مخلوطی از «شهرزاد» و چند سریال دیگر

جبار آذین، منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس با اعلام اینکه سریال «از یادها رفته» در عرضه مضمون و محتوا حرف تازه‌ای ندارد، گفت: در کل «از یادها رفته» ساختار هنری نامطلوب و نامقبول ندارد. یعنی کارگردانی به نسبت حرفه‌ای، بازی‌های قابل قبول، آوای خوش در تیتراژ و اجرای متن این سریال از ویژگی‌های بارز، قابل اعتنا و بااهمیت «از یادها رفته» است. با این حال، مهم‌ترین نکات مورد اشاره در مورد این سریال، سه نکته است که روی آن‌ها تأمل و بحث لازم است. اولاً اینکه این سریال مانند دو سریال دیگر در حال پخش از تلویزیون، ارتباط مضمونی و برنامه‌ای با مختصات و مؤلفه‌های رمضانی ندارد. ثانیاً برخلاف تولیدات سال‌های قبل تلویزیون در ماه رمضان، که اغلب سریال‌ها دارای موضوع و دیالوگ‌های طنز بودند، «از یادها رفته» درست مانند دو سریال دیگر امسال، فاقد این ویژگی است. با این حال و در نکته سوم این مجموعه در عرضه مضمون و محتوا حرف تازه‌ای برای گفتن ندارد. چرا که از منظر کلی، معجونی از چند سریال تکراری تلویزیون و یک سریال پخش شده در شبکه خانگی است. یعنی سریال‌های «در چشم باد»، «کلاه پهلوی» و «شهرزاد» همان مواد و مصالح اصلی «از یادها رفته» هستند.


یک مثلث منجمد عشقی
وی در ادامه افزود: از همین رو، این مجموعه که عمدتاً روی مقوله مثلث منجمد عشقی بنا شده است، نمی‌تواند مخاطبی را که شاهد سریال‌های دارای مضمون و ساختار قوی‌تر بوده‌اند را ارضا کند. به همین دلیل، «از یادها رفته» با آنکه از عوامل و به‌ویژه بازیگرانی استفاده کرده که در میان آن‌ها حرفه‌ای و نابازیگر وجود دارد، ولی پرداخت به نسبت مطلوب برخی از شخصیت‌ها، هدایت درست کارگردان و بازیگری مناسب، سبب شده که بازی‌های نسبتاً خوبی را در «از یادها رفته» شاهد باشیم.

در میان بازیگران این مجموعه برای اولین بار رضا یزدانی و هلیا امامی توانسته‌اند با مدد از هنرمندان حرفه‌ای و هدایت درست کارگردان، بازی‌هایی به نسبت مقبول ارائه کنند که از امتیازهای این سریال است. اما همان‌گونه که اشاره شد متأسفانه به دلیل اینکه اثر حرف تازه‌ای برای گفتن ندارد، همسو با مضامین رمضانی نیست و از امید و نشاط در آن بهره‌ای برده نشده و به‌نوعی، حادثه‌پردازی، تلخ‌نمایی و سیاه‌پردازی در تمامی داستان سریال دیده می‌شود، نتوانسته با مخاطب ارتباط برقرار کند.


برخی از بازیگران این مجموعه باید بازیگری بیاموزند
این منتقد در پاسخ به این پرسش که بازی‌ها در این سریال تا چه اندازه طبیعی و به دور از اغراق است، خاطر نشان کرد: کسانی مانند رضا یزدانی و هلیا امامی و چند تن دیگر که در قالب بازیگر در این سریال ایفای نقش کرده‌اند، بازیگر نیستند. اما عملکرد آن‌ها نشان می‌دهد که کم و بیش دارای استعداد در این زمینه هستند. البته اگر بخواهند به کار بازیگری ادامه دهند، باید حتماً از کلاس‌های بازیگری بهره گیرند و در جهت ارتقای استعداد بازیگری همراه با کسب دانش و هنر در عرصه سینما و تلویزیون تلاش کنند. در غیر این صورت آنچه از این نوع بازیگران در سینما یا تلویزیون دیده می‌شود، بیش از آنکه جوشیده از توانایی‌های آن‌ها باشد، شکل بازی‌سازی توسط کارگردان است. در واقع، کارگردان برای آن‌ها نقشی را بازی می‌کند و آن‌ها نقشی را کپی و تقلید کرده و عیناً به نمایش می‌گذارند. به همین دلیل است که اگر هدایت کارگردان و پرداخت تقریباً مقبول شخصیت‌ها در این سریال وجود نداشت، به‌طور قطع هیچ‌کدام از بازیگران «از یادها رفته» نمی‌توانستند جلوه کنند و حتی بازیگران حرفه‌ای هم نمی‌توانستند بازی‌های قابل قبولی ارائه کنند. از همین منظر ضروری است برای ادامه کار در این عرصه، دانش و فن بازیگری را بیاموزند.


قصه و لوکیشن‌هایی که با زندگی کاراکترها همسویی ندارد
آذین درباره باورپذیری روابط و دیالوگ‌های این اثر تلویزیونی برای مخاطبان و تطبیق رفتارهای برخی از شخصیت‌ها با انسان‌هایی که در سال 1319 زندگی می‌کرده‌اند، افزود: یکی از مؤلفه‌های اصلی تولید آثار تاریخی و اجتماعی داشتن تحقیق، پژوهش کامل جامعه‌شناختی و انسان‌شناسی و شرایط اجتماعی قصه یک فیلم یا مجموعه است. آثاری مانند «در چشم باد» یا حتی «شهرزاد» به مقوله‌های مذکور به‌درستی توجه کرده‌اند. به خاطر همین است که علاوه بر دریافت اطلاعات مناسب تاریخی، اجتماعی و سیاسی از دوره رویداد قصه با آدم‌ها، حرف‌ها و رفتارهایی روبه‌رو می‌شویم که کم و بیش مناسب شرایط تاریخی و اجتماعی رخدادهای داستان است. اما این مورد در «از یادها رفته» چندان قابل اهمیت تلقی نشده و به تصویر درنیامده است. داستان مثلث عشقی این اثر می‌توانست در هر شرایط و در هر مکان و جغرافیای دیگری اتفاق بیفتد؛ چرا که ما فقط از دوران تاریخی رویداد، قصه، شکل و شمایل، لباس و لوکیشن‌های از پیش ساخته شده و نمایشی را می‌بینیم که با زندگی و عملکرد کاراکترها چندان همسویی ندارد و این از مهم‌ترین کاستی‌ها و نقص‌های «از یادها رفته» بهرامیان است.


گفت‌وگو از هنگامه ملکی