نشست «بسترسازی برای خرید مسئولانه: داستان کشمون» در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. این برنامه یازدهمین جلسه از سلسله نشست‌های «توسعه پایدار برای ایران» بود که به همت مدرسه توسعه پایدار دانشگاه شریف برگزار می‌شود.
محور این نشست، بسترسازی برای خرید مسئولانه به‌عنوان یکی از معیارهای سبک زندگی پایدار بود. سبک زندگی پایدار رویکردی است که در آن فرد تلاش می‌کند انتخاب‌های خود را با توجه به تأثیر آن بر محیط زیست، جامعه و اقتصاد بهینه کند و به نحوی مسئولانه اثرات منفی آن بر جامعه و محیط زیست را کاهش دهد.
در ابتدای جلسه، محمد قائم‌پناه، بنیان‌گذار کشمون به بازخوانی روایت شکل‌گیری استارتاپ کشمون، پرداخت. کشمون از سال ۹۵ توسط قائم‌پناه و جمعی از دوستانش در خراسان جنوبی پایه‌گذاری شد. قائم‌پناه که در تجربیات قبلی‌اش چون راه‌اندازی رستوران گیاه‌خواری، مدرسه طبیعت و کانون دوچرخه‌سواری در مشهد، ترویج سبک زندگی پایدار را دنبال کرده بود، کسب و کار جدید خود را نیز با دغدغه کمک به منابع آب شروع کرد. دغدغه‌ای که به گفته خودش ریشه در خشک شدن قنات‌های منطقه قائنات و کاهش هرروزه سطح آب‌های زیر زمینی داشت.
قائم‌پناه علاوه بر صحبت درباره دغدغه‌های زیست محیطی (که به‌نوعی آرمان و چشم‌انداز او در راه‌اندازی کشمون بوده)، از چگونگی طراحی یک راه‌حل گفت که با وجود کاهش مصرف آب بتوان درآمد کشاورز را افزایش داد. او خاطرات روزهای آغازین کشمون را مرور کرد و زمانی که با برادر و عمویش با دوچرخه سفارشات را به مشتریان تحویل می‌دادند و یک به یک با ایشان گفت‌وگو می‌کردند. بیان چالش‌های مسیر طی شده در کشمون مانند جلب سرمایه، جلب همکاری کشاورزان برای ورود به این بستر و فروش زعفران خود توسط آن، جذب مشتری و گسترش فروش به خارج از کشور بخش جذاب این ارائه بود. او در پایان، مدیریت یک کسب و کار را به دریانوردی تشبیه کرد که در آن باید قواعد سفر در دریا را شناخت و رعایت کرد؛ حتی اگر هدف ما، یک هدف اجتماعی باشد.
سخنران بعدی این نشست، محمد واعظی بود که در طی دو سال مستند «رویای آب» را درباره کشمون و روستاهای محل فعالیت آن در شهرستان قائنات ساخته و در طی این فرآیند، به‌نوعی قدم‌به‌قدم شاهد مسیر رشد کشمون بوده است. واعظی با بیان دغدغه‌ها و روایت‌هایی از مشاهداتش از کار کشمون، گفت که کشمون برخلاف موفقیت‌های نسبی، اما هنوز راه زیادی تا تغییر در شیوه بهره‌برداری آب کشاورزی در منطقه دارد. واعظی در ادامه صحبت‌هایش محمد قائم‌پناه را کسی دانست که با اعتقاد راسخ به این مسیر قدم گذاشته و در برابر شرایط نامطلوبی که در اطراف خود دیده، منفعل نبوده و برای تغییر این شرایط تلاش کرده است و همین، سبب علاقه او به ساختن «رویای آب» شده است. او صحبت‌هایش را با نقل قول این جمله به پایان برد که «اگر از اخبار فعلی راضی نیستید، بیرون بروید و خودتان خبرساز شوید.»
در ادامه نشست، الهام مراد، فعال حوزه آموزش و محرومیت‌زدایی و کارشناس بنیاد کارآفرینی زنان و جوانان، به معرفی مفهوم «خرید مسئولانه» پرداخت. اینکه در خرید مسئولانه باید به سه عامل اثرات محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی توجه داشت و معیارهایی از این قبیل را در خریدهایمان رعایت کنیم: قابلیت بازیافت مواد مصرفی، عدم استفاده از مواد سمی و خطرناک و اطمینان از استفاده از گزینه‌های دوستدار محیط زیست در حمل‌ونقل و بسته‌بندی، ایجاد زنجیره تأمین منصفانه و توجه به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و توجه به خرید از جامعه محلی، حمایت از کسب‌وکارهای اجتماعی، اطمینان از رعایت حقوق کارگر و عدم استفاده از کودکان کار. به گفته خانم مراد، کسب‌وکارها با فراهم کردن این معیارها در کسب‌وکار خود و ایجاد شفافیت لازم برای راستی‌سنجی آن توسط مشتری می‌توانند بسترساز چنین خریدی باشند.
او در بخش پایانی صحبت‌هایش، به نقشی که توجه به این رویکرد در توسعه مناطق محروم دارد اشاره کرد و البته نسبت به افراد سودجویی که با استفاده از ظاهرسازی سعی در معرفی خود به‌عنوان یک کسب و کار مسئول دارند، هشدار داد و آن را خطری دانست که پیشگیری و آگاهی‌بخشی درباره آن از وظایف فعالان اجتماعی و کنشگران مناطق محروم است.
بخش پایانی این جلسه، پنل پرسش و پاسخ با حضور سخنرانان بود. فایل صوتی و گزارش کامل این رویداد را می‌توانید از وب‌سایت مدرسه توسعه پایدار دانشگاه شریف به نشانی www.sdschool.ir دریافت کنید.
نظر شما