با اتفاق تلخ اخیر و روشن شدن پنهانکاری موضوع پرتاب موشک به هواپیمای مسافربری، بسیاری انگشت اتهام را به سوی رسانه‌های داخلی نشانه رفته و معتقدند اعتماد مردم به رسانه‌های داخلی کاهش یافته و برخی ترجیح می‌دهند اطلاعات و اخبار داخلی را از رسانه‌های غیررسمی و خارجی دریافت کنند. اما چرا در مواردی، مخاطبان با تردید به اخبار رسانه‌های داخلی نگاه می‌کنند و آن‌را سخت می‌پذیرند؟
رسانه‌ها عنصر مزاحم و فضول نیستند
اکبر نصراللهی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس، درباره دلیل بی‌اعتباری برخی رسانه‌های داخلی نزد مردم گفت: بخشی از بی‌اعتمادی مردم، به رسانه‌ها برمی‌گردد ولی اشکال اصلی از رسانه‌ها نیست. در واقع اشکال اصلی از مسئولان است، چون مسئولان هیچ‌وقت رسانه‌ها را محرم ندانستند و آنها را به عنوان مشاور امین و بخشی از راه حل ندیدند. بلکه همیشه رسانه‌ها را به عنوان عنصر مزاحم، فضول و مانع کار خودشان می‌دانستند. در صورتی که رسانه‌ها می‌توانستند مشاور امین، دلسوز و ابزاری برای تسریع و تسهیل پیشبرد کارها هم در سطح سازمانی و بین المللی باشند. بنابراین اگر می‌بینیم اعتماد مردم به رسانه‌ها کاهش پیدا کرده و رسانه‌ها برد لازم را ندارند، به این برمی‌گردد که مسئولان، فرصت را از رسانه‌ها گرفته‌اند و زمین بازی را برای رسانه‌ها محدود کرده و اجازه نداده‌اند رسانه‌های آزاد و مستقل کارشان را انجام دهند.
در سال‌های گذشته گاهی شاهد برخوردهای امنیتی و قضایی با روزنامه‌نگاران بوده‌ایم و این برخوردها باعث محدودیت و محافظه‌کاری اهالی رسانه شده است. نصراللهی در ادامه با اشاره به این نکته که هر وقت رسانه‌ها حرفی زدند که مخالف منافع مسئولان بود، مورد توبیخ و تعطیلی و مجازات قرار گرفتند، گفت: اگر این‌طور نباشد رسانه‌های ایران چیزی از رسانه‌های خارجی کم ندارند.
منابع رسمی اخبار نادرست می‌دهند
این استاد دانشگاه با اشاره به این مسئله که مردم گاهی در اخبار داخلی هم به رسانه‌های رسمی اعتماد ندارند، دلایل این مسئله را اینگونه مطرح کرد: مردم دور و بر خودشان واقعیت‌هایی را می‌بینند که انعکاس و تصویر آن مشکلات و مسائل را در رسانه‌ها نمی‌بینند و نمی‌شنوند و به همین دلیل به رسانه‌های داخلی تا حدی بی‌اعتماد شده‌اند.
نصراللهی با تاکید بر این که منابع و سرچشمه بخشی از اخبار رسانه‌ها در همه کشورها مسئولان دولتی، قضایی، پارلمانی و نظامی هستند، افزود: اگر جلوی اطلاعاتی که در انحصار مسئولان است را بگیرند یا اطلاعات مخدوش و با تأخیر ارائه دهند، رسانه‌ها چه کاری می‌توانند بکنند؟ بدیهی است که مردم باید اطلاعات رسمی را از رسانه‌های داخلی بگیرند که در انحصار مجموعه حاکمیت است. وقتی مسئولان جلوی انتشار اخبار رسمی را در شرایط بحرانی و حساس بگیرند و یا اطلاعات غلط بدهند، طبیعی است که بر اعتماد مردم به رسانه مؤثر خواهد بود. مگر در مواردی مانند سقوط هواپیما و سهمیه بندی بنزین رسانه‌ها می‌توانند اطلاعات رسمی را از منابع غیر رسمی بگیرند؟ پس هیچ دلیلی وجود ندارد که مردم اخبارشان را از منابع غیر رسمی بگیرند، اما چون منابع رسمی اخبار نادرست می‌دهند یا کلا خبر نمی‌دهند، این در اعتماد مردم به رسانه‌ها اثر می‌گذارد.
مسئولان شناخت نادرستی از مخاطبان دارند
رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، این سوال را که چرا مسئولان کشور به رسانه‌ها اعتماد کاملی ندارند و از در اختیار قراردادن اخبار و اطلاعات خودداری می‌کنند، اینگونه پاسخ داد: به نظر من مسئولان شناخت نادرستی از مخاطبان، از خود، از آرایش رسانه‌ای موجود، از رقبا و از دشمن دارند. مسولان نمی‌دانند آرایش رسانه‌ای تغییر پیدا کرده و تکنولوژی ارتباطی این امکان را فراهم کرده که هر کسی، هر چیزی را در هر زمانی می‌تواند دریافت کند و هیچ خبری قابل پنهان کردن نیست و همه در اتاق شیشه‌ای هستند. آنها نمی‌دانند آرایش جدید رسانه‌ای بواسطه پیشرفت تکنولوژی فراهم شده و ما با پدیده ارتباط جمعی مواجه هستیم. مسئولان نمی‌دانند رابطه بین تولیدکننده، توزیع کننده و مصرف کننده اطلاعات تغییر پیدا کرده است. شناخت نادرستی از خود دارند و فکر می‌کنند هر چه آنها بگویند و هر چه اراده کنند و هر نوع تعاملی با رسانه داشته باشند، جواب می‌دهد، در حالی که به هیچ عنوان این شیوه دیگر جواب نمی‌دهد و تصورات غلطی درباره قدرت خودشان دارند.
نصراللهی با بیان این نکته که دشمن و رقیب هم بی‌کار نمی‌نشیند، اقدام می‌کند و از ظرفیت‌های رسانه‌ای استفاده می‌کنند، افزود: افکار عمومی حوزه مشترک همه کنشگران و بازیگران سیاسی است و در اختیار دولت خاصی نیست. دشمن با تجربه و سرمایه‌گذاری عظیم درباره افکار عمومی بی‌کار نمی‌نشیند. همچنان مسئولان فکرمی کنند مخاطب فقط مصرف کننده است و هر چیزی را بگویند، با هر ادبیاتی و در هر زمانی، مخاطب قبول می‌کند، در صورتی که مخاطب به عنوان کنشگر فعال، رسانه‌های مختلف را رصد می‌کند و اصلاً تعهدی نداده که فقط حرف حکومت یا مقام مسئولی را گوش کند و هر وقت بگویند از تلگرام خارج شوید، خارج شوند، بگویند وصل شوید، وصل شوند، بگویند هواپیما سقوط کرده، گوش کنند، بگویند سقوط نکرده گوش کنند.
وی در پایان گفت: منطقاً باید مردم و مسئولان به رسانه‌ها اعتماد داشته باشند ولی با این تصورات نادرست از مخاطب، دشمن، رقبا و خودشان و تصویر نادرست از آرایش رسانه‌ای اشکال اصلی کار است و باعث بی‌اعتمادی به رسانه‌ها می‌شود.
نظر شما