یک سوال و پنج سناریو: اقتصاد جهان در پساکرونا چگونه خواهد شد؟

صندوق بین‌المللی پول در پیش‌بینی هفته گذشته خود از کوچک شدن سه درصدی اقتصاد جهانی در سال جاری میلادی خبر داد. مقایسه شرایط فعلی اقتصاد جهان با رکود بزرگ دهه ۳۰ میلادی، نشان می‌دهد سرعت و مقیاس آن به‌مراتب از رکود بزرگ، بیشتر است و تا کنون در مجموع کشورهای جهان حدود ۸۰۰۰ میلیارد دلار به محرک‌های مالی که بتوانند با آثار اقتصادی شیوع کرونا مقابله کنند، تخصیص داده شده است. با این حال، نابرابری توزیع اعتبارات در بین کشورها نیز قابل‌توجه است؛ به‌گونه‌ای که ۷۰۰۰ میلیارد آن مربوط به کشورهای G۲۰ بوده است.

به‌ گفته اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول، نگرانی این نهاد بیشتر در رابطه با اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور است؛ چرا که به دلیل فضای مالی محدودتر و مسائل حساب جاری در تجارت خارجی، در شرایط سخت‌تری قرار دارند.  

گیتا گوپیانت، اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول در این باره گفته ممکن است اقتصاد جهانی حتی تا پایان سال ۲۰۲۱ / ۱۴۰۰ نیز به‌طور کامل بهبود نیابد. در واقع با وجود پیش‌بینی رشد ۵.۸ درصدی اقتصاد در سال ۲۰۲۱ / ۱۴۰۰ این یک بهبود جزئی تلقی می‌شود؛ چرا که سطح فعالیت‌های اقتصادی همچنان پایین‌تر از پیش‌بینی‌های قبل از شیوع کرونا باقی خواهند ماند.

پنج سناریوی بهبود اقتصاد پساکرونا

برخی از اقتصاددانان نیز مسیر بهبود اقتصاد را در پنج سناریو، مورد بررسی قرار داده‌اند. در سناریوی خوش‌بینانه، بهبود اقتصادی به همان سرعت و به همان میزان رکود فعلی اتفاق خواهد افتاد و یک مسیر V شکل را دنبال می‌کند. در بدبینانه‌ترین سناریو نیز نرخ رشد اقتصادی پس از سقوطی که بر اثر محدودیت و فعالیت بنگاه‌ها تجربه کرده است، تا مدت قابل توجهی بهبود نخواهد یافت و در یک مسیر L شکل جلو خواهد رفت.

در نظرسنجی رویترز از بیش از ۵۰ اقتصاددان، برخی پیش‌بینی کرده‌اند اقتصاد جهان در سال جاری میلادی، ۶ درصد کوچک می‌شود و برخی دیگر که در مقابل این گروه قرار می‌گیرند، رشد ۰.۷ درصدی را برای اقتصاد جهانی پیش‌بینی کرده‌اند. در ادامه، سناریوهای احتمالی رشد اقتصادی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

سناریوی خوش‌بینانه بهبود اقتصادی

بازگشت V شکل اقتصاد، خوش‌بینانه‌ترین سناریو است که در آن یک رشد سریع و به میزان رکود فعلی در اقتصاد را تجربه خواهیم کرد. کاهش GDP جهان در ماه‌های آوریل و ژوئن / اردیبهشت و خرداد امسال احتمالاً در مقیاسی است که برای دهه‌ها دیده نشده است. با این حال، محرک‌های پولی و مالی می‌توانند به جبران سریع آن کمک کنند. بر این اساس انتظار می‌رود با شروع مجدد فعالیت‌های اقتصادی، کاهش GDP جهانی که در نیمه اول سال جاری میلادی رخ داده، در دو فصل بعدی جبران شود.

حرکت اقتصاد در مسیر U شکل

اقتصاد در شرایطی مسیر U شکل را طی خواهد کرد که بهبود اقتصادی بیش از دو فصل به‌طول بینجامد. از آنجایی که زیان  اقتصاد جهان در مقایسه با بحران مالی سال‌های ۹-۲۰۰۸ / ۸-۱۳۸۷ سریع‌تر و عمیق‌تر بوده است، چنین روندی برای بهبود اقتصادی، محتمل‌تر است. بر این اساس، تأثیر توقف فعالیت‌های اقتصادی تا مدتی پس از بازگشایی آنها، ادامه خواهد یافت؛ چرا که بازگشایی‌ فعالیت‌های اقتصادی به‌تدریج انجام خواهد شد، فاصله‌گذاری اجتماعی ادامه خواهد یافت و صنعت گردشگری همچنان تحت تأثیر ویروس کرونا خواهد بود.

گذر از دو مسیر نزولی برای بهبود اقتصادی

کاهش محدودیت و توقف فعالیت‌های اقتصادی در ابتدا می‌تواند سطح تولید را ارتقا دهد، اما ممکن است آثار بیکاری و ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی، سرعت‌گیر ارتقای سطح تولید باشند و در نتیجه، در مسیر بازگشت اقتصاد به روند قبلی خود باید از دو روند نزولی عبور کنیم. احتمال این موضوع در صورتی که موج دیگری از ابتلا به کرونا به‌وجود آید، نیز وجود دارد. اگر توقف فعالیت‌ها در سال جاری ادامه یابد، این احتمال بیشتر خواهد شد و در نتیجه اقتصاد در یک مسیر W شکل از رکود فعلی خارج خواهد شد.

سناریوی بدبینانه بهبود اقتصادی

این بدترین سناریو است که در آن پیش‌بینی می‌شود سقوط شدید رشد اقتصادی تا مدت‌ها بهبود پیدا نمی‌کند. برای چنین اتفاقی باید شیوع ویروس کرونا صعودی باشد و تعطیلی‌ها و محدودیت‌ها برای دوره طولانی‌تری ادامه یابند. البته، احتمال وقوع چنین سناریویی دور از ذهن است، چرا که شهر ووهان چین بعد از حدود دو ماه تعطیلی، به حالت عادی بازگشت. با این حال، احتمال وقوع این سناریو در اقتصادهای نوظهوری که توانایی استفاده از محرک‌های قابل توجه اقتصادی را ندارند و بیشتر متکی بر صادرات کالاهای تجاری هستند، بیشتر است.

بازگشت به اقتصاد به سبک نایکی

نه L نه U و نه V شکل، گروهی دیگر از کارشناسان، بازگشت «تیک» شکل اقتصاد به حالت عادی را پیش‌بینی می‌کنند. در این صورت پس از تجربه سقوط شدید رشد اقتصادی، اقتصاد آرام‌آرام و به‌تدریج به حالت عادی باز می‌گردد؛ چرا که محدودیت‌های پیش‌ روی بنگاه‌های اقتصادی، با سرعت کمتری نسبت به اجرای آنها، حذف می‌شوند. با توجه به اینکه مخارج مصرف‌کنندگان احتمالاً به دلیل افزایش میل به پس‌انداز و نیز محدودیت فرصت‌های سرمایه‌گذاری، کاهش خواهد یافت؛ به‌نظر می‌رسد بازگشت بهبود اقتصادی بعد از کرونا به آهستگی انجام شود.

ترجمه آزاد از مریم‌السادات علم‌الهدی