خردادماه ۱۴۰۰ برای ششمین بار نمایندگان شوراهای اسلامی شهر و روستا توسط مردم انتخاب می‌شوند. انتخابات در یک نظام دمکراتیک فرصتی برای انتخاب گزینه‌های مناسب و مورد اعتماد شهروندان برای مدیریت در سطوح مختلف است، البته باید تاکید کرد که این انتخاب یک شهروند است که بخواهد نظر خود را از طریق انتخابات اعلام کند یا از این حق استفاده نکند.
شورای شهر یک نهاد مدنی است که در سطح شهر می‌تواند کنشگری متناسبی در راستای حل مشکلات شهری و رسیدگی به معضلات اجتماعی و فرهنگی داشته باشد. مطابق قانون، شهرداری یک نهاد عمومی و غیردولتی است، از طرفی شورای شهر نیز به عنوان نهادی که مسئولیت برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای امور شهری را برعهده دارد، ضمن انتخاب شهردار بر اداره امور شهر نظارت می‌کند.
همزمانی انتخابات شورای شهر و ریاست جمهوری در دو دوره گذشته، موجب شده تا استقبال شهروندان از این انتخابات بیشتر از پیش باشد و میزان آرای منتخبان از گذشته بیشتر شود. اگر این تغییر در میزان آرا را نادیده بگیریم، به نظر می‌رسد باید مساله اهمیت این انتخابات را همچنان مورد بررسی قرار دهیم زیرا همچنان در بین افکار عمومی نوعی بی‌تفاوتی نسبت به این انتخابات دیده می‌شود.
سال ۱۳۹۶ با مشارکت چشم‌گیر شهروندان در انتخابات‌های ریاست جمهوری و شوراها، تغییرات عمده‌ای در ترکیب شوراها و مدیریت شهری کلانشهرها اتفاق افتاد. هرچند اخبار و اطلاعاتی که از تخلفات و برخوردها با اعضای شورای شهر در برخی از شهرها منتشر شد بسیار بیشتر دیده و شنیده شد، اما تغییر مهم بواسطه انتخابات شوراها انتخاب تیم‌هایی بود که به شهرهای انسان‌محور و توسعه پایدار شهری اعتقاد بیشتری داشتند.
حاصل انتخاب شهروندان در دوره پنجم شهر مشهد، پیشرفت در پروژه شهر هوشمند و ایجاد زیرساخت‌های مناسب شهری بود. در یزد حفاظت از بافت تاریخی و مناسب‌سازی شهر برای معلولان، سالمندان و... به صورت جدی پیگیری شد. در اصفهان، شیراز، تبریز و... شوراهای شهر با انتخاب‌ها و برنامه‌ریزی‌هایشان ضمن مصون کردن بافت تاریخی شهر از آسیب، موجب پیشرفت‌هایی در مسیر شهر هوشمند شدند.
اما در تهران موضوع کمی پیچیده‌تر بود و ابعادی دارد که در زمان مناسب باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد. تهران با شهرداری به مدت ۱۲سال که از مدیریت شهری تنها برای توسعه فیزیکی اولویت قائل بود به انتخابات دوره پنجم شورای شهر رسید. در رقابت فهرست‌ها، اصلاح‌طلبان قاطعانه انتخابات را بردند و وارد شورا شدند، با وجود نقدهای فراوان به شورای اصلاح‌طلب، مهمترین نقطه کارنامه این شورا حرکت به سوی رویکردهای انسان‌محور در حکمروایی شهری بود.
در چهار سال گذشته هرچند خبری از کلان‌پروژه‌ها نبود و شهر توسعه فیزیکی نکرده اما گزارش‌ها نشان می‌دهد میزان هدررفت سرمایه در شهر کاهش یافته است. شفافیت هرچند به‌صورت دقیق و واقعی اجرا نشد، اما امروز افکار عمومی به اطلاعاتی دسترسی دارند که پیش از این برایشان محرمانه بود. پروژه تهران هوشمند هرچند موانع بسیاری دارد اما در چهار سال گذشته تهران پیشرفت خوبی در مسیر تبدیل شدن به شهر هوشمند داشته است.
با این تفاسیر باید گفت حتی اگر عملکردهای ضعیف و فسادها در میان اعضای شوراهای برخی از شهرها، موجب نگرانی و پشیمانی شهروندان شده باشد، اما همچنان باید به حفظ این نهاد مدنی کمک کرد و از حضور افرادی در شوراهای شهر که شهر را ظرف زندگی شهروندان می‌دانند و تلاش می‌کنند از منافع شهروندان دفاع کنند حمایت کرد.
*دانش آموخته علوم اجتماعی