جشنواره قصه‌گویی هر ساله در سطح بین‌المللی برگزار می‌شود و امسال بیست‌ودومین دوره آن با شعار «آینده ساختنی است» برگزار شد. مرکز آفرینش‌های هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این جشنواره را با هدف توسعه و ترویج فرهنگ قصه‌گویی، ایجاد زمینه برای ارتقای دانش نظری و تبادل تجربیات مفید و مؤثر میان قصه‌گویان ایرانی و خارجی، کارشناسان و اساتید حوزه قصه و قصه‌گویی، احیای سنت قصه‌گویی با حضور اقشار مختلف مردم و قصه‌گویان در جشنواره، برنامه‌ریزی برای تبیین و ترویج روش‌های نوین در اجرای قصه‌گویی و مشارکت مردم و ترویج فرهنگ قصه‌گویی به‌عنوان یک ابزار ارتباطی و فرهنگ‌ساز در جامعه برگزار می‌کند.
قصه‌گویی میان خانواده‌های ایرانی پیشینه تاریخی طولانی دارد. خانواده‌ها در شب یلدا، شب سال نو و ... برای کودکان قصه تعریف می‌کردند یا اشعار حافظ و فردوسی می‌خواندند. محمدرضا زمردیان، معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و رئیس بیست‌ودومین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی یکی از اهداف جشنواره قصه‌گویی را ترویج فرهنگ قصه‌گویی اعلام کرد و به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به دلیل گسترش فضای تکنولوژیک، خانواده‌ها مقداری از فضای قصه‌گویی فاصله گرفته بودند. البته شاید نوع و روش بیان قصه‌ها متفاوت شده باشد. معتقدیم قصه‌گویی فضای پرورش فکر و تخیل کودکان است. فضای تربیتی که به‌صورت غیرمستقیم می‌تواند آموزش را به مخاطب منتقل کند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دوره‌هایی با هدف آموزش آموزش اعضا و مخاطبان کانون و مربیان برگزار کرده است تا بتواند از این ابزار استفاده کند. به گفته زمردیان، قصه‌گویی در کانون، یک کار حرفه‌ای است و اکثر مربیان برای ارتباط با کودکان از زبان قصه استفاده می‌کنند. پس آن بخش از اهداف کانون برای ترویج قصه که به‌عنوان ابزار تربیتی بود، تحقق پیدا کرده است، اما هدف دیگر شاید این باشد که بتوانیم قصه‌گویی را برای جامعه تعریف و ترویج کنیم.
در امر ترویج و جذب قصه‌گوها به نتایج خوبی رسیده‌ایم
در این دوره نزدیک به ۱۷ هزار نفر آثار خود را به جشنواره قصه‌گویی فرستاده و در آن شرکت کرده‌اند؛ عددی که در دوره بیستم حدود ۴۰۰۰ نفر و دوره بیست‌ویکم حدود ۱۱ هزار نفر بود. زمردیان درباره رشد مخاطبان جشنواره قصه‌گویی گفت: این رشد معنادار شرکت‌کنندگان در جشنواره نشان می‌دهد در امر ترویج و جذب قصه‌گوها به نتایج خوبی رسیده‌ایم. اگر ۱۷ هزار اثر و مخاطبانی که در این جشن‌ها و جشنواره‌ها مستقیماً حضور پیدا کرده، قصه‌ها را دیده و شنیده‌اند، در نظر بگیریم، فکر می‌کنم امروز بخش بزرگی از جامعه ما با واژه جشنواره قصه‌گویی آشنا شده است.
رئیس بیست‌ودومین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی این جشنواره را بزرگ‌ترین و مهم‌ترین جشنواره با ریشه‌های فرهنگی نامید و بیان کرد: به نظر می‌رسد دستگاه‌های متولی حوزه فرهنگ در بحث قصه‌گویی بتوانند مشارکت فعال‌تر و اثرگذارتری داشته باشند تا جشنواره قصه‌گویی مابه‌ازای بیرونی داشته باشد. با اینکه رسانه‌هایی مانند صداوسیما تا به امروز کمک‌های زیادی کرده‌اند، به‌نظر می‌رسد می‌توان فعالیت بیشتری برای گسترش دامنه این فعالیت انجام داد.
تلاش برای تشکیل انجمن قصه‌گویی
امسال بیست‌ودومین دوره جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی برگزار شد. درباره چگونگی اجرای آن در این دوره‌ها و تأثیری که بر مخاطبانش داشته است، سیدعلی کاشفی‌خوانساری، منتقد و نویسنده کودک و نوجوان که در دور قبل (بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی) یکی از داوران این جشنواره بود، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: اگر ۲۲ دوره جشنواره قصه‌گویی را مرور کنیم، می‌بینم که در مجموع این جشنواره حرکت روبه‌رشدی داشته است و کم‌وبیش از برخی جنبه‌ها با رشد و تعالی همراه بوده است. عمومی کردن موضوع قصه‌گویی در سطح جامعه از جمله توفیقات این جشنواره در سال‌های اخیر است. همچنین افزودن بخش قصه‌گویی به زبان انگلیسی و سایر زبان‌های خارجی از ابتکارهای مثبت جشنواره امسال است.
در بخشی از این جشنواره، شرکت‌کنندگان می‌توانند از قصه‌گویی خود به زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها فیلم‌برداری کرده و برای جشنواره بفرستند. کاشفی‌خوانساری در توضیح این بخش بیان کرد: به‌طور کلی تلاش برای بین‌المللی کردن فرهنگ و هنر ایران اقدام مثبتی است، همان‌گونه که در طول تاریخ بسیاری از دانشمندان ایرانی آثار علمی خود را به زبان عربی که زبان بین‌المللی و علمی آن روزگار بود، تألیف کرده‌اند.
کاشفی‌خوانساری با اشاره به نقش جشنواره قصه‌گویی در زنده‌نگه‌داشتن سنت کهن قصه‌گویی، افزود: از اتفاق‌های خوبی که در کنار سایر فعالیت‌های این جشنواره انجام می‌شود، تلاش برای تشکیل انجمن قصه‌گویی است که امیدوارم هرچه زودتر بتواند به تشکلی رسمی و غیردولتی بدل شود تا قصه‌گویان و قصه‌شناسان سراسر کشور امکان عضویت و فعالیت در آن را داشته باشند.
نادیده گرفتن تخصص افراد در انتخاب داوران، به جشنواره لطمه می‌زند
کاشفی‌خوانساری توجه افراطی به سلبریتی‌ها و چهره‌های تلویزیونی را یکی از آسیب‌های جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی نامید و توضیح داد: در این جشنواره از افرادی که هیچ سابقه و نسبتی با قصه‌گویی ندارند، استفاده می‌شود. استفاده از چهره‌های محبوب و نام‌آشنا برای جذب مخاطب عمومی به جشنواره ایده خوبی است، اما در عین حال بسنده کردن به عنصر شهرت برای انتخاب داوران و نادیده گرفتن بحث تخصص و سابقه به اعتبار جشنواره لطمه می‌زند. در میان داورانِ بخش‌هایِ مختلفِ جشنواره اساتیدی حضور دارند که سال‌ها با قصه، قصه‌گویی و قصه‌پژوهی مأنوس بوده‌اند. برخی هنرمندانی دیده می‌شوند که پیشتر، هیچ سابقه قصه‌گویی، تدریس و پژوهش در این عرصه را نداشتند. این انتخاب نه تنها اعتبار علمی جشنواره را مخدوش می‌کند، بلکه به اعتبار هنری آن هنرمندان هم لطمه می‌زند.
این منتقد با بیان اینکه اگر در ترکیب هفت نفره هیئت داوران یک نفر متخصص هنر نمایش و رسانه تلویزیونی وجود داشته باشد به تنوع آرا در جشنواره کمک می‌کند، توضیح داد: هنر قصه‌گویی از جنبه‌های نمایشی خالی نیست هرچند که مرزهای روشن و تفاوت‌های عمده‌ای با سینما دارد، اما اینکه در جشنواره تخصصی قصه‌گویی، ترکیب هیئت داوران از میان چهره‌های تلویزیونی و سینمایی انتخاب شوند، چندان توجیه‌پذیر نیست.
افراد از قشرهای مختلف می‌توانند با کانون همکاری کنند
زمردیان در پاسخ به این نظر کاشفی‌خوانساری، مبنی بر استفاده افراطی از سلبریتی‌ها در هیئت داوران، اعلام کرد: این گفته سلیقه ایشان و قابل احترام است. سال‌ها در کانون یک عده ثابت داوری می‌کردند و در محیط بسته آموزش می‌دادند. امروز درهای کانون باز است و افراد از قشرهای مختلف می‌توانند در آن شرکت کنند. ترکیب هیئت داوران ما متشکل از سه تخصص است: یک نویسنده که به لحاظ محتوایی بتواند قصه‌ها را داوری کند، قصه‌گویی که سابقه اجرای قصه داشته باشد و یک نفر که سابقه آموزش یا بازیگری داشته باشد. قصه از هنرهایی است که باید روایت هنرمندانه داشته باشد، همچنین زبان بدن و حرکت باید در خدمت قصه استفاده شود. ما در تمام ترکیب‌های داوری و هیئت‌های داوری این سه بخش را قرار داده‌ایم.
به گفته زمردیان در سال‌های گذشته قصه‌گو فقط از ابزار زبان برای ارائه هنرمندانه قصه استفاده می‌کرد، اما مخاطب امروزی که دسترسی آسانی به فضای مجازی و سرگرمی‌های متنوع دارد، قطعاً جذب قصه‌گویی ساده‌ای نمی‌شود که در آن فقط از فن بیان استفاده شده باشد. او ادامه داد: قصه‌گویی امروز ما نیاز به حرکت دارد تا از ابزار، خلاقیت و نوآوری استفاده کند، پس قصه‌گویی به ترکیب هنری بدل شده است که افراد با تخصص‌های خاص در آن شرکت می‌کنند.
رئیس بیست‌ودومین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی درباره داوری افراد با تخصص‌های مختلف در این جشنواره توضیح داد: اکثر قریب به اتفاق افرادی که در جشنواره‌های کانون داوری می‌کنند از اعضای قدیمی کانون بودند، اینکه موضوعات این‌چنینی را در محدوده افراد خاصی تعریف کنیم، نگاه اشتباهی است. به همین دلیل می‌گوییم بهتر است به جشنواره و استانداردهای جشنواره‌های بین‌المللی تن دهیم و از تمامی افراد صاحب‌نظر استفاده کنیم و با آنها همکاری داشته باشم.
نظر شما