بحران ویروس‌ها در دو فصل سرد؛ دولت چه برنامه‌ای دارد؟

بررسی رویکرد و برنامه‌های دولت یازدهم و دوازدهم نشان می‌دهد که حوزه سلامت یکی از اولویت‌های رئیس‌جمهوری بوده است؛ آن هم در حالی‌که حوزه بهداشت و درمان به ویژه در دولت دوازدهم با چالش‌های بزرگی روبه‌رو بود که بدون حمایت تمام قد دولت از این بخش، بدون شک وضعیت سلامت مردم در کشور با شرایط بحرانی همراه می‌شد. 
این مساله حمایت تمام قد از حوزه سلامت از آن جهت اهمیت می‌یابد که در اوج فشار تحریم‌ها، مشکلات ارزی و بحران‌هایی همچون سیل در بهار ۹۸، شیوع آنفلوآنزا در پاییز ۹۸ و بحران شیوع کرونا در اواخر سال گذشته که همچنان نیز ادامه دارد، دولت با چالش‌های زیادی مواجه بوده است که هریک به تنهایی می‌تواند سیستم بهداشت و درمان یک کشور را از هستی ساقط کند. در این میان نباید از جان‌گذشتگی کادر درمانی، نظام بهداشت و درمان کشور غافل شد که تاب آوری خود را به خوبی به نمایش گذاشت و به رخ جهانیان کشید.

در این میان یکی از نقاط قابل ستایش در بخش بهداشت و درمان کشور، مساله کنترل بیماری‌های واگیر است. این مساله به ویژه در سیل بهار ۹۸ که غرب کشور به طور یکپارچه با این بحران دست‌وپنجه نرم می‌کرد خود را نشان داد.

اکنون نیز با توجه به اینکه کارشناسان حوزه سلامت، ادامه بحران کرونا را در ماه‌های آتی پیش‌بینی می‌کنند ضرورت آمادگی در برابر آن جدی به نظر می‌رسد زیرا به زعم کارشناسان، با توجه به شیوع بیماری‌های مسری مانند آنفلوآنزا، همزمانی همه‌گیری این دو بیماری (کرونا و آنفلوآنزا) شرایط دشواری را برای مردم رقم خواهد زد و حوزه سلامت را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.
در همین زمینه، نظام سلامت به برنامه‌ریزی برای آمادگی روزهای سخت پرداخته است. یکی از مهمترین اقدامات، واکسیناسیون رایگان افراد در برابر بیماری آنفلوآنزاست که به ویژه برای افراد در معرض خطر و آسیب‌پذیر بسیار کارآمد خواهد بود و به عبور کشور از بحران کرونا در فصول سرد سال را تسهیل خواهد کرد.

شهریورماه هر سال واکسن آنفلوآنزا توسط وزارت بهداشت به کشور وارد شده و با تزریق آن، افراد دارای بیماری زمینه‌ای می‌توانند خود را در برابر ابتلا به آنفلوآنزا حفظ کنند تا از همه‌گیری جلوگیری شود؛ اما سال گذشته شیوع آنفلوآنزای H۱N۱ شرایط سختی را کشور ایجاد کرد و جان عده‌ای از هموطنانمان را گرفت.
امسال اوضاع به دلیل شیوع ویروس کرونا به مراتب پیچیده‌تر و سخت‌تر است و براین اساس وزارت بهداشت اعلام کرده بدترین حالت ممکن را برای حوزه سلامت در نظر می‌گیرد و تمرکز اصلی خود را روی گروه‌های پرخطر شامل سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای خواهد گذاشت.

امسال اوضاع به دلیل شیوع ویروس کرونا به مراتب پیچیده‌تر و سخت‌تر است و براین اساس وزارت بهداشت اعلام کرده بدترین حالت ممکن را برای حوزه سلامت در نظر می‌گیرد و تمرکز اصلی خود را روی گروه‌های پرخطر شامل سالمندان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای خواهد گذاشت.

 اوایل تیرماه بود که سعید نمکی وزیر بهداشت از همپوشانی آنفلوآنزا و کرونا در فصل پاییز خبر داد و گفت: با توجه به شرایط، امسال ۱۰ برابر بیشتر از سال گذشته به دنبال تامین واکسن آنفلوآنزا هستیم. البته نمکی به این نکته نیز اشاره کرد که چون تقاضا برای این واکسن در دنیا افزایش یافته تامین آن راحت نیست و باید به دنبال راهکارهایی باشیم تا گروه‌های پرخطر از جمله مادران باردار، سالمندان و بیماران دارای بیماری زمینه‌ای را در مقابل آنفلوآنزا واکسینه ‌کنیم.

توزیع ۲.۵ میلیون واکسن آنفلوآنزا میان افراد پرخطر
وزارت بهداشت اعلام کرده راهی برای محافظت از افراد پرخطر در برابر بیماری آنفلوآنزا در دوران شیوع ویروس کرونا یافته است.
براساس اخباری که به تازگی منتشر شده، قرار است ۲.۵ میلیون واکسن آنفلوآنزا به صورت رایگان در اختیار گروه‌های درمانگر، زنان باردار، بیماران پیوندی و خاص و افراد مسن قرار گیرد. به گفته محمدرضا شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو، این واکسن ها از شهریورماه وارد خواهد شد تا در اختیار این افراد قرار گیرد و واکسیناسیون نیز به صورت رایگان برای این گروه انجام خواهد شد.

اقدامی برای جلوگیری از یک خطر بزرگ
بیژن بابایی پزشک و عضو گروه پزشکان و قانون درباره این تصمیم دولت برای واکسیناسیون رایگان افراد پرخطر در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید: این اتفاق خوبی است. ما در پاییز یک همپوشانی بین آنفلوآنزا و کرونا خواهیم داشت. اگر همزمان این دو بیماری شیوع پیدا کنند اوضاع بسیار خطرناک خواهد بود. اگر این واکسن‌ها بتواند تعدادی از جمعیت ما به ویژه افراد پرخطر را که احتمال ابتلای بالایی دارند، از این همپوشانی رهایی بخشد ما شاهد یک برد بزرگ خواهیم بود و اگر این کار انجام شود اتفاق بزرگی خواهد بود.

عواقب همپوشانی آنفولانزا و کرونا
حمید میرعمادی متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری معتقد است، این اقدام دولت برای کنترل اوضاع، از وقوع وضعیت خطرناک همه‌گیری جلوگیری می‌کند. 
وی در گفت‌وگو با ایرنا پلاس می‌گوید: واکسن آنفلوآنزا هر ساله مورد استفاده قرار گرفته و واردات آن توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود. از سوی دیگر آنفلوآنزا بیماری است که به تنهایی می‌تواند باعث مرگ‌ومیر شود و یا مشکل ریوی ایجاد کند. ویروس کرونا نیز بیماری است که مرگ‌ومیر زیادی رقم می‌زند. در نتیجه اگر فردی به هر دو این بیماری مبتلا شود احتمال مرگش بیشتر خواهد بود و یا اینکه ابتلا به یکی از این دو بیماری، احتمال سرایت به دیگری را نیز بالا برده و فرد را آسیب‌پذیر می کند. بنابراین با تزریق واکسن به ویژه برای افراد پرخطر تا حدودی خیال ما از بابت آنفلوآنزا راحت خواهد بود.

اثربخشی واکسن آنفولانزا چقدر است؟
البته وی به این نکته اشاره می‌کند که واکسن آنفلوآنزا  واکسنی نیست که به صورت صددرصد از ابتلا پیشگیری کند زیرا ویروس آنفلوآنزا هر سال تغییر می‌کند و ما هر سال با ویروس جدیدی روبه‌رو هستیم. بنابراین نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که آنفلوآنزایی که در پاییز و زمستان قرار است بین افراد شایع شود از چه نوعی خواهد بود اما براساس حدس و گمان می‌شود شرایط را پیش‌بینی کرد.
وی افزود: این که واکسن تولید شده با ویروس جدید چقدر به یکدیگر ربط دارند اثر بخشی واکسن را تغییر می‌دهد. این تفاوت می‌تواند اثربخشی واکسن را از ۸۰ تا ۳۰ درصد متغیر کند اما با همه این مسائل، توصیه می‌شود افراد پرخطر واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند. حتی توصیه می‌شود همه این واکسن را تزریق کنند اما با توجه به اینکه در دنیا محدودیتی برای تولید و تامین این واکسن وجود دارد معمولا افراد اولویت‌بندی می‌شوند.

واکسن آنفلوآنزا  واکسنی نیست که به صورت صددرصد از ابتلا پیشگیری کند زیرا ویروس آنفلوآنزا هر سال تغییر می‌کند و ما هر سال با ویروس جدیدی روبه‌رو هستیم. بنابراین نمی‌توان پیش‌بینی کرد که آنفلوآنزایی که در پاییز و زمستان قرار است بین افراد شایع شود از چه نوعی خواهد بود.

واردات واکسن آنفلوآنزا در شرایط تحریم و مشکلات ارزی
تصمیم وزارت بهداشت برای واردات بیشتر واکسن آنفلوآنزا در شرایطی است که اغلب کشورهای دنیا به دنبال خرید این واکسن از تولیدکنندگان جهانی آن هستند و وزارت بهداشت ایران نیز برای آن برنامه‌هایی دارد.
چندی پیش محمد شانه‌ساز گفته بود که امسال واردات آنفلوآنزا ۴ تا ۵ برابر سال گذشته خواهد بود و علاوه بر چند شرکت تولیدکننده که در سال گذشته از آنها واردات داشتیم، از دیگر شرکت‌ها نیز واکسن آنفلوانزا خریدار و وارد کشور خواهد شد. 
البته وی از تولید واکسن آنفلوآنزای ایرانی نیز خبر داده و گفته: در تلاشیم واکسن آنفلوانزای ایرانی امسال وارد بازار شود، اما این واکسن باید کارآزمایی‌های لازم را سپری و تائیدیه‌های لازم را اخذ کند. امیدواریم امسال بتوانیم از واکسن آنفلوآنزای ایرانی استفاده کنیم و دسترسی به این واکسن فراهم زیرا  با تولید داخلی واکسن آنفلوآنزا، نگرانی برای تامین آن نخواهیم داشت.

ناگفته نماند که واردات واکسن آنفلوآنزا در شرایطی انجام می‌شود که کشور با مشکلات ارزی، تحریم و تقاضای بالای کشورهای مختلف دنیا مواجه است. پارسال ۲ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا وارد کشور شد و قرار است این میزان امسال حداقل به ۴ تا ۵ برابر برسد.
براساس برآورد وزرات بهداشت، کشور به حدود ۴ تا ۱۰ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزای ۴ ظرفیتی نیاز دارد و گروه‌های پرخطر برای دریافت این واکسن در اولویت قرار خواهد گرفت.

کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا دارو چندی پیش گفته بود: سفارش واکسن آنفلوانزا انجام شده است و قرارداد لازم منعقد می‌شود؛ سپس نیازمند ثبت سفارش و انتقال ارز است و باید توجه داشت که واکسن آنفلوانزا از شرکت‌های مورد تائید دنیا وارد خواهد شد و واردات آن مشمول ارز دولتی است. پس از واردات،‌ مراحل برچسب‌گذاری و توزیع در داروخانه‌های سراسر کشور صورت می‌گیرد.
گفته می‌شود ایمنی ایجاد شده توسط واکسن آنفلوآنزا، ۴۰ درصد است؛ به همین دلیل توصیه شده به افراد سالم تزریق نشود؛ همچنین بهترین زمان تزریق این واکسن، شهریورماه، مهرماه و در نهایت آبان‌ماه است.