۲۶ مرداد ۱۳۹۸، ۱۰:۴۲
کد خبرنگار: 1911
کد خبر: 83435381
T T
۰ نفر

نگاهی به کتاب «در ستایش امید»

چرا باید همچنان امیدوار بود؟

۲۶ مرداد ۱۳۹۸، ۱۰:۴۲
کد خبر: 83435381
سید هادی طباطبایی | نویسنده و پژوهشگر دین
چرا باید همچنان امیدوار بود؟

تهران- ایرناپلاس- نویسنده می‌­کوشد در این کتاب، دیدگاه‌های بسیاری از متفکران را نیز پیش کشد و رأی آنها را مورد داوری قرار دهد و آرای کسانی را به چالش می‌کشد که برآنند تا آدمی را در موقعیت ناامیدی قرار دهند.

همه­‌اش برای یک هدف است. وقتی که مجادلات سیاسی درمی‌­گیرد، هنگامی که پای معیشت و اقتصاد به میان می‌­آید، حتی وقتی که هنری عرضه می­‌شود تا دلی به لرزه افتد، همه و همه برای یک هدف است؛ اینکه امید به زیستن را در آدمی افزون کند. اینکه رنج هستی را کاهش دهد و جرقه­‌های امید را شعله­‌ور گرداند. پُر بی‌راه نیست اگر متر و معیارِ زندگانی را در همین امر فربهِ «امید» جستجو کنیم. وقتی که گِرهی در کار می­‌افتد، وقتی مصائب و مشکلات سر برمی‌­آورد یا حتی هنگامی که شادکامی و فرح‌بخشی به آدمی روی می‌آورد، همگی مقدمه­‌ای است تا میزانِ امید را در آدمی متغیّر کند.

چندی پیش کتاب «سیاستِ شادکامی»[۱] از انتشارات نگاه معاصر منتشر شد که در آن به سیاست‌هایی پرداخته بود که شادکامی را به ارمغان می­‌آورد. در آن کتاب نشان داده شد هر سیاستی که شادکامی را در انسان افزون کند، متر و معیار زندگی را نیز افزایش می­‌دهد. گویی شادکامی غایت و نهایت هر سیاستی می­‌باید لقب گیرد.

اما اینک همان ناشر، کتاب دیگری را به بازار نشر فرستاده و از امید سخن به میان آورده است. امیدی که می‌­تواند ملاک دیگری برای توزینِ بهره‌مندیِ زندگی لقب گیرد. به هر میزان که این معیار بالاتر رود، بهره­ زندگی نیز تعالی یافته است. مهدی کمپانی زارع کتاب «در ستایش امید» را نوشته و در آن کوشیده است تا مبانی نظری ماجرای امید را مورد واکاوی قرار دهد. کمپانی زارع در آثار خود همواره به مقولات مهم و وجودی زندگی توجه داشته است. وی پیش از این علاوه بر آثار متعدد دیگر، کتاب‌های «مرگ‌اندیشی؛ از گیل‌گمش تا کامو»[۲] و «مولانا و مسائل وجودی انسان»[۳] را نوشته و از دغدغه‌­های مهم زندگانی نیز سخن به میان آورده بود. کتاب در ستایش امید نیز در بیان همین سنخ از دغدغه‌­های زندگی انسانی است.   

این کتاب در هفت فصل تدوین شده است. در فصل نخست، چیستیِ امید مورد بحث قرار می­گیرد و تمایز این مفهوم با سایر موارد مشابه آن نشان داده می­شود. نویسنده در این فصل بیان می­کند که امید را نمی­‌باید به آرزو­اندیشی و خوش‌بینی فروکاست و آن را به صِرف یک احساس منفعل و کور تقلیل داد. به باور وی، امید با عمل و کوششِ راستین هم‌عنان است، گشودگی و تعهد نسبت به زندگی ایجاد می­کند و پیشرفت را به ارمغان می‌­آورد.  

فصل دوم کتاب به کارکردهای امید اختصاص یافته است. نویسنده می­کوشد در حین کتاب، دیدگاه‌های بسیاری از متفکرانی را نیز پیش کشد و رأی آنها را مورد داوری قرار دهد. در این فصل هم‌آرایی را به چالش می­‌کشد که برآنند تا آدمی را در موقعیت ناامیدی قرار دهند. اما می‌باید جهد کرد و از این موقعیت رهایی یافت. اگر سیره­ ناامیدی بر آدمی غلبه یابد، شورِ زندگانی را می­‌ستاند. نویسنده مواردی را پیش چشم قرار می­دهد که در آن، امید می­تواند برگ برنده­ آدمی در زندگی لقب گیرد. امید در هنگامه­ بیماری‌های سخت، اسارت و زندان، ناکامی و حرمان، قدرت خود را به رخ می­‌کشد و می­‌تواند عامل نجات معرفی شود.

یکی از فصل‌های خواندنی کتاب قسمتی است که بحث از مخالفان امید به میان می­‌آید. در این فصل از متفکرانی سخن گفته می‌­شود که آرزو می­‌بردیم زندگی مطلوب‌تری را برایمان ترسیم کنند. متفکرانی که اینک نشان داده می‌شود که سخنانشان هیچ بذر امیدی در دل نمی‌کاشته­ است. نویسنده در این فصل نیز کوشیده است تا پاسخی در مقابل فیلسوفانِ ناامید قرار دهد. عمده اعتراض آنها این است که امید در مقابل واقع‌گرایی قرار دارد. نویسنده می‌کوشد تا ضعف استدلال رقیب را نشان دهد.

فصل چهارم کتاب در خصوص استعاره­‌های امید است. «ما انسان‌ها در مواجهه با حقایقِ غیر جسمانی همواره به شناختی جسمانی روی می­‌آوریم و می‌کوشیم بر قامتِ عروسان معانی، جامه‌­ای از صورت جسمانی بپوشانیم.» این سخنِ نویسنده در شروع این فصل است تا وارد بحثی شود که سویه­ هنری بیشتری دارد. زندگانی آدمیان همراه است با استعاره‌­هایی که فهم زندگی را برای انسان دلنشین­‌تر می­کند. استعاره‌­های امید نیز رغبت به این مفهوم را مضاعف می‌­کند. وقتی که امید به‌مثابه روشنیِ صبح ترسیم می‌­شود، وقتی که به مثابه بهار در تصویرسازی‌های هنری به کار می­رود، وقتی گشوده شدن گِره، باز شدن درِ بسته، کلید، سلامت و راحت و آمدنِ منجی به کار می­‌رود، همگی استعار­ه­‌هایی از امید را به تصویر می­‌کشد و قدم نهادن در این میدان را دل‌انگیزتر می­‌کند.

در فصل پنجم این کتاب که در اوایلِ سال ۹۸ منتشر شده است، به بسترهای امید پرداخته و نشان داده می‌­شود که سبک و شیوه زیستنِ انسان در برآورده شدن امید، مدخلیت تام دارد. بذر امید در هر زمینی نمی­‌روید و این درخت در هر میدانی به بار نمی‌­نشیند. در فصل ششم نیز نویسنده به این مهم می‌­پردازد که به چه چیزها و چه کسانی امید تعلق می‌­گیرد؟ در این فصل به سه سبک زندگی دیندارانه، فیلسوفانه و عارفانه اشاره می‌شود و امید را مطابق با این سلوک رفتاری مورد بحث قرار می‌­دهد.

در فصل نهایی از این کتاب ۱۵۹ صفحه­‌ای، به بحث از امید و اخلاق پرداخته شده است. نویسنده نشان می‌­دهد که امید داشتن تا چه میزان می­تواند با اخلاق مرتبط باشد و چه ربط و نسبتی میان این دو برقرار است. در این فصل همچنین گفته می­‌شود که امید داشتن در چه صورتی امری اخلاقی خواهد بود. نویسنده در این کتاب، از برخی تصویرسازی‌ها در شعر شاعران و حتی سکانس‌های سینمایی نیز بهره می‌­گیرد تا سخن را برای مخاطب مفهوم پذیر گرداند.

زندگانی در جهان امروز که جدال میان امید و ناامیدی، دغدغه هر لحظه­ آدمیان است، خواندن چنین کتاب‌هایی، شاید فهم بهترِ این دغدغه را میسّر گرداند، شاید بذر امیدی در دل بکارد و شاید هم گشودگی و تعهد به زندگی و پیشرفت را به ارمغان آورد. 

[۱] سیاست شادکامی، درک باک، ترجمه نرگس سلحشور، نگاه معاصر، ۱۳۹۶

[۲] مرگ‌اندیشی؛ از گیل‌گمش تا کامو، مهدی کمپانی زارع، نگاه معاصر، ۱۳۹۰

[۳] مولانا و مسائل وجودی انسان، مهدی کمپانی زارع، نگاه معاصر، ۱۳۹۰

۰ نفر

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.