جایزه ادبی شهید حبیب غنی‌پور یکی از آثار ماندگار امیرحسین فردی، نویسنده و روزنامه‌نگار است که به منظور اعتلای ادبیات داستانی کشور از سوی شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه (ع) همه‌ساله برگزار می‌شود. سابقه جلسات قصه‌نویسی شورای نویسندگان این مسجد به سال ۱۳۵۸ برمی‌گردد که در روزهای دوشنبه هر هفته، زیر نظر زنده‌یاد امیرحسین فردی برگزار می‌شد. بعد از پایان جنگ و شهادت حبیب غنی‌پور، برگزار کنندگان این جایزه متوجه شدند که او، یک نویسنده ایرانی بود که در جبهه‌های جنگ به‌عنوان یک بسیجی و رزمنده داوطلب شرکت کرده و به شهادت رسیده است! برپایی جشنواره با نام شهید «حبیب غنی‌پور»، کوششی است برای ارج‌گذاری و معرفی تنها نویسنده‌ای که ماندگارترین اثرش را در جبهه‌های دفاع مقدس نگاشت.
به گزارش دبیرخانه این جشنواره، با عنایت به شرایط بهداشتی پیش آمده و ضرورت رعایت توصیه‌های بهداشتی وزارت بهداشت و درمان و تأکید بر خودداری از اجرای مراسم گروهی، مقرر شد مراسم اختتامیه نوزدهمین جشنواره ادبی شهید غنی پور که قرار بود در روز دوشنبه ۱۲ اسفندماه ۱۳۹۸ برگزار شود، به فرصت مناسب دیگری موکول شود، زمان برگزاری این مراسم متعاقباً اعلام خواهد شد.
ابراهیم زاهدی‌مطلق؛ سرگروه داوران رمان بزرگسال (آزاد) نوزدهمین جشنواره ادبی شهید غنی‌پور در مورد ملاک‌های داوری و کارشناسی آثار این جایزه گفته بود: این جشنواره به نام و به یاد شهید حبیب غنی‌پور و خاستگاه آن نیز مسجد است، بنابراین برای ما ملاک‌هایی مانند آزادگی و آزاداندیشی، سلامت نفس و حقیقت‌خواهی، انطباق محتوا با ارزش‌های دینی و انقلابی و درست حرف زدن، جزو ملاک‌های اصلی داوری است. داشتن قصه و داستان روشن و تأثیرگذار نیز جزو این ملاک‌هاست و مثلاً در این مورد به‌خصوص یعنی قصه‌ای که قرار است حرف درستی را منعکس کند، استناد ما بر آیات شریفه قران کریم است که خداوند متعال در آیه سوم و چهارم سوره مبارکه یوسف می‌فرماید: «نحن نقص علیک احسن القصص». ما بهترین سرگذشت‌ها را از طریق این قرآن -که به تو وحی کردیم- برای تو بازگو میکنیم.
جریان رمان‌نویسی رو به فنی شدن است
زاهدی‌مطلق که در تمام دوره‌های پیشین این جایزه فعال بوده است، درباره روندی که رمان در ایران طی کرده است، به خبرنگار ایرناپلاس توضیح داد: آثار هر سال شرایط خود را دارد. از نظر کیفی جریان رمان‌نویسی رو به فنی شدن است. پیش از این در کشور، رمان به مفهوم رمان ایرانی خیلی کم داشتیم. به لحاظ محتوایی شاید چیز عجیبی اتفاق نیفتاده باشد، اما از نظر تکنیکی ما خیلی جلوتر از ۲۰ سال گذشته هستیم. ۲۰ سال پیش کتاب‌هایی چاپ می‌شد که از لحاظ ساختاری نمی‌توانستیم به آنها رمان بگوییم؛ امروز رمان‌هایی نوشته می‌شود که به لحاظ ساختاری کاملاً رمان هستند. به لحاظ فنی این تغییرات را نمی‌توان با سال قبل مقایسه کرد این مقایسه جریان در ۲۰ سال است. در رمان، سال به سال اتفاق‌های عجیبی نمی‌افتد.
او در مقایسه آثار این دوره از جایزه شهید غنی‌پور با دوره‌های ابتدایی آن، توضیح داد: در دوره‌های ابتدایی در بخش رمانِ دفاع مقدس، کتابی پیدا نمی‌کردیم که با ساختار دقیق رمان نوشته شده باشد و از لحاظ محتوایی هم آثار خوبی باشند. الان گاهی نمی‌توانیم از میان رمان‌ها با دستمایه جنگ انتخاب کنیم چون کارهای خوب زیاد است. خیلی‌ها با دستمایه جنگ، رمان می‌نویسند و خیلی هم خوب می‌نویسند، ممکن است مضمون و محتوا خیلی قوی –مانند آثار نویسندگان با تجربه- نداشته باشد، اما خیلی خوب فعالیت می‌کنند.
جنگ تأثیرش بیش از همه عوامل بوده است
این داور بخش رمان بزرگسال نوزدهمین دوره جایزه شهید غنی‌پور درباره میزان تأثیر جوایز ادبی بخش خصوصی بر نویسندگان و ناشران بیان کرد: شاید جوایز تأثیرگذار بودند، اما چیزی که به نظر من تأثیرگذار بود، اصل اتفاق است. آن اتفاق جنگ است. هشت سال جنگ با ۳۰۰ هزار شهید و صدها هزار مفقود و بیش از همه اینها خانواده شهدا، خیابان‌هایی که اسمشان تغییر کرده است و ... این تغییرات کمی و کیفی بر نویسنده و هر هنرمندی بیش از همه تأثیر می‌گذارد. نویسنده تعمق می‌کند و می‌بیند که در جامعه باید به چه مسائلی بپردازد، نمی‌تواند از مسائلی که در جامعه با آنها مواجه است فرار کند. نویسنده‌ای که الان ۳۰ سال دارد، پدربزرگ یا عمویی دارد که در جنگ بودند یا بمباران شهرهای نزدیکانش را دیده است و نمی‌تواند به این اتفاق‌ها بی‌تفاوت باشد. اصلِ اتفاق تأثیرش بیش از همه عوامل بوده است، اما جوایز هم تأثیرگذار بودند.
نویسندگان در سال‌های پس از جنگ وارد جامعه شدند
یکی از مواردی که در روند نوشتن رمان جنگی برجسته است، تغییر سیر داستان از میدان جنگ به شهر است. زاهدی‌مطلق دراین‌باره توضیح داد: زمانی جنگ فقط توپ و تانک بود، زیرا نویسنده زمان جنگ برای مثال ۱۵ سال سن داشته و بعد از جنگ ۲۵ ساله بوده است. چند سال بعد هم که شروع به نوشتن کرده، در ۳۰ سالگی، طبیعی است که کمتر تجربه زندگی و اجتماع داشته و بیشتر ذهنش، ذهن درون جبهه است تا جایی که هنوز صدای توپ در گوشش و هنوز جنازه رفیقش جلوی چشمش است، داستانش هم از میدان نبرد است. سال‌ها که می‌گذرد نویسنده در سنی برای مثال بالای ۵۰ سال، فرزند دارد و در جامعه اتفاق‌های پیرامونش را می‌بیند. نویسنده‌ها، خود، درگیر مسائل اجتماع شدند و این تغییرات به داستان نویسنده اضافه می‌شود. در نتیجه احمد دهقان کتاب «جشن جنگ» را می‌نویسد که دختر یک رزمنده، شخصیت اول است. مهم‌تر از همه داستان‌نویس‌هایی به دنیا آمده‌اند که ۳۵ سال دارند و اصلاً جنگ را ندیده‌اند. جنگ که تمام شد، احتمالاً هشت سال داشتند و شاید صدای موشک را شنیده باشند و طبیعی است که داستانی که می‌نویسند با باقی متفاوت است.
پیش از این، محمد ناصری، دبیر نوزدهمین جشنواره ادبی شهید حبیب غنی‌پور نامزدهای بخش رمان بزرگسال این جشنواره را معرفی کرد. بنابر اعلام دبیر جشنواره، از تعداد ۲۹۳۲ عنوان اثر بررسی شده که در چرخه داوری قرار گرفتند، ۲۲ عنوان به مرحله دوم راه یافتند. داوران این بخش پس از بحث و گفت‌وگو در جلسات حضوری، چهار اثر « احضاریه» نوشته علی موذنی از نشر اسم، «گزارش اندوه» نوشته محمود جوانبخت از انتشارات کتاب نیستا، «پس از ۲۰ سال» نوشته سلمان کدیور از انتشارات شهرستان ادب و «مثل شیشه، مثل سفال» اثر نرگس فرجاد امین از انتشارات کتاب نیستان را به‌عنوان نامزدهای بخش رمان بزرگسال معرفی کردند. داوران بخش رمان بزرگسال جشنواره نوزدهم ابراهیم زاهدی‌مطلق، احمد دهقان، گلعلی بابایی، مصطفی خرامان و محمدعلی قربانی بوده‌اند.
نظر شما