به گزارش ایرناپلاس، تعطیلات نوروزی می‌توانست بهترین فرصت برای خودنمایی تلویزیون نزد مخاطبان و منتقدانش باشد. تقریبا همه افراد جامعه در این روزها تعطیل بودند و وقت آزاد داشتند که البته با توجه به شیوع کرونا این خانه‌نشینی و اوقات فراغت افزایش پیدا کرده است.
با این تفاسیر این رسانه، نتوانست امسال هم از تکرار و کلیشه دور باشد. با تبلیغات گسترده‌ای که برای برنامه‌های تحویل سال تلویزیون در فضای مجازی انجام شد و با توجه به هزینه‌های گزافی که برای ساخت دکور و دعوت از برخی مهمانان پرداخت شده بود، مانند سالیان گذشته جز تکرار و نبود خلاقیت چیز دیگری ندیدیم.
شاید دکورهای بزرگ و پرزرق و برق و حضور مهمانان و چند چهره معروف بتواند برای گروهی از مخاطبان این رسانه جذاب باشد؛ اما در واقعیت این نوع برنامه‌سازی به اندازه‌ای تکرار و کلیشه‌ای شده که دیگر هیچ جذابیتی برای بیننده ایجاد نمی‌کند.
هر چند که با در نظر گرفتن بخش پایانی «عصر جدید» به منظور ویژه برنامه سال تحویل شبکه سه، آمار ۷۰ درصد مخاطب را برای این برنامه اعلام کردند، اما باز هم شاهد تنوع و خلاقیتی نبودیم. این آمار بر فرض اینکه درست باشد چیز خاصی را نشان نمی‌دهد چون هر وقت تلویزیون را روشن کنید می‌توانید برنامه‌های آن را به طور رایگان ببینید.
شاید شیوه درست آمارگیری مخاطبان تلویزیون در زمانی دقیق است که استفاده از شبکه‌های تلویزیونی پولی شود و مانند برخی کشورها، مردم مجبور باشند هزینه‌ای برای استفاده از برنامه‌های تلویزیونی پرداخت کنند و آن وقت معلوم می‌شود چند درصد از مردم مخاطب واقعی تلویزیون هستند و برنامه‌های این رسانه چقدر جذاب است.
اگر بخواهیم ارزیابی کلی از همه برنامه‌ها داشته باشیم تقریبا در مسابقات تلویزیونی هم با این مساله مواجه بودیم. یعنی مسابقات پخش شده در ایام نوروز همان‌هایی بودند که در طول سال روی آنتن می‌رفتند و خبری از ابتکاری تازه نبود.
وضعیت برنامه‌های تلویزیونی را با شاهین امین منتقد سینما و تلویزیون در میان گذاشتیم.
برنامه‌های تلویزیون بر مدار تکرار
امین درباره برنامه‌های نوروزی تلویزیون و عملکرد این رسانه در جذب مخاطب به خبرنگار ایرناپلاس گفت: سال‌هاست برنامه‌های تحویل سال تلویزیون بر مدار تکرار ساخته می‌شوند که واقعا حوصله‌سربر شده‌اند. البته با این نوع سیاست‌گذاری و مدیریتی که سازمان صداوسیما در عرصه ساخت برنامه‌های سرگرمی و دیگر برنامه‌ها در پیش گرفته است، انتظاری بیشتر از این نمی‌رود.
به گفته او، این برنامه‌های ویژه تحویل سال، اساسا مدلی دارند که براساس آن چهارتا مهمان دعوت می‌کنند و هر کسی هم که بتواند افراد چهره‌تری دعوت کند، موفق‌تر به نظر می‌رسد. در حالی که هیچ‌یک از این برنامه‌ها جذاب نیستند. به یاد دارم زمانی که «برنامه ۹۰» پخش می‌شد، در یک سال و پیش از تحویل سال، عادل فردوسی‌پور، حبیب رضایی، رامبد جوان و سروش صحت را به برنامه‌اش دعوت کرده بود. به اندازه‌ای این برنامه دیدنی بود که مردم تکرار آن را ضبط کرده بودند و به یکدیگر نشان می‌دادند.
نبود ایده‌های جذاب برای ساخت برنامه‌ها
این منتقد درخصوص اهمیت ایده‌های جدید در برنامه‌سازی تلویزیون افزود: وقتی ایده‌ای وجود نداشته باشد، اتفاق‌هایی پیش می‌آید که در حال حاضر شاهد آن هستیم. تا زمانی که ایده‌های تکراری وجود داشته باشد، فایده‌ای ندارد که دکور برنامه‌ها را از ۵۰۰ متر به یک‌هزار و ۵۰۰ متر گسترش دهند. مضاف بر اینکه در برنامه‌هایی با چنین ویژگی‌هایی، بی‌سلیقگی‌های بسیاری دیده می‌شود که حتی برخی از آنها گل‌درشت هستند.
توجیهی برای عنوان ملی بودن تلویزیون
سال‌هاست که رادیو و تلویزیون، عنوان رسانه ملی را با خود یدک می‌کشد. هر چند با توجه به امکانات و بودجه‌ای که این سازمان در اختیار دارد می‌تواند رسالت این عنوان را عملی کند، اما در حال حاضر فاصله زیادی با آن دارد. نمایش اقوام و فرهنگ‌های متنوع مردمان کشورمان به اندازه‌ای غنی و جذاب هستند که می‌تواند این رسانه را از این بی‌رمقی نجات دهد. به طور نمونه برنامه‌هایی مانند «ایرانگرد» که حاصل سال‌ها زحمت «جواد قارایی» است، تا اندازه‌ای به ملی بودن تلویزیون کمک می‌کند که متاسفانه شاهد پخش این برنامه در بدترین ساعات برای مخاطب بودیم.
امین معتقد است، مسئولان صداوسیما معتقدند تلویریون ۸۰ درصد بیننده دارد. ظاهرا تصورشان بر مبنای همین ۸۰ درصد مخاطب است در حالی که در واقعیت اصلا به این شکل نیست. یک بخشی از مخاطبان از سر ناچاری تلویزیون نگاه می‌کنند. چون سرگرمی دیگری ندارند.
او یادآور شد: نمی‌خواهم بگویم شبکه‌های ماهواره‌ای و ... وجود ندارند. اما بارها ثابت شده یک برنامه متوسط داخلی بیشتر از برنامه‌های ماهواره‌ای می‌تواند مخاطب جذب کند. به همین دلیل ممکن است برخی از سریال‌های ضعیف را مردم ببینند.
این اتفاق دلایل مختلفی دارد که اصلا سیاسی نیستند بلکه کاملا فرهنگی هستند. به عبارت دیگر، اگر برنامه‌های خوب تولید شود مردم می‌بینند. من اصلا برنامه «عصر جدید» را نمی‌پسندم اما به هر حال توانسته مخاطبان خود را داشته باشد یا برنامه «خندوانه» که در یک دوره بسیار خوب بود و مخاطبان بسیاری داشت. پس می‌شود برنامه‌هایی تولید کرد که مخاطب داشته باشد.
سود تلویزیون از پایین آمدن مخاطبانش
این منتقد با بیان دلایلی درخصوص کاهش مخاطبان تلویزیون گفت: برخی از مدیران و مسئولان فکر می‌کنند اگر فلان برنامه از تلویزیون پخش شود یا فلان فرد مجری باشد، ممکن است چه اتفاق ناگواری بیفتد؛ به همین دلیل تلاش می‌کنند همه را در مدار خود نگاه دارند. همین اتفاق باعث شده است که بخشی از نیروها و مخاطبانِ خود را از دست بدهند.
وی با طرح این پرسش که، چرا برنامه‌سازان بسیار قوی که سرمایه‌های تلویزیون هستند دیگر در این رسانه فعالیت نمی‌کنند؟، افزود: فردوسی‌پور را اخراج و کارش را متوقف کرده و یک عده از دوستانشان را با بدسلیقگی جایگزین کردند. با این اتفاقات، صداوسیما در حال حاضر چه منفعتی از این کارها برده است؟ جز اینکه بخش عمده‌ای از مخاطبانش را از دست داده است. برنامه ۹۰ در سال‌های آخر افت پیدا کرده بود اما با این وجود و در قیاس با برنامه‌هایی که جایگزین آن شده‌اند، مخاطبانش بیشتر بوده است.
به گفته او، تلویزیون چنین برنامه‌ای را از دست داد، اما هر وقت صحبت از مخاطبانش می‌شود آمار ۸۰ درصد بیننده را می‌دهند. به محض اینکه تلویزیون را روشن می‌کنیم با کلی تبلیغات از روبه‌رو می‌شویم البته تبلیغات به خودی خود اشکالی ندارد اما با خوش‌سلیقگی این کارها را انجام دهند.
رابطه تلویزیون با افزایش قیمت تولید آثار نمایشی
امین، سازمان صداوسیما را باعث و بانی افزایش قیمت تولید در سینما و سریال دانست و در خصوص این موضوع تصریح کرد: در ابتدای دهه هشتاد تلویزیون به دلیل اینکه برخی از چهره‌های سینمایی به خصوص بازیگران و کارگردانان را به کار دعوت کرد تا در آن فعالیت کنند، دستمزدهای خارج از عرفی را نسبت به آن زمان به آنها پرداخت. این اتفاق باعث شد دستمزد این بازیگران بی‌دلیل بالا برود و وقتی می‌خواستند در سینما کار کنند طلب دستمزدهای بسیار کنند.
از ابتدای دهه هشتاد تا چند سال پیش و قبل از اینکه سریال‌های نمایش خانگی راه بیفتند، دستمزد بازیگران در سینما و هزینه‌های تولید بالا رفت. حتی کار به جایی رسید که خود صداوسیما هم برخی از دستمزدها را نمی‌توانست پرداخت کند. البته چهره‌های تلویزیونی و بسیاری از چهره‌هایی هم که کمتر شناخته شده‌اند در صداوسیما دستمزد خوبی می‌گیرند، اما چنین اتفاقاتی از سازمان صداوسیما آغاز شد.