به گزارش ایرناپلاس، گاه به دلیل مشکلات اقتصادی، فرهنگ مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرد اما محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش با تاکید بر اینکه فرهنگ در کشور باید در برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی در اولویت باشد، گفت: این وزارتخانه با جدیت به دنبال این است که فرهنگ را به یکی از مسائل اصلی حوزه حکمرانی تبدیل کند. ضمن آنکه موضوع فرهنگ در برنامه‌های استانی هم باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
این نخستین بار نیست که دولت سیزدهم به مساله فرهنگ توجه و به آن تاکید می‌کند. رئیس جمهوری ۳۰ مرداد ۱۴۰۰ با بیان اینکه موضوع اقتصاد، مساله‌ای است که باید به شکل فوری به آن پرداخته شود، گفته بود: حقیقت آن است که اولویت موضوعی ما فرهنگ است و یادمان نرود که مساله فرهنگ اولویت جدی برای کشور دارد و به نظر ما در دولت سیزدهم موضوع فرهنگ یک موضوع پیشران است و باید به آن توجه کرد.
ضرورت تغییر نوع نگاه متولیان به فرهنگ
تحریم‌ها بر بسیاری از کسب‌وکارها، تاثیر مخرب و منفی گذاشته است و بسیاری از گروه‌های تولیدی کوچک و بزرگ مجبور به تعطیلی شده‌اند. در همین رابطه، بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ و هنر، شرایط معیشتی سختی را می‌گذرانند آن هم به دلیل محدودیت‌های رعایت پروتکل‌های بهداشتی، امکان فعالیت ندارند؛ بر این اساس، اولویت قراردادن مسائل فرهنگی توسط وزیر فرهنگ و ارشاد امید دوباره‌ای به فعالان بخش‌های فرهنگی و هنری داده است.
غلامرضا منتظری نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هشتم تیرماه امسال درخصوص لزوم رفع مشکلات و معضلات فعالان حوزه فرهنگ گفته بود: یکی از دغدغه‌ها و معضلات جدی ما تحول در نوع نگاه متولیان به فرهنگ است که می‌تواند سرآغاز همه تحولات فرهنگی باشد؛ باید این نکته را مورد توجه قرار داد که فرهنگ و هنر در نگاه ما چه منزلت و جایگاهی دارد؟ اگر این نوع نگاه اصلاح نشود به طور قطع هنر در سبد اولویت‌های برنامه و بودجه و متولیان قرار نمی‌گیرد، پس باید تلاش کنیم نوع نگاه متولیان به فرهنگ را تغییر بدهیم.
به گفته این نماینده، سهم فرهنگ از بودجه عمومی کشور کمتر از دو درصد است؛ آن هم در حالی که گفته می‌شود فرهنگ زیربنا و مهد همه تحولات است اما زمانی که نوبت به تخصیص بودجه می‌رسد، به تعبیر دوستان نخستین جایی که سر می‌برند حوزه فرهنگ و هنر است.
ضرورت نیازسنجی
برنامه‌ریزی برای اینکه فرهنگ در اولویت بودجه‌ریزی قرار گیرد، شاید نیاز به اقدامات بلندمدت فرهنگی داشته باشد زیرا بسیاری این مساله را قبول نخواهند کرد. این در حالی است که حتی مسائل اقتصادی، به فرهنگ بستگی دارد و می‌شود با فرهنگ مسائل اقتصادی را حل کرد.
غلامرضا امامی نویسنده و مترجم درباره اینکه چگونه فرهنگ می‌تواند در اولویت برنامه‌ریزی کشوری قرار بگیرد، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: فرهنگ به دل و اندیشه بستگی دارد و از قدیم گفته‌اند، شکم گرسنه ایمان ندارد. پیامبر (ص) فرمودند؛ کاد الفقر ان یکون کفراً، به این معنی که فقر و نیاز به کفر می‌انجامد، اینکه اولویت به فرهنگ داده شود، کار شایسته‌ای است اما بهتر است به معیشت جامعه و اقتصاد مردم نیز همدوش فرهنگ توجه شود.
او درباره تجربه خود از جامعه بعد از جنگ اتریش و توسعه فرهنگ در آن گفت: بگذارید از تاریخ خاطره‌ای بگویم. پس از جنگ جهانی دوم و خرابی‌ها، کشتارها و کشته‌های بی‌شمار، جوامع جنگ‌زده از خرابی‌های جنگ، چونان ققنوسی برکشیده شدند. آلمان، ژاپن و اتریش نمونه‌های آن هستند. دورانی را در اتریش گذراندم؛ در این کشور کوچک اروپایی، موزه‌های فراوان، کتابخانه‌های بی‌شمار و سالن‌های فرهنگی بسیار دیدم که بسیاری از آنان پس از جنگ ساخته و بازسازی شده بود.
وی ادامه داد: سبب را جویا شدم، که بیش از کارخانه‌ها، مراکز فرهنگی به پا شده است. دریافتم همچون دو بال، اقتصاد و فرهنگ در این کشور کوچک به پرواز درآمده‌اند. رهبران سیاسی آن زمان دریافته بودند که چنانچه مردم اندیشه‌ورزند و فرهنگ تعالی بگیرد، فقر از میان بر می‌خیزد. پس از جنگ، رهبران سیاسی اتریش به این برنامه‌روی آوردند که اگر ملت اتریش به فرهنگ روی آورد و بذر اندیشه و هنر در دل‌ها و اندیشه‌ها افکنده شود، شکمی گرسنه نمی‌ماند و فقر از میان می‌رود.
نمی‌توان فرهنگ را فدای اقتصاد کرد
امامی با تاکید بر اینکه نمی‌توان فرهنگ را فدای اقتصاد کرد و اقتصاد را فدای فرهنگ کرد، افزود: اقتصاد و فرهنگ هر دو در کنار هم می‌توانند جامعه را شاد کنند. ملت ما بی‌شک در طول تاریخ هم به دل پرداختند و کار فرهنگ و اندیشه کرده و هم نانی برای شکم فراهم آورده است.
به گفته این نویسنده، نان و کتاب یا اقتصاد و هنر، دوشادوش هم هستند. همچنان که نمی‌توان آزادی را فدای عدالت کرد، یا عدالت را فدای آزادی. عدالت و آزادی دوشادوش هم در دو سوی تاریخ چون دو وزنه یک ترازو هستند. در یک طرف این ترازو انسانی دلی و مغزی قرار دارد و در سوی دیگر شکمی. با امید که اولویت همسانی برای همدلی و همراهی فرهنگ و اقتصاد به عمل آید.
وحید فرازان عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس گفت: اگر بخواهیم ریشه‌ای صحبت کنیم، انقلاب اسلامی بیشتر فرهنگی بود و اقتصاد در مرحله بعد قرار داشت اما به دلیل برخی تحولاتی که بعدها رخ داد، بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی را تحت تاثیر قرار داد.
او با یادآوری تاثیر تحریم‌ها بر تامین معیشت مردم، توضیح داد: در این روزها که درگیر تحریم هستیم، تامین نیازهای مردم در اولویت قرار دارد؛ اما شاید وزیر فرهنگ در جایی از دولت قرار گرفته که می‌تواند تصمیم‌هایی در این باره بگیرد، برای مثال به سینما و تئاتر بودجه اختصاص دهد و اقداماتی در حوزه فرهنگ را عملی کند.
این منتقد سینما با بیان اینکه در دو سال اخیر معیشت تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته است، ادامه داد: مردم نیازمندند و شاید نتوانند کتاب بخرند یا تئاتر ببیند. در اولویت قرار گرفتن فرهنگ، از دیدگاه من که در این حوزه فعالم، درست است. اما اگر بخواهیم در جامعه نظرسنجی کنیم، شاید آخرین اولویت مردم، کتاب و تئاتر باشد.
او افزود: ممکن است برخی از افراد که معیشت آنها وابسته به مسائل فرهنگی است، مانند ناشر، فیلمساز و نویسنده، فرهنگ را در اولویت بدانند و بخواهند دیدگاه اولویت فرهنگ میان جامعه گسترده شود، اما نمی‌توان از جامعه چنین انتظاری داشت.