به گزارش ایرناپلاس، در نشست علنی دوشنبه ۲۸ تیرماه مجلس بود که سیدمجتبی محفوظی نماینده آبادان در مجلس، در تشریح پرسش خود از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین گفت: «چرا وزارت فرهنگ و ارشاد نه توجّهی به فرهنگ دارد و نه هرگونه برنامه‌ای برای ارشاد اسلامی؟ آیا وزارت متبوع، برنامه‌ای برای مهار ولنگاری فوق تصور شبکه نمایش خانگی که در حال حاضر اقدام به گسترش فحشا و عادی‌سازی آن و نیز ترویج و تبلیغ فرهنگ غرب‌گرایانه کرده، متصور بوده یا معتقد است این مهم جزو وظایفش نیست؟»
این نماینده مجلس در حالی پیام فیلم‌ها و سریال‌های شبکه خانگی را ضد دین و ضد فرهنگ ایرانی می‌داند که نمایش سریال‌ها و برنامه‌های ساخته شده در این بستر به اندازه‌ای با استقبال مردم همراه شده است که بسیاری از کارگردانان و برنامه‌سازان مطرح به این عرصه ورود پیدا کرده‌اند.
اما وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که برای پاسخگویی به سؤالات سیدمجتبی محفوظی در مجلس حضور یافته بود؛ درباره اینکه چرا این وزارتخانه توجهی به محتوای سریال‌های خانگی نمی‌کند؟ پاسخ داد: «فرصت‌هایی که سریال‌های خانگی دارند در فضای اقتصاد فرهنگ و هنر اهمیت دارد و باید گفت که بخش قابل توجهی از اقتصاد فرهنگ و هنر مربوط به سریال‌های خانگی است.»
سید عباس صالحی تصریح کرد: «آمریکا به طور میانگین سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار از ساخت سریال‌های خانگی درآمد کسب می‌کند و ترکیه نیز پس از آمریکا بزرگترین تولیدکننده سریال‌های خانگی و تلویزیونی است که ۱۵۰ سریال ترکی به بیش از ۱۰۰ کشور جهان صادر کرده است.»
صالحی با بیان اینکه دهه کنونی و آینده متکی بر تصویر است، گفت: «اقتصاد فرهنگ و هنر و همچنین هویت و دیپلماسی کشورها وابسته به سریال‌هایی است که می‌سازند و کشورها نفوذ و دیپلماسی فرهنگی خود را از طریق سریال‌هایی که می‌سازند، پیش می‌برند. اگر ما می‌خواهیم دیپلماسی دفاعی در برابر مصرف سریال‌های بیگانه و دیپلماسی تهاجمی برای صدور ارزش‌های انقلاب داشته باشیم، نیازمند یک سیاستگذاری راهبردی در حوزه سریال و نمایش خانگی هستیم.»
تقابل انتقادها و فرصت‌ها
به هر حال نباید فراموش کنیم که نمایش خانگی تا حد زیادی مورد استقبال مردم و کارگردانان قرار گرفته است. تا جایی که بازیگران، کارگردانان و تهیه‌کنندگان مطرحی از تئاتر، سینما، تلویزیون و ... به این بستر فرهنگی روی آوردند و آثار قابل توجهی تولید کردند. حتی این بستر باعث شد بازیگرانی از حوزه تئاتر که به دلیل کرونا بیکار شده بودند در این عرصه مشغول به کار شوند.
اما به راستی با ایجاد چنین فرصت‌هایی چرا این بستر فرهنگی باید با چنین انتقادهایی همراه شود؟
کمیسیون فرهنگی مجلس خواستار تولید چه نوع سریال‌هایی و با چه محتواهایی است؟
سانسور تا چه اندازه به عنوان یک عامل بازدارنده و مخرب ممکن است این رونق اقتصادی فرهنگی را به خطر بیندازد؟
در همین ارتباط با غلامرضا منتظری نائب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده با سابقه سینما و تلویزیون که اثری با عنوان میدان سرخ را برای شبکه نمایش خانگی در دست تولید دارد، گفت‌وگو کردیم که در دو بخش منتشر می‌شود.
سانسور؛ ساترا و ویژگی‌های یک اثر نمایش خانگی
ایرناپلاس: با توجه به صحبت‌های اخیر نماینده آبادان در مجلس درباره سریال‌های نمایش خانگی، به اعتقاد شما آثار این فضا باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد که دیگر شاهد سانسورهایی در این زمینه نباشیم؟
منتظری: فلسفه تولیدات فرهنگی، هنری و ادبی باید رشد، کمال و بالندگی یک جامعه باشد، به تعبیر شهید بهشتی که می‌فرمایند هنر نردبان صعود است نه وسیله سقوط و تباهی. لذا آنچه که از محصولات فرهنگی و هنری انتظار می‌رود، تقویت روانی، اعتقادی، ارزشی و اخلاقی یک جامعه است و هر چیزی که خلاف این مضامین باشد، قابل دفاع نخواهد بود.
برای مثال توجه کنید ما در حوزه سلامت جسمی جامعه تا چه اندازه حساسیت داریم و مراقبیم که مسمومیت اتفاق نیفتد. اگر آب آشامیدنی اندکی کدر شود و احساس کنیم که ممکن است به ما آسیب بزند، برآشفته می‌شویم و به آن وضعیت اعتراض می‌کنیم. اما مسمومیت فرهنگی و روحی به راحتی قابل تشخیص نیست. محصولات فرهنگی، غذای روح انسان هستند. بنابراین همانطور که تمایل نداریم جسم ما آلوده شود و مورد آسیب قرار گیرید، روحمان هم نباید مورد آسیب قرار بگیرد.
در حوزه تولیدات خانگی باید همین حساسیت‌ها وجود داشته باشد. در حوزه محتوا از زمانی که سناریو و متن آماده می‌شود تا زمان تولید، باید نظارت جدی وجود داشته باشد. این هدایت باید در مرحله تولید و پیش از آن هم باشد تا زمانی جامعه بخواهد از محصولات استفاده کند آرامش خاطر داشته باشد. برای مصونیت بخشی و حفظ ارزش‌های جامعه باید حساسیت داشته باشیم.
ایرناپلاس: یکی از مشکلات به وجود آمده در تولید سریال‌های نمایش خانگی نظارت ساترا و اعمال نظر این سازمان است. در جهت رفع این مسائل باید چه اقداماتی صورت گیرد؟
منتظری: یکی از مشکلاتی که در حال حاضر داریم و به اعتقاد من باید با همکاری مجلس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما به سر و سامان برسد، مدیریت نمایش خانگی است.
با توجه با اینکه صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تولیدات آثار نمایش خانگی نقش دارند، در حال حاضر نوعی آشفتگی احساس می‌کنیم. لذا زمانی که فرهنگ پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری مطرح می‌شود، می‌بینیم که صداوسیما و وزارت ارشاد هر کدام در این قسمت، حرف‌هایی دارند. به دلیل اینکه در این حوزه تعیین تکلیف نشده بود، مدتی تولید این محصولات با توقف مواجه شده بود.
ما در کمیسیون فرهنگی مجلس، جلسه‌ای را با فعلان حوزه سینما، خانه سینما و معاونت سینمایی داشتیم و از صداوسیما هم دعوت کردیم. بحث‌ها و گفت‌وگوهای اولیه انجام شد. در این نشست به نتیجه رسیدیم که به وجود یک سامانه نظارتی جامع و فراگیر نیاز داریم که در حال حاضر آن را نداریم. اگر هر بخش صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد مسئولیتشان را کامل بپذیرند و یک سیستم فراگیر وجود داشته باشد، ما دیگر در این بستر شاهد چنین مباحثی نیستیم.
یک نوجوان یا جوان وقتی محصولی از نمایش خانگی می‌بینند، باید لذت بصری و معنوی ببرد. چون ممکن است با دیدن یک اثر سینمایی، اسباب انحرافات در جامعه فراهم شود؛ به همین دلیل باید نظارت را جدی‌تر بگیریم.
نکته بعدی تعیین تکلیف متولی اصلی این کار است. در حال حاضر مجوزها در یک سازمان دیگر صادر می‌شود و نظارت جای دیگر اعمال می‌شود. این اتفاق شیوه خوبی نیست. بنا داریم بعد از آغاز به کار دولت جدید، نشست‌ها را ادامه دهیم. البته علت اینکه می‌گویم دولت بعدی به این دلیل است که متولیان اصلی حضور داشته باشند و مسئولیت قبول کنند. اگر الان نشست‌ها را برگزار کنیم ممکن است بین راه باقی بماند و به مقصد نرسیم اما حتما این مساله را پیگیری خواهیم کرد.
سودمندی رونق اقتصادی و بهره‌مندی از آن به هر قیمتی قابل دفاع نیست
ایرناپلاس: تولید سریال‌ها و برنامه‌ها در نمایش خانگی باعث ایجاد رونق اقتصادی شد. با توجه به اینکه کرونا هم شیوع پیدا کرده و بسیاری از فعالان عرصه سینما و نمایش هم بیکارند، این بستر فرهنگی به کمک بازیگران، کارگردانان و دیگر عوامل آمد و تولیدات بسیاری در این حوزه انجام گرفت. اما اگر برخی محدودیت‌ها و سانسورها به این مجموعه‌ها اعمال شود، آیا این رونق اقتصادی همواره ادامه‌دار خواهد بود یا به نوعی پایان می‌یابد؟
منتظری: خوشحالیم در شرایطی که بسیاری از مردم نمی‌توانند در سینما حضور پیدا کنند، در منزل با سهولت و آرامش بیشتری شاهد بهره‌مندی تلاش جامعه هنریمان هستند. خوشبختانه محصولات این بستر، با استقبال مردم مواجه شده است.
به هیچ‌وجه نباید در اندیشه کاهش رونق باشیم و اسباب مشکلات اقتصادی این مجموعه را فراهم کنیم. چون به تازگی بازیگران، تهیه‌کنندگان و سریال‌سازان به این بستر امیدوار شده و کار را به جدیت پیگیری می‌کنند.
چارچوب به معنای مصنویت‌بخشی جامعه است. سودمندی رونق اقتصادی و بهره‌مندی از آن به هر قیمتی قابل دفاع نیست. ما بر این عقیده‌ایم که تولید هنری وجود داشته باشد، تولیدات محصولات نمایش خانگی ادامه یابد و از نظر کمیت هم افزایش کنند.
باید شرایطی فراهم کنیم که جامعه هنری، تولیدکنندگان، نویسندگان، کارگردانان و ... به آینده روشن خوش‌بین باشند. بحث این است که در تولید آثار نمایش خانگی احساس مسئولیت کنیم و به جهت محتوا مراقبت‌های لازم را داشته باشیم.
این مساله با ایجاد محدودیت در تولیدات آثار نمایش خانگی و اینکه اصلا اثری تولید نشود، بسیار متفاوت است. چنین حرفی منطقی نیست. اینکه هنرمندان آمده‌اند و خودشان آستین‌هایشان بالا زده‌اند و در حوزه محصولات نمایش خانگی کار می‌کنند باید از آنها تشکر کنیم. اما باید بر اساس پایبندی به اصول اخلاقی در تولید محتوا دقت بیشتری داشته باشیم که اسباب آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه فراهم نشود.
ادامه دارد...