی از کارشناسان به لزوم دسترسی رسانه‌ها به یارانه، تاکید دارند و این مساله را برای ادامه فعالیت بسیاری از رسانه‌ها ضروری می‌دانند. چون ارائه یارانه اگر به شکل قانونی و نظارت شده باشد، با استقلال رسانه تداخلی نخواهد داشت.
چاپ رسانه، ملاک دریافت حمایت نخواهد بود
دولت تلاش خود برای سرپا نگاه داشتن رسانه‌ها، بویژه روزنامه‌ها را انجام داده است و شاید در شرایط تحریم و مشکلات اقتصادی، نمی‌شود توقع بیشتری داشت، زیرا برخی معتقدند تامین نیازهای اولیه مانند دارو و مواد غذایی باید در اولویت قرار بگیرد و بعد نوبت به بخش‌های بعدی می‌رسد.
افزایش میزان یارانه پرداختی به رسانه‌ها در سال‌های اخیر را نیز نمی‌شود نادیده گرفت اما این مبالغ در برابر هزینه‌های هنگفت چاپ و کاغذ برای رسانه‌های واقعی و حرفه‌ای عدد دندان‌گیری نیست.
اما نصیری در مقایسه عملکرد دولت روحانی با دولت‌های گذشته درحوزه تخصیص یارانه به مطبوعات گفت: نوع نگاه دولت‌های مختلف به رسانه شاید در ظاهر با یکدیگر متفاوت باشد اما خروجی آن با نگاه واقع بینانه، ثابت ماندن وضعیت رسانه‌ای است. اندکی کم یا زیاد بودن یارانه، بدون داشتن نگاه کلان به موضوع رسانه، شاید موجب عدم تحقق اهداف شود، اما به هر حال در دولت کنونی براساس اعلام معاون مطبوعاتی، سخن از هدفمند شدن توزیع یارانه به رسانه‌ها در میان بوده، به این معنا که از این به بعد فقط اسم یا چاپ رسانه، ملاک دریافت حمایت نخواهد بود و محتوا و اثر یک رسانه، شاخص میزان یارانه خواهد بود.
این یک تغییر رویکرد در توزیع یارانه است و البته این موضوع که شاخص‌ها و معیارهای سنجش محتوا و اثر رسانه‌ای چه هستند، محل گفت‌وگوست.
وی با تاکید بر اینکه بهتر است تنها شاهد حمایت از وجود رسانه آن‌هم بر اساس شاخص‌هایی مانند تیراژ و ... نباشیم و بر وجوه دیگری مانند اثر رسانه تاکید داشته باشیم، خاطرنشان کرد: اقدام ریشه‌ای، بردن رسانه به سمت فعالیت حرفه‌ای و حفظ استقلال بدون نیاز به این یارانه است. این وابستگی در ظاهر شاید آورده‌ای داشته باشد، اما رسانه را در ابعاد گوناگون از حریت دور می‌کند.
محجور بودن اقتصاد رسانه
این مدرس رسانه با بیان اینکه وقتی درصد بالایی از اقتصاد کشور، دولتی باشد، رسانه‌ها و بسیاری از نهادها وابسته به دریافت‌های دولتی می‌شوند، ادامه داد: این بزرگ‌ترین زنگ خطر برای همه موسسه‌ها بویژه بخش‌های فعال در حوزه رسانه‌ای است. نباید فراموش کنیم که رسانه‌ها باید در قالب شرکت‌ها و موسسه‌های رسانه‌ای فعالیت کرده و اقتصاد خودگردان داشته باشند. از این طریق هم محتوای بهتری تولید کنند و هم به غنای نیروها و خدمات خود یاری رسانند.
وی اضافه کرد: اینکه رسانه‌ای مجبور شود برای تغییرات قیمت کاغذ، تیراژ را پایین بیاورد، یا امنیت شغلی نیروهای خود را مخدوش کند و در نهایت هم محتوای تخفیف یافته‌ای را به مخاطب عرضه کند، در عالم واقع هم یارانه‌ای را دریافت کرده باشد که مشکلی از مشکلاتش را حل نکرده است و این در واقع یک فاجعه است؛ فاجعه‌ای که سراسر خسارت و نیازمند بازنگری در مدیریت رسانه‌ای است.
نصیری با تاکید بر اینکه این یارانه در هر شکل و شمایلی شاید در نگاه نخست و گام ابتدایی جذابیت داشته باشد، افزود: دولت و مالکان رسانه باید به سمت ارائه مدل‌های استقلال اقتصادی رسانه‌ها بروند. موضوع اقتصاد رسانه از مسائل محجور این حوزه است. مدلی که بتواند رسانه را به سمت خودگردانی سوق دهد و اینگونه نباشد که همه رسانه‌ها چشمشان به یارانه دولتی باشد. بلکه این مبلغ در قالب کمک به مناطق و نشریاتی اختصاص یابد که واقعا هنوز به حد بلوغ کافی نرسیده‌اند، تا توازن رسانه‌ای نیز حفظ شود.
اختصاص یارانه به رسانه‌ها هموراه مورد بحث و نقد فعالان این حوزه قرار بوده است. برخی این حمایت دولتی را ضروری و در شرایط کنونی رسانه‌ها، حیاتی می‌دانند. همچنین برخی منتقدان بر این روش، خواستار استقلال رسانه‌ها و امکان ایجاد زمینه‌های درآمد برای آنها هستند. در صورت امکان، طراحی مدلی برای درآمدزایی یک رسانه، ایده خوبی به نظر می‌رسد که در صورت اجرایی شدن، با توجه به محدود بودن بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین افزایش مطالبات برای حمایت، می‌تواند باری از دوش این وزارتخانه بردارد.
نظر شما