به گزارش ایرناپلاس، آموزش در دوران همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ شکل جدیدی به خود گرفته است، اما همه مسائل را نمی‌توان به صورت تئوری و از راه دور آموزش داد. موسیقی یکی از مواردی است که نیازمند کلاس‌های تئوری و عملی در کنار هم است.
تعطیلی آموزش نیز برای این مدت طولانی امکان پذیر نیست، اما در شرایط کنونی، هنرجویان و استادان موسیقی چگونه توانسته‌اند به روند آموزشی خود ادامه دهند؟
صمد جلالیان آهنگساز، تنظیم‌کننده موسیقی و خواننده از افرادی است که این روزها کلاس‌هایش را به صورت آنلاین برگزار می‌کند، او در این زمینه به خبرنگار ایرناپلاس گفت: پیش از همه‌گیری کرونا، بخشی از آموزش به صورت عملی و بخشی به صورت تئوری انجام می‌شد. برگزاری قسمت تئوری در فضای مجازی ممکن است اما در دوران همه‌گیری با چالش برگزاری آموزش عملی در فضای مجازی شدیم.
به گفته این آهنگساز، برگزاری آموزش عملی نواختن ساز در فضای مجازی از سرناچاری است و می‌تواند موجب کاهش بازده آموزش شود.
او ادامه داد: کلاس‌های عملی که به صورت آنلاین برگزار می‌شوند شاید فقط ۳۰ تا ۴۰ درصد بازدهی داشته‌باشد زیرا کلاس موسیقی غیر از بحث‌های تئوری و نظری، بیشتر عملی است و به عنوان استاد مثلا باید انگشتان هنرجو را ببینم؛ همچنین او باید ساز نواختن من را ببیند. به دلیل اهمیت صدا در آموزش کلاس‌های موسیقی و تاخیری که در اینترنت با آن مواجه‌ایم، شاید نتوانیم بازده بالایی در کلاس مجازی داشته باشیم. این در حالی است که پیش از این در کلاس، استاد و هنرجو به صورت همزمان ساز می‌نواختند.
مادر به جای استاد
گسترگی انتشار بیماری به کشوهای مختلف امکان استفاده از تجربه‌های یکدیگر را داده است.
جلالیان درباره اقداماتی که در دیگر کشورها انجام می‌شود، بیان کرد: برای آموزش مجازی روشی انتخاب کردم و در جست‌وجوها متوجه شدم دانشگاه‌ها، موسسه‌ها و بخش‌هایی که در حوزه موسیقی فعال‌اند نیز این روش را انتخاب کرده‌اند.
آموزش موسیقی در شرایطی در فضای مجازی انجام می‌شود که این امکان می‌تواند زمینه‌های آموزش را برای افرادی که در شهرهای دور از مرکز زندگی می‌کنند مهیا کند.
جلالیان در این‌باره گفت: در بخش موسیقی، کودک زیر ۱۰ سال پیش از همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ بخشی از کلاس را با حضور مادر و کودک داشتیم. در این کلاس‌ها به مادران آموزش می‌ددیم تا بتوانند با کودکان کار کنند. در آموزش آنلاین هم به همین صورت است و مادر باید یاد بگیرد و به فرزندش آموزش دهد. حال که نمی‌توانیم حضوری در کنار هنرجو باشیم مادر می‌تواند در خانه به او کمک کند، برای مثال شیوه قراردادن درست انگشتان بچه روی ساز، شیوه نشستن و ... را می‌توان از این طریق آموزش داد و نظارت کرد.
استفاده از قابلیت‌های فضای مجازی
آموزش مجازی موسیقی، اگرچه نقاط ضعفی دارد، اما امکانی است که موجب ادامه روند آموزش و جلوگیری از توقف آن شده‌است.
رضا مهدوی کارشناس و پژوهشگر موسیقی درباره آموزش مجازی موسیقی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: ویروس کرونا با همه نکات منفی که داشت و بر بشر تحمیل کرد، باعث شد بتوانیم از همه قابلیت‌های فضای مجازی استفاده کنیم و بهره‌های علمی بیشتری ببریم و آموزش موسیقی نیز در همین مقوله می‌گنجد و بخش نظری و عملی دارد.
همیشه اینگونه تفکر می‌شد که بخش عملی را نمی‌توان از طریق دوربین و فضای مجازی آموزش داد و این اقدام با کاستی‌هایی مواجه است، اما در ماه‌های اول کاستی‌ها آشکار شد و استادان و معلمان متوجه آنها شدند و در رفع آنها کوشیدند و اکنون این نوع از آموزش کاربردی شده است.
به گفته این پژوهشگر موسیقی، از طریق آموزش مجازی افراد می‌توانند در همه جای دنیا از هنرمندان، مدرسان و استادان بهره ببرند و شیوه بارگذاری دوربین، صدادهی و ... را برای بالا بردن بازده بیاموزند.
او ادامه داد: در آموزشگاه، منازل، در سطح آموزش عالی و دانشگاه‌ها دوران آزمون و خطا سپری شده است و با اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه داده آموزشگاه‌های موسیقی بعد از یک دوره، بازگشایی شوند، بعضی از خانواده‌ها اعتماد نکردند و فرزندانشان را نفرستادند. هنوز هم آموزش سنتی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود اما گروهی هم به آموزش در فضای مجازی ترغیب شدند و دیدند که این روش دارای امنیت بالاتری است. بعد از پایان این همه‌گیری فکر می‌کنم بعضی از هنرمندان تمایل داشته باشند که آموزش به صورت مجازی ادامه داشته باشد.
هنر، ۹۹ درصد اخلاق است
مهدوی با یادآوری شاگردانی که در سال‌هایی که کرونایی وجود نداشت، برای آموزش موسیقی از شهرهای مختلف به تهران می‌آمدند و در کلاس‌هایش شرکت می‌کردند، گفت: باید به این نکته توجه داشت زمانی که شاگرد به حضور استاد برسد، با هم گفت‌وگو می‌کنند. در این میان فقط صحبت‌های عملی و نظری نیست، بلکه صحبت‌های فلسفی، تذکر و توصیه‌هایی بیان می‌شود که در فضای مقابل یکدیگر به وجود می‌آید و شاید در فضای مجازی ممکن نباشد.
وی افزود: انسان‌ها در فضای مجازی از یکدیگر دور شدند، این روند به بشریت لطمه می‌زند به‌ویژه اینکه موسیقی انتزاعی است و اگر استاد و شاگرد از هم دور باشند نمی‌توانند از هم انگیزه واشتیاق بگیرند. درست است که در شرایط کنونی باید به این صورت کلاس‌ها برگزار شود، اما این سبکی نیست که بعد از همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ ادامه داشته باشد.
به گفته مهدوی، آموزش موسیقی به‌وسیله فیلم و ویدئو، از ۱۵ سال گذشته وجود داشت اما مورد استقبال قرار نگرفت.
«استاد حسین تهرانی جمله‌ای دارد که هنر، یک درصد تکنیک و ۹۹ درصد اخلاق است. روابط استاد شاگردی و اخلاق است که هنرمند را می‌سازد، شخصی می‌تواند استاد باشد که در کنار علوم و فنون، اخلاقیات و فرهنگ و دیانت را داشته باشد.»