حالا در چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، ماجرای استفاده رؤسای پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام از کاخ مرمر که از چشم کسی پنهان نبود، باعث شد به استفاده مقامات قوای کشور از کاخ‌های مختلف به جا مانده از دوران پهلوی اشاره شود. گویا در شرایطی که هزینه‌های گزافی برای ساخت ساختمان‌های مجلل در کشور انجام شده، همچنان بحث درباره استفاده از کاخ‌های رژیم گذشته پایان نیافته است.
کاخ مرمر درواقع به‌دستور رضا شاه ساخته شده‌بود و حالا نیز از آثار ملی ایران به‌شمار می‌آید؛ مجموعه‌ای که محمدرضا شاه پهلوی نیز برای مدتی از این محل به عنوان دفتر کارش استفاده می‌کرد. اما چند سال قبل از انقلاب اسلامی این کاخ، به موزه تبدیل شد.
اواخر دی‌ماه سال جاری رئیس بنیاد مستضعفان در برنامه «نگاه یک» صداوسیما گفته بود که مرحوم هاشمی بعد از دوره ریاست جمهوری خود یعنی ۲۵ سال قبل، در این کاخ مستقر شده‌است. بعد از این اما فرزند مرحوم هاشمی در پاسخ به اظهارات رئیس بنیاد مستضعفان در صفحه توییتر خود نوشت: «پس از فوت آیت‌الله هاشمی، آقایان موحدی و هاشمی‌شاهرودی به مرمر رفتند، یعنی تا حدود یک سال و نیم بعد از فوت حاج آقا. پس از آن، مجمع به مجلس قدیم نقل مکان کرد.»
رئیس شورای شهر تهران همچنین درباره سابقه استفاده مسئولان از کاخ‌های سلطنتی گفته که اولین بار بعد از انقلاب، قوه قضاییه در کاخ مرمر مستقر شده، آقایان صانعی و موسوی‌اردبیلی و یزدی تا سال ۷۴ یا ۷۵ در همین کاخ مستقر بودند؛ بعد از آن، چون این کاخ به ترمیم نیاز داشت، قوه قضائیه جابه‌جا شد و به کاخ شاهپور غلامرضا رفت. مثلاً محوطه ریاست‌جمهوری از قدیم معروف به کاخ سفید بود که آقای روحانی در آن مستقر است. یا کاخ شاهپورغلامرضا که قوه قضائیه در آن مستقر است. جایی‌که آقای جهانگیری در آن مستقر و هیئت دولت تشکیل می‌دهد هم کاخ نخست‌وزیری بوده، پایین‌تر از آن کاخ فرح است که شورای نگهبان آنجاست.
آنچه از بین این کشمکش‌ها به دست می‌آید این است که ماجرای استفاده اداری از این کاخ‌های سلطنتی تنها به کاخ مرمر ختم نمی‌شود. پس از انقلاب اسلامی مجموعه سعدآباد تبدیل به موزه و محلی برای بازدید عموم شد؛ اما هم‌کنون دولت برای پذیرایی از مهمانان خارجی از بخشی از این مجموعه استفاده می‌کند.
همچنین کاخ نخست وزیری که در پاستور قرار دارد، دفتر فعلی معاون اول رئیس‌جمهوری, اسحاق جهانگیری است. در این سال‌ها نیز او بارها از مهمانان خود در این کاخ استقبال کرده است.
کاخ شهربانی تهران نیز پس از انقلاب اسلامی از سوی وزارت امور خارجه از نیروی انتظامی خریداری شد و در اختیار این وزارتخانه قرار گرفت و حالا نیز ساختمان شماره ۹ این وزارتخانه است که برای استقبال از مهمانان خود از این محل استفاده می‌کند.
البته تنها دولت و دولتی‌ها در کاخ‌های به‌جا مانده از حکومت سلطنتی مستقر نیستند. به گفته محسن هاشمی کاخ شاهپور غلامرضا نیز در اختیار قوه قضاییه است که سیدابراهیم رییسی در آن مستقر است.
محل فعلی استقرار شورای نگهبان نیز کاخ فرح است که هم تصاویر منتشر شده از جلسات شورای نگهبان و هم تأیید خبرنگارانی که به این محل تردد داشته‌اند، این ادعا را تأیید می‌کند.
کاخ فرح‌آباد نیز که در خیابان پیروزی تهران واقع شده، از جمله آثار ثبت ملی است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی این منطقه از محله پیروزی تهران در اختیار سپاه پاسداران قرار گرفت که هرچند گفته می‌شود کاخ فرح‌آباد به موزه نظامی تبدیل شده اما عموم، قادر به مراجعه به آن نیستند. ساختمان دادگستری کل کشور نیز در بنایی تاریخی به نام «کاخ دادگستری» واقع شده است.
ساختمان مجلس شورای اسلامی تا مجلس هفتم در «کاخ سنا» که در خیابان امام خمینی(ره) واقع شده است، قرار داشت و جلسات صحن علنی در همین محل برگزار می‌شد. بعد از انتقال مجلس از کاخ سنا، از این محل برای برگزاری جلسات دبیرخانه مجلس خبرگان و جلسات سالانه این مجلس استفاده می‌شود.
عمارت بهارستان که از جمله آثار ملی به‌شمار می‌آید به‌دستور میرزا حسین خان سپهرسالار قزوینی در سال ۱۲۸۹ساخته شد و بعد با دستور مظفرالدین شاه، مجلس در این عمارت برگزار می‌شد. عمارت بهارستان که به‌عنوان محل مجلس شورای ملی شناخته می‌شد، بعد از انقلاب اسلامی و در حدود ۱۴ سال قبل، به بخشی از کتابخانه مجلس شورای اسلامی تبدیل شد.
عمارت مسعودیه نیز ساختمانی تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در میدان بهارستان قرار دارد و یکی از آثاری است که ثبت ملی شده است. در اواخر دوره پهلوی دوم این عمارت به‌عنوان ساختمان وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت که پس از انقلاب اسلامی که محمدعلی رجایی در دولت بازرگان سرپرستی این وزارتخانه را برعهده داشت، در همین عمارت مستقر شد.
همچنین بسیاری از عمارت‌های به‌جا مانده سلطنتی درحال حاضر به موزه تبدیل شده و در اختیار بازدید عمومی و برخی در اختیار مراکز آموزش عالی قرار گفته‌است که موزه باغ فردوس و باغ نگارستان از جمله این مجموعه‌هاست.
انقلاب، پیروزی کوخ‌نشینان بر کاخ‌نشینان
پیروزی انقلاب اسلامی، پیروزی کوخ‌نشینان بر کاخ‌نشینان بود. امام خمینی(ره) رهبر انقلاب هم تاکید داشت که «یک موی شما (گودنشین‌ها) بر همه آن کاخنشینها و آنهایی که در این انقلاب هیچ فعالیتی نداشتند، بلکه کارشکنی هم تا آن اندازه که میتوانستند میکردند .. ترجیح دارد. (صحیفه امام، ج۱۴، ص۲۶۱) ایشان گفته بود: ملت عدالت میخواهد، اتاق بزرگ نمیخواهد. ملت وزارتخانه میخواهد، وزارتخانه اسلامی، نه آن وزارتخانه کاخ دادگستری، کاخ نخست وزیری، کاخ وزارتِ مالی، هی کاخ! کاخ مال ملت است. این تزییناتی که الآن در این کاخ‌ها موجود است، علاوه بر اینکه بسیاریش یا بعضیاش از محرّمات است و حتماً باید دولت توجه کند به آن، دولتی که میگوید دولت اسلامی است -و هستند- نباید تحت تأثیر واقع بشود و هر طوری سابق بوده همان طوری که در زمان محمدرضاشاه خائن بوده است حالا هم همان فرم باشد. (صحیفه امام، جلد ۶، ص ۳۲۹)
نام کاخ بدتر است یا پول کاخ؟
اما چرا در همان سال‌های اول انقلاب و جو انقلابی آن روزها، برخی مسوولین از کاخ‌های رژیم گذشته به عنوان دفتر و محل کار استفاده کردند؟ به نظر می‌رسد دلیل این استفاده، خودداری از هزینه تازه بر دوش بیت‌المال بوده است؛ امری که بعدا با توجیهات مختلف رها شد و در مواردی منجر به ساخت ساختمان‌هایی مجلل با هزینه‌های گزاف شد.
البته ماجرای کشمکش مسئولان درباره کاخ‌نشینی و شائبه اشرافی‌گری مسئولان تنها به همین‌جا ختم نمی‌شود. پیش از این صادق آملی لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در واکنش به اظهارات محمد یزدی که گفته بود «به اسم مدرسه علمیه، کاخ ساختید!» نوشت: ساختمان مرکز تحقیقات دبیرخانه خبرگان که با لطایف الحیل از دست مسئولین آن وقت درآوردید و به عنوان نائب رئیس مجلس خبرگان محل کار خود قرار دادید، در همین قد و قواره و وزن بود، نفرمودید کاخ ساخته‌اند، بلکه با اشتیاق تمام به آن ساختمان نقل مکان فرمودید.
نظر شما