هنوز اوایل اردیبهشت سال ۹۹ هستیم، اما سه نویسنده و تصویرگر کودک و نوجوان را در این دو ماه از دست داده‌ایم. به نظر می‌رسد علاوه بر شیوع بیماری کووید ۱۹ که این روزها آرامش را از همه مردم جهان گرفته است، سال سخت و تلخی پیش رو داشته باشیم. واضح است نبود این نویسندگان و تصویرگران تاثیر خود را در تولید کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان خواهد گذاشت.
سوسن طاقدیس نویسنده مطرح و موثر کودک و نوجوان، روز جمعه پنجم اردیبهشت بر اثر عارضه قلبی درگذشت. ژیلا تقی‌زاده، دوم فروردین و ثریا قزل‌ایاغ چهاردهم فروردین ما را ترک کردند.
جعفر توزنده‌جانی، نویسنده و عضو هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، درباره سوسن طاقدیس به خبرنگار ایرناپلاس گفت: طاقدیس بعد از یک دوره بیماری قلبی درگذشت. با توجه به شرایط کنونی –شیوع بیماری کرونا- تشییع جنازه عمومی انجام نخواهد شد و سعی می‌کنیم در قالب یادنامه‌ای با یادداشت همکاران نام ایشان را گرامی بداریم.
مراسم تشییع و خاکسپاری سوسن طاقدیس، نویسنده پیشکسوت حوزه ادبیات کودک و نوجوان امروز (یکشنبه هفتم اردیبهشت) در قطعه ٢۵۵ نام‌آوران بهشت زهرا (س) برگزار شد.
در داستان‌هایش، زنان جایگاه خاصی دارند
توزنده‌جانی در یادداشتی با عنوان «روح رنج کشیده سوسن طاقدیس» که در اختیار ایرناپلاس قرار داد، نوشته است:
با سوسن طاقدیس در جلسات داستان‌خوانی کیهان بچه‌ها که در دهه ۶۰ شروع شد آشنا شدم. جلساتی هم از سال ۶۵ در دفتر کیهان بچه‌ها شکل گرفت. آن موقع بیشتر نویسندگان در آغاز راه خود بودند. از همان آغاز که او را شناختم متوجه شدم که شوخ، بذله‌گو و خوش‌سخن است، اما وقتی هم لازم بود خیلی جدی می‌شد، آن‌قدر جدی که فکر می‌کردی دارد دعوایت می‌کند. با من هم همین کار را کرد. بحث سر قصه «بر فراز گندم‌زار» نوشته خسرو باباخانی بود. همه از قصه خوششان آمده بود. من هم خوشم آمده بود اما در نقد کمی بی‌دقتی کردم و داستان را درست تحلیل نکردم. خانم طاقدیس هم خیلی جدی به من تذکر داد که وقتی نمی‌توانم درست مطلب را ارائه کنم، ساکت بمانم بهتر است.
بعد از جلسه به ترمینال می‌رفتم که او را دیدم (آن روزها من نیشابور زندگی می‌کردم. باید سوار اتوبوس می‌شدم، صبح می‌رسیدم تهران، می‌رفتم جلسه و دوباره غروب برمی‌گشتم نیشابور) نشسته بود توی ایستگاه، رفتم جلو و سلام کردم. لبخند به لب داشت. درست یادم نیست باهم چه گفتیم اما این را خوب یادم هست که گفت: امیدوارم از دستم ناراحت نشده باشی. خب این اولین گفت‌وگوی من و خانم طاقدیس بود. بعدها بیشتر همدیگر را دیدیم و بیشتر آشنا شدیم. مخصوصا در انجمن نویسندگان کودک و نوجوان که ایشان یکی از مؤسسین آن است. گاهی هم به برنامه‌های مختلف دعوتش می‌کردم.
چند سال پیش هم کارشناس و مجری بررسی آثار او در رادیو فرهنگ بودم. کم‌وبیش، کتاب‌هایش را خوانده بودم، کلی از کتاب‌هایش را داد تا بخوانم. من هم با دقت خواندم و متوجه نکته مهمی شدم. دیدم در داستان‌هایش، دختران و در شکل کلی‌تر، زنان جایگاه خاصی دارند. در خیلی از داستان‌ها که مجدد خواندم، دیدم قهرمان اصلی دختران هستند. دختران هستند که دیگران را نجات می‌دهند. این دختر گاهی همان کودک است، گاهی نوجوان و بعد که بزرگ‌تر شد می‌شود مادر و مادربزرگ. هیچ‌وقت داستان «ماه خالش را از کجا آورده» فراموشم نمی‌شود، ماه با خال‌هایش که بر اثر اصابت شهاب‌سنگ‌ها به وجود آمده، مادری است که خودش را سپر بلا می‌کند تا کودکش آسیبی نبیند. اگر لک و خالی در صورتش هست نتیجه همین مراقبت است. در داستان‌هایش زیاد از رنج و غم و درد دختران و زنان گفته است. مثلا در قصه «سوسکی خانم پر داره اگر چه شوهر داره»، از رنج زنانی سخن می‌گوید که بال‌وپرشان بسته شده است و نمی‌توانند پرواز کنند.
به‌هرحال ایشان نویسنده‌ای مهم در ادبیات کودک و نوجوان ما بودند، نویسنده‌ای که از حوزه‌ای که در آن کار می‌کردند یعنی کودک، بیرون نرفتند و به‌صورت تخصصی به نوشتن برای کودکان ادامه دادند. مهم‌تر از همه، بسیاری از داستانهای خانم طاقدیس الهام گرفته از آثار فولکوریک و در یک‌کلام فرهنگ ایران‌زمین است. او نویسنده شوخ و بذله‌گویی بود که همیشه لبخند به لب داشت اما می‌دانم کم رنج نبرده بود. به قول دوستم حمیدرضا شاه‌آبادی، پشت این ظاهر شوخ و بذله‌گو، روح خسته و رنج‌کشیده‌ای مأوا گرفته بود.»
شعرها و داستانهای طاقدیس برای کودکان بود
سوسن طاقدیس نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان در سال ۱۳۳۸ در شیراز به دنیا آمد. فعالیت داستان‌نویسی حرفه‌ای خود را با نوشتن داستان «بابای من دزد بود» در کیهان بچه‌ها آغاز کرد. او آثار متعددی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به بازار نشر ارائه کرده است: «قدم یازدهم» با تصویرگری معصومه کشایی، «زرافه من آبی است»، «پشت آن دیوار آبی»، «هزار سال نگاه»، «تو هم آن سرخی را می‌بینی»، «دخترک و فرشته‌اش»، «بزغاله‌های سبز»، «یکی بود» و «جوراب سوراخ» با تصویرگری علیرضا گلدوزیان تعدادی از آثار اوست.
از دیگر آثار او می‌توان به این اسامی اشاره کرد؛ «شما یک دماغ زرد ندیدید؟»، «این طرف زرشک، آن طرف تمشک»، «ماه خالش را از کجا آورده است؟»، «ننه پوتی پوتی پنبه»، «پری را چه کسی با خود برد»، «قهر قهر، تا روز قیامت»، «نمکی و دیو»، «لیلا و سلطان»، «جوراب سوراخ»، «هزار تا اسب پا کوتاه»، «با یک گل بهار نمی‌شود»، «دخترهایی به کوچکی یک انگشت»، «هدیه‌ای برای تو»، «سوسکی خانم پر داره اگرچه شوهر داره»، «یک چاله اینجا یک چاله آنجا»، «راز»، «یک راه دور و دراز»، «پنجره‌ای رو به آفتاب»، «من بلد نیستم» و...
همزمان با کار داستانی برای کودک، شعر نیز از دیگر حوزه‌های علاقه و فعالیت طاقدیس بود، اشعاری برای کودکان که به طور پراکنده در مجلات مختلف به چاپ رسانده است.
طاقدیس سال ۱۳۸۶ موفق شد برای کتاب «قدم یازدهم» جایزه کتاب سال را دریافت کند. لوح تقدیر دانشگاه الزهرا برای مجموعه فعالیت هنری، لوح سپاس از مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری سال ۱۳۷۹، جایزه پروین اعتصامی برای کتاب «شما یک دماغ زرد ندیدید؟» با تصویرگری غلامعلی مکتبی در سال ۱۳۸۴ تعدادی دیگر از جوایز طاقدیس است.
نویسنده‌ای که داستان زندگی خود را کتابی برای کودکان کرد
ژیلا تقی‌زاده، داستان و نمایشنامه‌نویس، نقاش و طراح صحنه در روز دوم فروردین ۹۹ پس از سال‌ها مبارزه با بیماری سرطان درگذشت. او در رمان «به اندازه یک نقطه» شرحی از رویارویی خود با بیماری سرطان را روایت کرده بود. این رمان در سال ۱۳۹۴ منتشر و نامزد دریافت جایزه ادبی پروین شده بود.
او در سال ۱۳۳۸ در تهران متولد شد. تقی‌زاده در سال ۱۳۶۷ در رشته کارشناسی گرافیک از دانشگاه الزهرا فارغ‌التحصیل شد و از سال ۱۳۶۴ نمایشگاه‌های نقاشی گوناگونی به صورت انفرادی و گروهی در گالری‌های مختلف برگزار کرد. وی همسر سیدمهرداد ضیایی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون بود. او مجری طراحی و اجرای پوسترهای تئاتر، تصویرگری کتاب‌ها و نشریات گوناگون، طراحی صحنه و لباس و عروسک در نمایش‌ها و تئاترهای مختلف بود که جوایز مختلفی را برایش به ارمغان آورد.
بعضی از تألیفات او عبارتند از؛ رمان «جیبی پر از بادام و ماه»، مجموعه داستان «لباس آبی روی بند رخت»، رمان «کهنه رباط»، «من با یه پریزاد دوستم»، مجموعه داستان «خودنویس‌های بیچاره»، مجموعه داستان «سهم من از دریا»، رمان «به اندازه یک نقطه»، رمان «برگ و باد در دومین طبقه پلاک ۳۸»، مجموعه داستان کوتاه «فرشتگان بال ندارند»، رمان «ماه را نشانه بگیر»، همکاری در انتشار کتاب «تاریخ نمایش در ایران» با انتشارات سازمان اسناد ملی ایران و...
او دیپلم افتخار برای طراحی عروسک در جشنواره بین المللی تاتر عروسکی تهران- تاتر دختر و ابر و آدمک- را در سال ۱۳۷۲، جایزه اول طراحی لباس و صحنه در جشنواره تاتردانش آموزی تاتر فجر-تاتر قصه دوستی- در سال ۱۳۷۸ ، جایزه اول طراحی لباس و صحنه در جشنواره تاتردانش آموزی تاتر فجر-تاتر دهکده غرغروها- در سال۱۳۷۹، جایزه اول طراحی لباس و صحنه در جشنواره تاتردانش آموزی تاتر فجر-تاتر کوچ- در سال ۱۳۸۰ و جایزه اول طراحی لباس-جشنواره دفاع مقدس-تئاتر یحیی پسر ایمان- را در سال ۱۳۸۲دریافت کرد.
قزل ایاغ مقارن با روز جهانی کتاب کودک ما را ترک کرد
ثریا قزل‌ایاغ، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان، چهاردهم فروردین در سن ۷۷ سالگی از دنیا رفت. به گفته نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک، این نویسنده از بهمن‌ماه دچار کسالت شد و در بیمارستان بستری بود. او ادامه داد: قزل‌ایاغ مقارن با روز جهانی کتاب کودک ما را ترک کرد، آن‌قدری به کودک، کتاب و ادبیات کودک علاقه داشت و تمام عمر خود را بر سر این کار گذاشت. از این بابت هم بسیار متاسف هستیم و تصمیم داریم بعد از رفع مشکل کرونا و امکان تشکیل جلسه، جلسه یادبودی برای او داشته باشیم. قزل ایاغ کارهای بزرگی برای ادبیات کودکان کرد. او یکی از بزرگترین شخصیت‌های حوزه ادبیات کودک بود.
ثریا قزل‌ایاغ متولد دی‌ماه ۱۳۲۲، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان که عضویت شورای کتاب کودک و هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران بود، مدتی هم عضویت هیئت داوران جایزه هانس کریستین اندرسن را برعهده داشت.
ثریا قزل ایاغ در پنجم دی‌ماه ۱۳۲۲ در محله دولت تهران متولد شد. از آثار تالیفی او می‌توان به «ادبیات کودکان: تولد تا سه سالگی»، «ادبیات کودکان ونوجوانان و ترویج خواندن»، «پرنیان و آب: با لالایی‌ها تا سرزمین خواب، مادرانه‌هایی»، «خواندن با کودک از تولد تا سه سالگی» «راهنمای بازی‌های ایران» و «لالایی‌ها و ترانه‌های نوازشی از تولد تا سه سالگی» اشاره کرد.
«نقش کتاب‌های کودکان در همسازی کودکان معلول با جریان زندگی روزمره»، «فریاد مرا بشنو» نوشته میلدرد تیلور، «راهنمای بازی های ایران»، «قصه‌گویی و نمایش خلاق» از دیویی چمبرز، «ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن؛ مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان ونوجوانان»، «نوشتن برای کودکان»،از مارگرت کلارک، «پرنیان و آب؛ با لالایی تا سرزمین خواب»، «لالایی‌ها و ترانه‌های نوازشی، از تولد تا سه سالگی» و «خواندن با کودک، از تولد تا سه سالگی» از جمله کتاب‌های او هستند.
کتاب «موج بزرگ» او، به عنوان کتاب برگزیده شورای کتاب کودک در سال ۱۳۶۵ و کتاب «فریاد مرا بشنو»، کتاب برگزیده شورای کتاب کودک انتخاب شد. کتاب «آتش یخ زده» در شال ۱۳۷۵ دیپلم افتخار کتاب برگزیده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را کسب کرد.
او در سال ۱۳۶۶ دیپلم افتخار دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، در سال ۱۳۷۰ دیپلم افتخار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و در سال دیپلم افتخار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ۱۳۷۵ را دریافت کرد. به مناسبت یک عمر تلاش، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان جایزه لاک پشت پرنده را دریافت کرد.
نظر شما