به گزارش ایرناپلاس، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه در مصاحبه‌ای اعلام کرد، یک برنامه جامع تفصیلی در چهار محور «درآمدهای پایدار»، «هزینه‌های کارا»، «عدالت و توسعه و ثبات در اقتصاد» و در نهایت «اصلاح نهادی در نظام بودجه‌ریزی» در این سازمان برای اصلاح ساختار بودجه تهیه شده که در قالب ۱۰ بسته اجرایی جهت بررسی به شورای عالی هماهنگی اقتصادی ارائه شده است.
هر چه قدر به ماه آذر یعنی زمان زمان تقدیم لایحه بودجه از طرف دولت به مجلس نزدیک‌تر می‌شویم، اصلاح ساختار بودجه به موضوع پر بحث‌تری تبدیل می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی با عنوان «بررسی تحولات پولی و بی‌ثباتی در قیمت کالاها، خدمات و دارایی‌ها» تلاش کرده علل اصلی تشدید بی‌ثباتی اقتصاد در ماه‌های آغازین سال ۱۳۹۹ را تبیین کند. گام بعدی این گزارش، ارائه پیشنهادهایی در سه افق کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به منظور کاهش بی‌ثباتی اقتصادی ارائه شده است.
در این گزارش، اصلاح ساختار بودجه به عنوان یکی از راه‌حل‌هایی که می‌تواند در افق بلندمدت مورد توجه قرار گیرد و بی‌ثباتی‌های اقتصادی ایران را کاهش دهد معرفی شده است. حال پرسش اینجاست که بودجه چگونه می‌تواند موجب بی‌ثباتی اقتصادی شود؟
سعید مسگری، پژوهشگر اقتصادی در گفت‌وگو با ایرناپلاس پاسخ داده است.
روش‌های تأمین کسری بودجه به درستی طراحی نشدند
مسگری درباره اهمیت بودجه و نقش آن در اقتصاد گفت: بودجه مهم‌ترین سند مالی دولت است که علاوه بر برنامه‌های مالی دولت، می‌تواند مسیر اقتصاد را نیز مشخص کند. اهمیت بودجه در اقتصاد ما بیش از این‌هاست زیرا اقتصاد ایران در سال‌های زیادی با مساله کسری بودجه مواجه بوده، اما روش‌های تأمین مالی آن به درستی و با دقت طراحی نشده‌اند.
وی افزود: همین موضوع، به ایجاد تورم مزمن در اقتصاد ایران منجر شده است. در واقع یکی از ریشه‌های اصلی تورم موجود در اقتصاد ایران که خود به وجود آورنده مسائل و چالش‌های دیگری است در بودجه نهفته هستند.
بدون اصلاح بودجه، تورم کنترل نمی‌شود
تورم، نقش قابل توجهی در ایجاد بی‌ثباتی در اقتصاد دارد و به عقیده کارشناسان، یکی از دلایل اصلی نوسان‌های شدید قیمتی در بازارهای مختلفی مانند مسکن، خودرو و ارز، تورم است.
مسگری با یادآوری تأثیر بودجه بر نرخ تورم می‌گوید: تا زمانی که نتوانیم بودجه را اصلاح کنیم، نمی‌توانیم از این تورم به بالا رها شویم و اقتصاد را در مسیر درست خود حرکت دهیم.
به عقیده این پژوهشگر اقتصادی، اصلاح بودجه فرآیند بسیار دشواری است که با چند اصلاحات جزئی و موردی راه به جایی نخواهد برد.
وی ادامه داد: سازمان برنامه در این زمینه سندی را تدوین و منتشر کرده که به آن نیز مانند طرح پیشنهادی مجلس، نقدهایی وارد است. در واقع نه مجلس و نه سازمان برنامه‌وبودجه قادر نیستند به تنهایی ساختار بودجه را اصلاح کنند.
برنامه‌ای چندساله برای اصلاح بودجه
مسگری با بیان اینکه اصلاح بودجه باید در زمانی غیر از بررسی لایحه یعنی ماه‌های آذر و دی و توسط یک کمیته انجام شود، در این رابطه توضیح داد: لازم است کمیته‌ای متشکل از نمایندگان مجلس، سازمان برنامه‌وبودجه و کارشناسان اقتصادی در زمانی خارج از زمان بررسی لایحه بودجه تشکیل شود و نقشه راه اصلاح بودجه را تدوین کند. در واقع اصلاح ساختار بودجه باید برنامه‌ای چند ساله باشد و پیشنهادهای دفعی و یک‌باره نمی‌توانند در این زمینه مؤثر واقع شوند.
وی افزود: اصلاح بودجه بسیار پرهزینه و زمان‌بر است و از آنجایی که ذی‌نفعان متعددی دارد، با مانع‌تراشی‌های متعددی نیز مواجه خواهد شد.
مسگری در پاسخ به اینکه چه پیشنهادهایی در رابطه با اصلاح بودجه قابل طرح هستند، گفت: بودجه‌ریزی باید به صورت اساسی متحول شود. پیشنهادهای موردی به جای اینکه راهگشا باشند، انحراف از مسیر درست را شدت می‌بخشند. بنابراین به‌جای پیشنهادهای موردی باید به دنبال اصلاحاتی بود که در پی آن‌ها بتوان هزینه‌ها را کاهش داد و درآمدها را پویاتر کرد.
این پژوهشگر اقتصادی با تأکید بر اینکه اصلاح بودجه به تنهایی کافی نیست، گفت: اصلاح بودجه فرایندی نیست که به تنهایی صورت گیرد. در کنار اصلاح بودجه، اصلاح قواعد، نظام مالیاتی، قانون کار و بازنشستگی و همچنین اصلاح نظام اداری ضروری هستند.
وی افزود: به عنوان نمونه، همواره در کشور نسبت به هزینه‌های بالای دولت انتقاد می‌شود. این در حالی است که بودجه تنها دلیل هزینه‌های بالای دولت بودجه نیست. در واقع بخشی از هزینه‌های بالای دولت مربوط به ساختار اداری کشور است. بنابراین زمانی که ساختار اداری کشور اصلاح نشود و تنها به دنبال اصلاح بودجه باشیم، در عمل نمی‌توانیم هزینه‌های دولت را کاهش دهیم. در نتیجه، اصلاح نظام بودجه‌ریزی در کنار دیگر اصلاحات به سرانجام خواهد رسید.