در گرمای تموز، در کوچه‌های مدینه امام صادق (ع) را دیدند که به کسب معاش مشغول است و عرق از جبین می‌ریزد. عبدالاعلی‌بن اعین از دوستداران حضرتش چون بر ایشان رسید، امام(ع) را خطاب قرار داد که؛ فدایت شوم، با این مقام و منزلت و مرتبت که نزد خداوند دارید و خویشاوندی که با نبیّ مکرّم(ص) برای شماست، باز هم برای دنیای خویش عرق می‌ریزید و در چنین گرمای بی‌مهابایی خود را به مشقّت می‌اندازید؟ امام(ع) در پاسخ برآمد که ای عبدالاعلی، جهت یافتن روزی و درآمد حلال بیرون آمده‌ام تا از افرادی همانند تو بی‌نیاز شوم.[۱]
حضرتش به عرق جبین و کدّ یمین معیشت می‌گذرانَد. اگر بر کرسی زعامت شیعیان تکیه دارد و اگر مرکز توجه دینداران لقب گرفته، اما به هیچ روی از تدبیر امر معاش فروگذار نمی‌کند. رسالت دینی را به نیکی به انجام می‌رساند و آن را پشتوانه‌ای برای گذران زندگی و کسب منفعت دنیوی قرار نمی‌دهد. و چه بیمناک آنکه رسالت دینی‌اش به معاش مردمان وابسته شود. گاه چنان سخن گوید که دینداران خوش دارند. گاه از حکم خدای فروگذارَد، نکند که معیشتش به خدشه درآید و این تحذیر را بسیار دادند. اما کمتر گوش شنوایی آن را شنید و کمتر دلی لرزید؛ در نتیجه کمتر رسالتی دینی به مقصد رسید.
امروزه برخی اقدامی دینی به انجام می‌رسانند و در ازایش مطالبه درهم و دینار می‌کنند. بر منبر نبوی و جعفری تکیه می‌زنند، اما پیش از آن، مبلغی هم مشخص می‌کنند. به اقامه جماعتی می‌پردازند و چشم به دست نذورات مردمی هم می‌نشینند. و تلخ‌تر از آن زمانی است که یک قرائت از دینداری غالب شود و مورد حمایتِ قدرت قرار گیرد و اهل منبر را به ترویج آن بسیج کند. چون سخن از آن قرائت مرسوم گویند، مَواجب سلطانی گیرند و چون از قرائت رقیب پرده براندازند، به تیغ طعن و تخفیف مواجه شوند. و شرمناک آن کس که در این میدان، وظیفه دینی را وانهاده و به دامان گرایشِ غالب درغلتد تا مورد اقبال قرار گیرد و صله سلطانی دریافت دارد. چون انتقادی را باید که به انجام رسانَد از آن پای پس کشیده و زبان در کام کشید.
و این از آفات رسالت دینی است. حَسنه آن است که واعظان نیز در امر معیشتِ خود دل به دست رعیّت ندهند و سقف معیشت بر ستون شریعت بنا نکنند، که این به طریقتِ مسلمانی نزدیک‌تر است.
[۱] کافی، ج۵، ص ۷۴
نظر شما