متولی امور سینمایی در کشور کیست؟ تکلیف را روشن کنید

سیزدهمین اثر کیانوش عیاری پس از ۹ سال، اول آبان ماه روی پرده رفت. اثری که به دلیل داشتن صحنه‌های خشن توقیف بود. اما حواشی اثر عیاری تمامی ندارد؛ تا جایی که ۶ آبان ماه برای دومین بار و این بار از سوی قوه قضاییه، خانه پدری توقیف شد. این اتفاق باعث شد اعضای خانه سینما خواستار دیدار با رئیس قوه قضاییه شوند و ۲۰۰ نفر از سینماگران این حوزه هم طی نامه‌ای به شرایط حاکم بر سینما اعتراض کردند.

با دو تهیه‌کننده سینمای کشور درباره این اتفاق گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید؛

کسی که قتل هم ‌کند، تفهیم اتهام می‌شود

جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده سینما درباره تبعات توقیف فیلم خانه پدری و تأثیر مثبت و منفی‌اش بر جامعه به خبرنگار ایرناپلاس گفت: طبیعتاً بار منفی ‌این اتفاق بیشتر است، چون به نظر می‌رسد چنین تصمیماتی آنی هستند و بدون مشورت با مسئول سینمایی مملکت و کسانی که متولی این کار هستند، گرفته می‌شود. به یک‌باره همه متوجه می‌شوند که نمایش این فیلم را متوقف کرده‌اند و این اتفاق بار منفی‌اش بیشتر است تا بار مثبتش. خانه پدری را می‌توانستند در همان مرحله اکران، به نحوی مدیریت کنند، بدون آنکه اتفاقی در جامعه بیفتد و تأثیر بدی بر خانواده‌ها بگذارد. این حرکت حساسیت‌ها و اعتراض‌ها را بالا برده و باعث شده نگاه ما به سینما با این پرسش همراه شود که بالاخره مدیریت سینما این وسط با چه کسی است و چه می‌شود؟ بدون دادگاهی، کیفرخواستی یا بدون اخطاری به یک‌باره فیلمی را متوقف می‌کنند، بالاخره اگر قتل هم کرده باشیم یک تفهیم اتهامی به ما می‌شود. اما در این اتفاق این پرسش به ذهن ما می‌آید که چه شد و شاکی ما چه کسی بود؟ کسی به پاسخ این مسئله نمی‌رسد و فقط یک ابهامی به‌جا می‌ماند که شاید زیبنده جامعه ما که در آن تعامل وجود دارد، نیست. باید صاحبان فیلم را دعوت و با آنها صحبت می‌کردند و اگر قرار است جلویش گرفته شود، فرآیندش طی شود. بالاخره این‌گونه، امنیت شغلی ما به هم نمی‌ریزد.

افراد صاحب‌نظر در شورا حضور داشته باشند

تهیه‌کننده فیلم «تابستان داغ» در پاسخ به این پرسش که سینماگران باید چه سیاست‌هایی اتخاذ کنند تا اتفاقی مانند خانه پدری برای اثرشان نیفتد، عنوان کرد: اگر قرار است به‌صورت موازی با شورای پروانه ساخت و نمایش، کسانی به این شکل نظر بدهند، به اعتقاد من باید این افراد در شورای نظارت، پروانه ساخت و نمایش حضور پیدا کنند و در همان مرحله و قبل از اینکه هزینه‌ای شود و فیلمی ساخته شود و برایش حواشی به وجود آید، همان‌جا جمع شود. البته این اتفاق خوبی نیست، چون بحث تخصصی است. اما اگر فکر می‌کنند برخی فیلم‌ها ملتهب هستند، بهتر است در همان مرحله اول جلویش را بگیرند تا هزینه‌های ساخت صورت نگیرد، بالاخره یک اثری خلق شده که هم مالکیت مالی دارد هم معنوی که همه دچار خسران می‌شوند. اینکه فیلم مجوز می‌گیرد، اکران می‌شود و یک‌دفعه اثر را توقیف می‌کنند؛ برای کشورمان زیبنده نیست.

اتفاقی که اصلاً به صلاح سینما نیست

منصور لشکری قوچانی، تهیه‌کننده سینما درباره توقیف فیلم خانه پدری و اثرات مثبت و منفی این اثر سینمایی در جامعه، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به اعتقاد من توقیف خانه پدری کار درستی نبود. یعنی باید با موارد این‌چنینی با عکس‌العمل تند برخورد نکنیم. خیلی‌ها که درباره این اثر سینمایی نظر می‌دهند، اصلاً آن را ندیده‌اند. آمار بیننده‌ها را نگاه کنید. تعداد بینندگانی که تا کنون فیلم را دیده‌اند، چه در جشنواره و چه تعدادی که تا روز توقیف این اثر را مشاهده کرده‌اند، نشان می‌دهد بسیاری فیلم را ندیده و فقط به دلیل مسائل سیاسی یا هر مسئله‌ دیگری وارد این بازی می‌شوند که فقط جنجال را بیشتر می‌کنند. هر چه جنجال بزرگ‌تر شود جامعه از نظر فرهنگی دوقطبی‌تر و به ضرر سینما تمام می‌شود. این اتفاق به صلاح هیچ‌کس به‌خصوص سینما نیست.

درجه‌بندی سنی دارد پس اعتراض‌ نکنید

تهیه کننده فیلم «خط ویژه» در ادامه افزود: راهکار خیلی ساده است. یعنی با یک جلسه می‌توان سوءتفاهم‌ها را حل و کمترین  اصلاحاتی که مدنظرشان است را اعمال و مشکل را برطرف کرد. بزرگ‌ترین مسئله‌ای که بسیاری را  از توقیف این فیلم ناراحت کرده و باعث اعتراض‌ها شده، نوعی بی‌عدالتی است که در مورد این اثر در حال اجرا است. سلیقه خودم با محتوای فیلم مغایر است و عده‌ای هم می‌گویند به دلیل ترویج خشونت جلوی نمایش خانه پدری را گرفته‌اند، اما خب این فیلم درجه‌بندی سنی دارد. بنابراین اگر بگویند به خاطر خشونت آن را متوقف کرده‌اند خلاف ضوابط است و اشکال دارد. چون با توجه به درجه‌بندی سنی، دیگر  این اشکال به فیلم وارد نیست. از طرف دیگر صدا و سیما مشابه همین تصاویر را در سریال‌ها پخش می‌کند، در حالی که در آنها درجه‌بندی سنی هم ندارند و هر کسی می‌تواند آن را ببیند. اینجا حق با مردم و اهالی سینما است. توقیف خانه پدری و ادامه دادن این توقیف اشکال دارد و جنجال راه انداختن برای حل مسئله به همین روش که دارند انجام می‌دهند، دردی را دوا نمی‌کند. امیدوارم در درجه اول وزارت ارشاد راهکار پیدا کند و مسئله فیلم خانه پدری حل شود و من به این مسئله خوش‌بین هستم. امیدوارم وقتی که این مسئله حل شد حداقل طرفداران و مخالفان دو آتشه خانه پدری بروند و فیلم را ببینند.

مشکل اصلی، ذائقه مردم است که سخیف شده

این تهیه‌کننده در پاسخ به این پرسش که سینماگران باید چه راهکاری را به کار گیرند که اتفاقی مشابه خانه پدری برایشان نیفتد، بیان کرد: اتفاقی که برای خانه پدری به وجود آمد باعث شد همه تهیه‌کنندگان، بحث امنیت شغلی را مطرح کنند و این مهم است، سینمای اجتماعی و سینمای اندیشه، مشکل اصلی‌اش سانسور نیست. گرچه سانسور هم کار را دشوار می‌کند. مشکل اصلی ما این است که ذائقه مردم را در این سال‌ها به سمت سینمای سخیف و سطحی برده‌اند که از نظر اندیشه پایین است و این مشکل اصلی سینمای اجتماعی است. حتی دقت کنید در صدا و سیما، سریال‌ها هر اندازه که سخیف‌تر شدند و قصه‌هایشان به سمت سریال‌های «جم» رفته، ناخودآگاه بیننده بیشتری پیدا کرده‌اند. این مسئله، مشکل فرهنگی جامعه ما است و باید اندیشمندان فرهنگی بنشینند و راهکار پیدا کنند که سطح ذائقه و سلیقه عموم مردم بالا برود.

مشکل فرهنگی در سطح کلان

تهیه‌کننده فیلم «قاتل اهلی» درباره دخالت شورای پروانه نمایش و وزارت ارشاد برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین مسائلی عنوان کرد: مسئله سطح ذائقه و سلیقه مردم، در حد ارشاد نیست. این یک مشکل فرهنگی کل جامعه است که به  شورای عالی انقلاب فرهنگی و حتی مراجع بالاتر برمی‌گردد. باید سیاست‌گذاری فرهنگی کل کشور درست شود. اگر فقط سینما را درست کنند هم مشکل حل نمی‌شود. چون اکثر مردم از نظر فرهنگی، از طریق صدا و سیما، مدرسه، مطبوعات و خانواده ارتزاق می‌کنند. به نظر من پایین آمدن سطح ذائقه و سلیقه مردم از نظر فرهنگی شروعش از سینما نبوده است و این حوزه خیلی مقاومت کرده است. شروعش از جاهای دیگر بود و سینما کم‌کم به این مریضی دچار شد.

برخی به سینمای اجتماعی اعتقاد ندارند

وی در پایان گفت: متأسفانه دوستانی در سینما و حتی بیرون از این حوزه به سینمای اجتماعی اعتقاد ندارند و می‌گویند که ما چیزی به اسم سینمای اجتماعی نداریم. به عبارت دیگر صورت مسئله را پاک می‌کنند که کار خود را انجام دهند. به هر حال یک بخشی از سینما تجارت است. آن بخش تجارت ترجیح می‌دهد که از مردم با سینما رفتن و دیدن فیلم‌های نازل پول بگیرند. مردم چه پفک بخرند و چه کتاب، برای آن بخشی که به کار تجاری صرف، فکر می‌کند تفاوتی ندارد. قطعاً مردم هم ترجیح می‌دهند پفک بخورند تا کتاب بخوانند، چون پفک سریع‌تر خورده می‌شود.

گزارش از هنگامه ملکی