یکی از نخستین نمونه‌های معماری مدرن در تهران در قامت ساختمانی سه طبقه در خیابان طالقانی خودنمایی می‌کند؛ عمارتی که نوع معماری و عمر ۷۰ ساله‌اش آن را به نمادی از هویت شهر تهران تبدیل کرده است. این خانه به اسم معمارش، وارطان (هوانسیان) نامگذاری شده است؛ معماری که در کارنامه‌اش بناهایی چون طرح مهمانخانه راه‌آهن، کاخ سعدآباد و ساختمان بانک سپه در میدان امام خمینی(ره) به چشم می‌خورد.
خانه وارطان حدود پنج سال پیش با هدف توجه و نگاه جدید به فضای شهری از شخصی به نام دکتر تفضلی توسط وزارت راه و شهرسازی خریداری و در این مدت تحت مالکیت یکی از شرکت‌های زیرمجموعه این وزارتخانه یعنی شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی (سازمان بازآفرینی شهری ایران) قرار دارد. کاربری این ساختمان طی این پنج سال دو بخش تجاری و عمومی داشته که قسمت تجاری آن از طریق مزایده واگذار و از آن به‌عنوان کافی‌شاپ استفاده می‌شده است. بخش عمومی این ساختمان تحت مدیریت تشکلی غیردولتی با عنوان «خانه گفتمان شهر و معماری» قرار دارد و به محلی برای گفتمان شهری، پاتوق فرهنگی شهروندان و همچنین برگزاری رویدادهای مختلف تبدیل شده است.
خبر تعطیلی
با این حال طی هفته گذشته تعدادی از فعالان حوزه معماری و شهرسازی از تعطیلی خانه گفتمان شهر تهران خبر دادند. هفته پیش به مسئول خانه وارطان گفته شده که دیگر امکان برگزاری هیچ‌گونه برنامه‌ای را در این مکان عمومی ندارند. گفته می‌شود در حال حاضر تنها فضاهای تجاری این محل فعال است. خانه گفتمان شهر تنها محل متمرکز رویدادهای فرهنگی در حوزه معماری و شهری بود.
واکنش شرکت بازآفرینی شهری
با این حال، شرکت بازآفرینی شهری طی بیانه‌ای در وب‌سایتش موضوع تعطیلی خانه وارطان را تکذیب کرد. در این اطلاعیه که از سوی روابط عمومی شرکت بازآفرینی شهری نقل شده، ذکر شده: «اخیراً تحرکات و هجمه‌های زیادی خارج از منطق و انصاف در فضای مجازی و با عناوین مختلف علیه وزارت راه و شهرسازی (شرکت بازآفرینی شهری ایران) در خصوص ساختمان ملکی این شرکت که در بین صاحبان حرفه، اندیشمندان، استادان و دانشجویان و علاقه‌مندان حوزه معماری و شهرسازی تحت عنوان خانه گفتمان شهر تهران شناخته می‌شود، صورت گرفته که شائبه‌هایی را در بین این عزیزان ایجاد نموده است. صرف‌نظر از هجمه‌های ایجاد شده که بی‌پایه و اساس در فضای مجازی مدیریت می‌شود، ذکر این نکته حائز اهمیت است که هرگونه برنامه‌ریزی و اقدام به بهره‌برداری از اموال منقول و غیرمنقول شرکت در ارتباط با فعالیت‌های مرتبط آن که مبتنی بر مفاد اساسنامه مصوب و سیاست‌های ابلاغی وزارت متبوع می‌باشد با به‌روز رسانی و بهینه‌سازی تصمیمات در مجاری صحیح خود قرار گرفته و بهره‌برداری و استفاده از فضای خانه گفتمان شهر(خانه وارطان) نیز از شمول این قاعده مستثنی نمی‌باشد.»
این اطلاعیه در پایان نوشته است: «بدیهی است حرفه‌مندان و علاقه‌مندان به مباحث معماری و شهرسازی کماکان می‌توانند، فضای گفت‌وگو، مباحثه و پیگیری رخدادهای مورد نظر خودشان را فارغ از هرگونه دغدغه و نگرانی و صرفاً از طریق مجاری قانونی و برنامه‌ریزی شده شرکت بازآفرینی شهری ایران پیگیری نمایند.»
مرجع واقعی فرهنگ شهری
در این اطلاعیه با اینکه گفته شده که این ساختمان همچنان به روی علاقه‌مندان باز است، اما توضیح داده نشده تغییرات جدید با عناوین «به‌روز رسانی و بهینه‌سازی تصمیمات» شامل چه مواردی خواهد بود و از این به بعد چه کسانی و در چه چارچوبی می‌توانند از ساختمان یاد شده استفاده کنند.
آن‌طور که عضو یکی از گروه‌های معماری مرتبط با خانه گفتمان شهری (گروه ترانه تهران) اظهار کرد، در حال حاضر حتی اجازه نشستن در حیاط بدون خرید از کافی‌شاپ را نمی‌دهند. ترانه یلدا به ایرناپلاس گفت: ما به‌عنوان یک گروه فرهیخته شامل معمار، شهرساز، طراح، هنرمند، کارمندان شهرداری و صاحب‌نظران شهری فعالیت می‌کنیم و این خانه وعده‌گاهی برای جلسات هفتگی ما بود.
وی اضافه کرد: رؤسای قبلی، این ساختمان را خریداری، مرمت و به‌عنوان خانه گفتمان شهری پایه‌گذاری کردند. سپس از گروه‌ها و اصناف معمار و شهرساز دعوت کردند که برای آن اساسنامه بنویسند. طی این چند سال مسئولان ساختمان همکاری لازم را برای برگزاری این جلسات داشتند.
این فعال معماری و شهرسازی عنوان کرد: برنامه از ابتدا این بود که آنجا تبدیل به یک فضای عمومی برای گفت‌وگو در رابطه با نحوه مدیریت شهری شود و این کار در ساختمانی انجام شود که تبدیل به نماد معماری شهر تهران شده است.
به گفته وی بعد از کرباسچی کلی فرهنگسرا ساخته شد، ولی هیچ‌کدام جایگاه یک مرجع واقعی برای فرهنگ نبود. از همین رو، خانه وارطان این نقش را ایفا کرده بود و به شناسنامه آن تبدیل شده بود.
یلدا همچنین درباره اطلاعیه شرکت بازآفرینی شهری و اشاره آن به باز بودن در ساختمان به روی علاقه‌مندان گفت: ابداً این‌گونه نیست و در حال حاضر نه گروه ترانه تهران و نه دیگر گروه‌های مطالعاتی و هنری اجازه برگزاری جلسه و کارگاه ندارند.
روز گذشته «مهدی فیروزان» مدیرعامل شهر کتاب هم در نشستی خبری با انتقاد از عملکرد وزارت راه و شهرسازی در واگذاری «خانه وارطان»، خواهان تعیین تکلیف این ساختمان شد.
نظر شما