روزی که آمریکایی‌ها به‌تنهایی در خلیج‌فارس سخن از به صفر رساندن صادرات نفت ایران به میان می‌آوردند، شاید فکر نمی‌کردند مقامات ایران این تهدید را با یک تهدید جدی پاسخ دهند. اما کمی بعد با شلیک مستقیم نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پهباد فوق پیشرفته جاسوسی‌شان، جدی بودن ایران را بیشتر درک کردند.
انگلیسی‌ها که بی‌تفاوت تنها یک عضو ساده برجام باقی مانده بودند، نیز شاید باور نمی‌کردند ایران برای ستاندن حقش تا این حد جدی باشد. شاید انتظار نداشتند تکاوران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از بالگرد، روی عرشه یک نفتکش انگلیسی فرود بیایند و با وجود اسکورت نظامی که آن نفتکش داشت، آن را به ساحل بندرعباس ببرند.
سرعت اتفاقات در خلیج فارس بیشتر شده است. حالا حوادث در منطقه تنها خروج آمریکا از برجام تلقی نمی‌شود، بلکه مجموعه حوادثی جریان دارد که همه کشورها را تحت تأثیر قرار داده است. تا پیش از این به نظر می‌رسید با خروج آمریکا از برجام و اعلام تحریم‌های شدید و جدید علیه ایران، تنها یک تشدید تنش بین ایران و آمریکا شکل گرفته باشد، اما حالا بسیاری از کشورهای منطقه و اروپا وارد گود شده‌اند.
تا چندی پیش، یک طرف آمریکایی از برجام خارج شده بود و یک طرف ایران و ۱+۴ که هنوز در برجام مانده بودند، اما حالا این ترکیب تغییر کرده است؛ هرچند هنوز کشورهای اروپایی تصمیمشان برای نوع همکاری یا تقابل با ایران قطعی نیست. همچنان که شواهد نشان می‌دهد آمریکایی‌ها هم نمی‌دانند به این جدیت ایران در دفاع از حق خود، چه واکنشی نشان دهند. بررسی رفتار چند ماهه گذشته آمریکا نشان می‌دهد آنان تا چندی پیش با سرعت هر چه تمام‌تر در مسیر تحریم و اعمال فشار بر ایران بودند، اما در چند هفته اخیر حالا آنان درگیر پاسخ‌های جدی ایران هستند.
دیگر کشورهای عضو برجام هم که تا چند وقت پیش تنها ناظر فشار آمریکا بر ایران بودند، حالا به‌ناچار وارد گود شده‌اند. کشورهای اروپایی تا چندی پیش از سیاست تهاجمی آمریکا علیه ایران حمایت نمی‌کردند، اما در مقابل، حمایتی هم از ایران یا برجام نداشتند. روسیه و چین هم نظارتی شاید مؤثرتر از اروپایی‌ها داشتند. اما حالا این ترکیب تغییر کرده است. فرانسوی‌ها درصدد کاهش تنش هستند. از یک سو با ایران و از سوی دیگر با آمریکا وارد مذاکره شده‌اند. ضمن اینکه برخی منابع از رفت‌وآمد دیپلماتیک در سطوح بالا بین ایران و فرانسه در آینده نزدیک خبر داده‌اند.
اما برخلاف فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها هرچند هنوز مسیر حمایت جدی از برجام را انتخاب نکرده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهد کمی با ترامپ همراه شده‌اند. حالا که یک نفتکش آنها از سوی ایران توقیف شده، نگرانی‌شان افزایش یافته، ولی با این حال دست به عصا موضع‌گیری می‌کنند و اعلام کرده‌اند می‌خواهند مشکل را از طریق دیپلماتیک حل کنند. اما در این میان به نظر می‌رسد رقبای ایران تلاش می‌کنند مواضع انگلیسی‌ها و حتی دیگر اعضای برجام را به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا نزدیک کنند.
رامین مهمانپرست، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه در این باره به ایرنا می‌گوید: سیاست خارجی لندن گروگان طراحی خطرناک آمریکایی‌ها در مورد ایران شده است و مقامات این کشور ناخواسته همسو با کسانی حرکت می‌کنند که خواستار تشدید بحران در منطقه هستند.
در همین حال، دفتر ایرنا در لندن اعلام کرده که سومین نشست اضطراری دولت انگلیس درباره توقیف کشتی «استنا ایمپرو» در تنگه هرمز صبح روز دوشنبه در حالی برگزار می‌شود که به نظر می‌رسد مقام‌های دولت این کشور در نوع واکنش به این حادثه در وضعیت بلاتکلیفی قرار دارند. این نشست که به کمیته «کبری» معروف است، ساعت ده و نیم صبح به وقت محلی با دستور کار بررسی امنیت دریانوردی در خلیج فارس برگزار می‌شود.
نشریه ساندی تلگراف هم گزارش داد: انگلیس از آمریکا خواسته است از اظهارات علنی تحریک‌آمیز درباره توقیف نفتکش انگلیسی توسط ایران اجتناب کند. این نشریه انگلیسی افزود، درخواست بریتانیا به دلیل آن بوده که این کشور قصد داشته راه‌حل دیپلماتیکی را برای خروج از این بحران پیدا کند. به همین خاطر «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری آمریکا به‌طور قابل‌توجهی در واکنش فوری به توقیف این نفتکش سکوت کرده و «مایک پمپئو»، وزیر امور خارجه آمریکا اظهارات چندی بعد از این توقیف نداشته است.
به‌علاوه، کشورهای منطقه هم بیشتر از قبل نگران منافع خود شده‌اند و ترجیح داده‌اند برای حفظ آرامش منطقه به حوادث اخیر واکنش نشان دهند. به گزارش خبرگزاری رسمی کویت (کونا)، یک مسئول در وزارت خارجه کویت در واکنش به اتفاقات اخیر در تنگه هرمز گفت که این کشور با نگرانی فراوان افزایش تنش در منطقه از جمله توقیف نفتکش انگلیس توسط ایران را دنبال می‌کند. وی افزود: دولت کویت تأکید می‌کند که تداوم چنین اقداماتی منجر به افزایش تنش شده و سلامت و امنیت کشتیرانی را به‌طور مستقیم تهدید می‌کند. جامعه بین‌المللی برای پایان دادن به این تنش‌ها باید تلاش‌های دیپلماتیک خود را گسترش دهد. این مسئول کویتی در پایان تمام طرف‌ها را به خویشتنداری و احترام گذاشتن به قوانین بین‌المللی دریایی به‌منظور ایجاد امنیت برای کشتیرانی در این منطقه حیاتی جهان دعوت کرد.
نظر شما