ابتکار تازه: ظرفیت موسسات خیریه و سمن‌ها در خدمت تحول سیستان و بلوچستان

شاخص‌های توسعه در استان‌های شرقی و جنوب شرقی کشور به ویژه استان‌ سیستان و بلوچستان در طول سال‌های گذشته به دلیل مسائل و مشکلات متعدد  در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی اختلاف شدیدی با میانگین کشوری داشته است.

سیستان و بلوچستان به دلیل ویژگی‌های اقلیمی و وجود کویرهای گسترده در آن همواره با مشکل کمبود آب و خشکسالی مواجه بوده و همین موضوع باعث شده تا پراکندگی جمعیت در این استان افزایش پیدا کرده و روستاها با فاصله و پراکندگی زیادی از هم شکل بگیرند.

از طرفی بعد مسافت و دور بودن از بخش مرکزی کشور، کم بودن حضور سرمایه‌گذاران در آن در کنار کمبود زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی در این منطقه باعث شده با وجود تلاش‌های انجام شده و صرف اعتبارات و هزینه‌های مختلف، همچنان شاهد بالا بودن جمعیت فقیر و آسیب‌های اجتماعی متعدد به ویژه حاشیه‌نشینی گسترده در شهرهای زاهدان، چابهار و زابل باشیم.

راهکاری برای پایان موازی کاری و بی نظمی خیرین

معضلات و مشکلات مختلف اجتماعی و اقتصادی در استان سیستان و بلوچستان باعث شده تا همواره موسسات خیریه و سازمان‌های مردم نهاد نگاه ویژه‌ای به این منطقه داشته باشند. در طول سال‌های گذشته بسیاری از این موسسات و خیران آستین بالا زده و دغدغه‌های مختلفی در این استان تعریف کرده و به رشد شاخص‌های توسعه در آن کمک کردند. اما اغلب به دلیل پراکندگی و موازی‌کاری آنها و یا بی اطلاعی از اولویتها، چنین کمک‌هایی یا دیده نشده یا به سرانجام نرسیده است. موضوعی که باعث شده از نزدیک به یک سال پیش یکصد موسسه خیریه و سازمان مردم نهاد کنار هم جمع شوند و با همکاری و هم‌افزایی امکانات خود، دورانی تازه برای بالا بردن شاخص‌های توسعه در این استان را رقم بزنند.

این موسسات خیریه و سازمان‌های مردم نهاد شورایی به نام همدلان آینده‌نگر سیستان و بلوچستان (هاسب) را تشکیل داده و با همکاری مقامات محلی اهداف و اولویت‌هایی را برای توسعه اقتصادی و اجتماعی این استان تدوین کرده‌اند که از جمله آن تشکیل ۴ کارگروه تخصصی در حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی است.

محمدرضا واعظ مهدوی رئیس شورای عالی هاسب در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید: ما از مدت‌ها قبل فعالیت در منطقه سیستان و بلوچستان را با عنوان گروه مدارس آینده‌نگر شروع کرده بودیم و به ساخت مدارس در این منطقه می پرداختیم. پس از مدتی خیرین متعددی به ما پیوستند و برای انجام فعالیت آموزشی اظهار آمادگی کردند. این موضوع باعث شد ما انگیزه و دغدغه جمع شدن امکانات و هماهنگی و هم‌افزایی بیشتری بین موسسات و خیریه‌های مختلف داشته باشیم. بنابراین قرار شد موسسات و سازمان‌های مردم نهاد مختلف گرد هم آمده و به یک دست واحد تبدیل شویم که البته با مدیریت استان و مدیریت ملی هماهنگ باشیم، تا اینکه سیل ابتدای امسال رخ داد و این تشکل نوپا توانست نقش چشمگیری در کمک رسانی به سیل زده ها ایفا کند.

به گفته واعظ مهدوی نقش این موسسات در کمک‌رسانی به مناطق سیل زده مثل معمولان، پلدختر و خوزستان انگیزه ما برای اجرایی کردن چنین ایده‌ای را بیشتر کرد.  

۴ گروه تخصصی در هاسب

رئیس شورای عالی هاسب ادامه می‌دهد: ما در این شورا، ۴ کارگروه مدرسه سازی، سلامت، توانمندسازی و سرمایه‌گذاری ایجاد کردیم که موسسات و NGO‌ های مختلف با توجه به تخصص و حیطه کاری خود در یکی از این کارگروه‌ها مشغول فعالیت هستند.

تاکید این شورا این است که نیازهای مختلف استان را احصا و آنها را اولویت‌بندی کند و بر اساس اولویت آنها را به مرحله اجرا دربیاورد. مثلا بر اساس مطالعه ویژه‌ای که در مورد نیازهای آموزشی و کمبود مدارس انجام شده، ساخت ۲۰۰ مدرسه به عنوان اولویت اول مشخص و نقطه‌یابی شده است که به گفته واعظ مهدوی مجمع خیرین مدرسه‌ساز ساخت همه ۲۰۰ مدرسه را تقبل کرده‌اند. البته به گفته وی قرار شده ۲۰۰ مدرسه دیگر توسط سازمان نوسازی و ۲۰۰ مدرسه دیگر از محل اعتبارات استانی در این استان ساخته شود که در مجموع ۶۰۰ مدرسه می‌شود و به گفته واعظ مهدوی تلاش می‌شود تا شروع سال تحصیلی جدید آماده شود.

در کارگروه سلامت نیز ۴ اولویت امنیت غذایی و اقدامات برای کاهش سوءتغذیه، کاهش تصادفات جاده‌ای با تغییر رفتار و سبک رانندگی شهروندان، مبارزه با بیماری‌های نوپدید مثل مالاریا و ایدز و همچنین توسعه فضاهای بهداشتی در دستور کار قرار گرفته است. بر اساس آمار با وجود اینکه شبکه بهداشتی درمانی در نقاط مختلف کشور به بالای ۹۵ درصد رسیده است اما این پوشش در استان سیستان و بلوچستان هنوز ۷۰ درصد است که ضرورت توجه به ساخت فضاهای فیزیکی جدید در این استان را نشان می‌دهد.

در کارگروه توانمندسازی هم، موسسات خیریه و سازمان‌های مردم نهاد تلاش می‌کنند توانمندسازی اجتماع محور و آموزش مهارت را مدنظر قرار دهند. اعضا در کارگروه سرمایه‌گذاری هم تلاش می‌کنند تا نظر سرمایه‌گذاران را برای ایجاد کارخانجات و واحدهای صنعتی در این استان را جلب کنند.

در این راستا پنجشنبه هفته گذشته، نخستین همایش این شورا به منظور آشنایی اعضا با یکدیگر و شناسایی امکانات و همچنین تبیین شرایط، ظرفیت‌ها و محدودیت‌های استان و همچنین ارائه راه‌حل‌های مختلف با حضور اعضا و مسئولان محلی و ائمه جماعات این استان در تهران برگزار شد.

تعیین اولویت‌ها مهمترین قدم برای توسعه و برنامه‌ریزی

سید حمید کلانتری یکی از اعضای شورای عالی هاسب در گفت‌وگو با ایرناپلاس با اشاره به اینکه این رویداد نقطه آغازی برای یک تحول بزرگ در توسعه استان سیستان و بلوچستان است می‌گوید: مهمترین اقدام برای توسعه برنامه‌ریزی و تعیین اولویت‌ها و اهداف، اقدام بر اساس مطالعه سرزمینی و برنامه آمایش استان است که به عنوان یک سند اساسی، محوری و بالادستی باید نقشهراه همه دستگاه‌ها و نهادهای مسئول باشد. از طرفی مهمترین ثروت این استان منابع انسانی است که باید به شکل‌های مختلف پروانده و توانمند شود.

به گفته کلانتری توجه ویژه به آموزش و پرورش و ارتقاء کیفیت آن به عنوان یک راهکار اصولی و زیربنایی در این حوزه است که در کنار آن باید گسترش آموزش‌های مهارت محور برای ایجاد ظرفیت‌های شغلی فراهم شود. البته در این میان باید به گسترش اشتغال در بنگاه‌های خرد و زودبازده برای کاهش فقر توجه ویژه شود.

توجه به فرهنگ بومی برای توسعه

کلانتری ادامه می‌دهد: فرهنگ، زیربنای توسعه است توجه به فرهنگ بومی و اصیل استان در چهارچوب وحدت قومی و مذهبی و با هدف گسترش همدلی و همکاریهای استانی ضرورتی است که مورد توجه و تاکید بزرگان استان به ویژه ائمه جمعه محترم شیعه و اهل سنت استان قرار گرفت. به همین دلیل لازم است همه اقدامات اجرایی، خدمات اجتماعی و نیکوکارانه در استان سیستان و بلوچستان در راستای تقویت فرهنگ وحدت و همدلی و یکپارچگی همه جریانها در کل استان باشد. همه بر این مهم توجه دارند که توسعه در سایه وحدت و همکاری شکل می‌گیرد و برای اعتلای استان و مقابله با مشکلات، هرگونه اختلاف باید کنار گذاشته شود.

همکاری موسسات خیریه با دولت

به اعتقاد وی لازم است با تهیه یک برنامه جامع با همکاری مشترک شورای هاسب، استانداری و دستگاه‌های اجرایی ذیربط در استان هماهنگی لازم، هم‌افزا و اثربخش در مشارکت مردم و نهاد خیریه و تشکل‌های مردمنهاد در حوزه‌های مدرسهسازی آموزش و توانمندسازی، اشتغال، بهداشت و درمان، گردشگری، فناوری‌های نو، سرمایه‌گذاری و انجام امور نیکوکارانه و کمک‌های بلاعوض یا وام به نیازمندان فراهم آید تا از هرگونه تداخل و اتلاف منابع جلوگیری شود.

کلانتری می‌افزاید: از هیئت محترم دولت و سازمان برنامه و بودجه کشور، وزارتخانه و سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی ملی انتظار می‌رود همه ابزارها و اختیارات قانونی را برای تامین منابع، امکانات و تمهیدات اداری برای توسعه زیرساخت‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف به ویژه توسعه مناطق روستایی و بازآفرینی شهری و حل معضلات حاشیه‌نشینی فراهم کنند.