چگونه تجربه 94، شهر ایلام را از سیل 98 نجات داد؟

بارش‌های سیل‌آسای باران در اولین روز‌های سال 98 همه را غافلگیر كرد. بارش بیش از 220 میلیمتری باران در دو روز متوالی یعنی 11 و 12 فروردین‌ماه برخی مناطق استان ایلام را سیلابی كرد و مردم خسارت‌های سنگینی متحمل شدند. با اینكه سازمان هواشناسی كشور برای روز‌های فروردین هشدار داده بود، اما توجه چندانی به این هشدار‌ها نشد و تمهیدات لازم برای این روز‌ها را به دنبال نداشت.

در سیل ویرانگر 11 و 12 فروردین‌ماه خسارات زیادی به مردم شهرستان دره شهر و روستا‌های اطراف آن وارد شده است كه عمده این خسارات مربوط به چند روستای سیل‌زده بخش ماژین است كه در ساحل رودخانه كشكان و سَیمَره قرار دارند. از بین رفتن مزارع كشاورزی و باغ‌ها، تخریب زیرساخت‌های ارتباطی، نابودی زیرساخت‌های اشتغال‌زایی و كسب‌وكار، تخریب اسطبل و فضا‌های دامداری، تخریب و آب گرفتگی منازل و از بین رفتن وسایل زندگی آنان، تلف شدن دام و طیور از جمله خسارت وارد شده به این مناطق است. در بخشی از موارد، سیل تمام زندگی مردم را بلعیده است؛ گویی همه چیز از نو شروع شده باشد.

**تجربه سیل 94 به كمك شهر ایلام در بهار 98 آمد

در این میان، جمعیت امام علی (ع) از جمله نهاد‌های مردمی است كه دوشادوش نهاد‌های دولتی، پیشتاز كمك‌رسانی و امداد به سیل‌زدگان است. عارف بازیار، رئیس جمعیت امام علی ایلام درباره وضعیت سیل‌زدگی استان ایلام به ایرناپلاس می‌گوید: تا یكی دو روز پیش ایلام از نظر بارش‌ها، استان اول بود. 216 میلی‌متر بارید كه در نوع خود یك ركورد محسوب می‌شد. در سال 94 كه در خود شهر ایلام سیل آمد نسبت به الان بارش‌های خیلی كمتری داشت. بعد از آن سیل، شهرداری و سازمان منابع طبیعی و ارگان‌های مرتبط اقدامات خوب و مؤثری انجام دادند. برای مثال در دره ارغوان كه منشأ اصلی سیل سال 94 بود از طرح‌های آبخیزداری استفاده كردند و سیل‌بند‌ها را درست كردند. شهرداری در داخل شهر همه مسیر‌ها و مسیل‌ها را كامل لایروبی كرد و در جا‌هایی كه نیاز به بازسازی داشت، كم نگذاشتند. در نتیجه این اقدامات خوشبختانه امسال با این حجم از بارش‌ها شهر ایلام آسیب آنچنانی ندید، اما بیشترین حجم خسارت را شهر دره‌شهر، بخش ماژین، شهرستان سیروان و روستا‌های در حاشیه رودخانه سیمره و كشكان؛ یعنی شرق ایلام متحمل شد.

بازیار توضیح می‌دهد: بر اساس مشاهدات ما در بخش ماژین، پنج روستا درگیر این وضیعت شده‌اند. روستا‌های دُم‌رود، شوره، میدان خلف، وحدت‌آباد و وركمره بیشترین خسارات را متحمل شده‌اند. این روستا‌ها در كنار رودخانه كشكان هستند. دقیقاً این طرف رودخانه جاده پل‌دختر-اندیمشك است و طرف دیگر، جاده ایلام. این روستا‌ها حدوداً در فاصله 20 كیلومتری شهر پلدختر و در 60 كیلومتری اندیمشك هستند و تمام پل‌های ارتباطی این رودخانه به‌صورت كامل تخریب شده است.

**اهالی نسبت به شیوه توزیع كمك‌ها رضایت ندارند

وی ادامه داد: بخش ماژین در همان روز‌های اول هیچ‌گونه راه دسترسی نداشت و سه روز اول هیچ امدادرسانی صورت نگرفت. قبل از این به مردم هشدار داده بودند و این منطقه آسیب جانی ندیدند و خیلی از مردم دام‌ها را به مكان امنی برده بودند، اما 60 تا 70 درصد روستا‌هایی كه آسیب دیده‌اند در كنار رودخانه‌ها هستند و روستا‌هایی داریم كه 100 درصد تخریب شده‌اند. بعضی از خانه‌ها را كه ما بررسی كردیم تا دو متر آب بالا آمده بود و حالا هم كه باران فروكش كرده در خانه‌های روستایی تا یك متر خاك رسوب‌گذاری شده است؛ تا جایی كه دیگر قابل سكونت نیست و از طرف دیگر، پایه خانه‌ها سست شده است.

این عضو جمعیت امام علی تشریح كرد: وضعیت بهداشتی مردم هم تعریفی ندارد. از لاشه‌های مرده دام و طیور گرفته تا نداشتن دستشویی و حمام. امدادرسانی نصفه و ناقص صورت گرفته است. برای مثال در روستای دُم‌رود كه بازدیدی داشتیم تقریباً پنج منزل مسكونی سالم بود و بقیه در چادر زندگی می‌كردند. چون مسیر دسترسی‌اش هم هوایی بود، فقط نهاد‌های مرتبط مانند هلال‌احمر و سپاه می‌توانستند به آنجا بروند. این دو نهاد در بخش ماژین یك پایگاه داشتند كه هلی‌كوپتر در آنجا اقلام را خالی می‌كرد و به بخشدار و دهیار تحویل می‌دادند. این شیوه توزیع خیلی مورد نقد اهالی بود و هیچ‌گونه رضایتی از وضعیت امدادرسانی نداشتند. هیچ شناسایی صورت نمی‌گرفت و آماری از مردم منطقه نمی‌گرفتند.

بازیار در ادامه می‌گوید: برای مثال ما خودمان چهار نفر بودیم و هر كدام از ما به یك روستا می‌رفتیم و با اهالی آنجا و معتمدان روستا صحبت می‌كردیم و یك سری پارامتر‌های مشخص از قبل داشتیم. اطلاعات را از آن‌ها می‌گرفتیم و تجزیه و تحلیل می‌كردیم. نیازسنجی كه انجام می‌گرفت، اقلام توزیع می‌شد. با این شیوه به‌طور كامل مشخص می‌شود كه مردم چه نیازی‌های ضروری دارند. اما حالا بعضی از خانواده‌ها می‌گویند این‌قدر كنسرو خوردیم كه ممكن است مریض شویم. پتو‌هایی كه آورده‌اند، كم است و وسایل گرمایشی هم به اندازه كافی نیست.

**كمبود سرویس حمام و دستشویی

وی در بیان مشكلات اساسی مردم عنوان كرد: مردم این منطقه هیچ‌گونه سرویس حمام و دستشویی ندارند و حداقل سرویس‌های سیار تهیه نشده است. این موضوع به‌ویژه برای خانم‌ها خیلی دشوار است. خانواده‌ها خیلی روی این موضع تأكید داشتند. مردم به‌شدت معتقد بودند كه این سیستم جوابگو نیست و از این وضعیت خیلی ناراحت بودند. اقلامی كه می‌آورند كم است و به مردم نمی‌رسد. آن‌ها نیاز‌های روزانه دارند. در حالی كه مدیریت وضعیت این چند روستا برای استان ایلام كار دشواری نیست و خیلی راحت می‌توانند تا سروسامان گرفتن خانه‌ها به نیاز‌های آن‌ها رسیدگی كنند. در هر حال كم بودن اقلام، توزیع نامناسب و مسائل بهداشتی از مهم‌ترین مصائب و مشكلات این منطقه هستند. جاده این منطقه خیلی خطرناك است و با یك بارندگی بسته می‌شود. رودخانه هم با یك بارندگی خروشان می‌شود. حالا با توجه به اینكه همه پل‌های ارتباطی منطقه هم قطع شده دیگر امكان دسترسی سخت‌تر می‌شود.

**نگرانی از وضعیت آینده

این فعال اجتماعی تأكید كرد: نكته‌ای اساسی كه خیلی از مردم سیل‌زده نگران آن بودند، نگرانی از آینده بود. اینكه چند هفته دیگر و چند ماه دیگر چه اتفاقی می‌افتد. می‌گفتند چند روز دیگر شما از اینجا می‌روید و ما می‌مانیم و آوار مشكلات. دیگر كسی سمت ما نمی‌آید. بخش ماژین به محرومیت مشهور است و در حالت عادی یكی از محروم‌ترین مناطق كشور است و بعد گذشت چند ماه، دولت و نهاد‌های مسئول چقدر می‌توانند برای آن‌ها جبران خسارت كنند تا به وضعیت عادی زندگی برگردند.

گفتگو از آسو محمدی