به گزارش ایرناپلاس، سال‌هاست صدای اقتصاد تک‌محصولی ما و پیامدهایی که برای کشورمان داشته درآمده است. موضوعی که سال‌ها پیش اقتصاددانان بر آن تأکید کرده بودند، حالا دیگر در پی تحریم‌های متعدد به پاشنه آشیل صنعت و اقتصاد کشور تبدیل شده است.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی ۱۳ خردادماه امسال در زمان ارائه گزارش درباره وضعیت اقتصادی کشور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه تحریم‌ها تأثیر بسیاری بر شاخص‌های رشد اقتصادی داشت، گفت: «به طور مثال، ما در سال ۱۳۹۰ بیش از ۱۰۷ میلیارد دلار درآمد حاصل از نفت داشتیم که در سال ۱۳۹۸ به کمتر از ۲۰ درصد این رقم دست پیدا کردیم.»
همچنین محمدباقر نوبخت در صحن علنی مجلس درباره وضعیت صادرات نفت و میعانات گازی گفت: «این موضوع همواره با فراز و نشیب‌هایی مواجه بوده؛ چنانچه از ۱۱۹ میلیارد دلار میزان صادرات در سال ۱۳۹۰ به ۸.۹ میلیارد دلار در سال گذشته رسیده‌ایم.»
ناگفته پیداست که بهترین راه در این سال‌ها این بوده که بر صنایعی تأکید کنیم که در آنها مزیت نسبی داریم؛ همان‌ها که ایران و ایرانی را با آن می‌شناسند؛ زعفران، پسته و فرش. آنها که مشتری خاص دارند و با وجود مسائلی که درباره شناخت و تبلیغات آنها در جهان وجود دارد، می‌توانیم به صادرات آنها امیدوار باشیم.
در ادامه سه مورد از کالاهایی را بررسی کردیم که کشورمان در تولید آنها مزیت نسبی دارد و کشورمان را با این کالاها در دنیا می‌شناسند.
طلای سبز یا آجیل خندان
صادرات پسته ایران سالانه حدود ۲ میلیارد دلار است و به گفته حسین رضایی، دبیرکل انجمن پسته ایران، در ماه‌های فروردین تا تیر امسال به ترتیب ۲۶۰۰، ۹۲۰۰، ۹۸۰۰ و ۱۴ هزار و ۱۴۰ تن پسته از ایران به خارج صادر شد. البته به کمک ایرانیانی که به کالیفرنیا مهاجرت کرده‌اند، حالا دیگر آمریکا رقیب ایران در تولید پسته است. در سالیان اخیر، ترکیه رقیب سوم بوده که البته تولید پسته در این کشور نسبت به ایران و آمریکا بسیار ناچیز است.
هنری که دیگر فقط نزد ایرانیان نیست
در زمینه تولید فرش هم خبرها به همین منوال است. رقبایی که یک به یک وارد میدان می‌شوند و بازاری که اگر مدیریت نشود، از دست می‌رود. شاید تا چند سال پیش اگر حرف از فرش دستبافت افغانی یا پاکستانی می‌زدند، برایمان عجیب بود، اما حالا دیگر این کشورها هم جزو مدعیان این صنعت به شمار می‌روند.
به گفته مجتبی عراقچی رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران، فرش یک هنر- صنعت است که در رابطه با بخش هنر آن، ایران همچنان حرف اول را در جهان می‌زند، اما در رابطه با بخش صنعت، به این دلیل آنکه کشورهایی مانند هند، پاکستان و افغانستان به ارزانی فرش تولید می‌کنند؛ بنابراین نمی‌توانیم به‌راحتی در این زمینه با آنها رقابت داشته باشیم و بازارهای جهانی خود را از دست می‌دهیم.
رئیس اتحادیه فرش فروشان تصریح کرد: در رابطه با طرح اعطای وام که به کالاهای خانگی تعلق می‌گیرد، هیچ نامی از فرش دستباف نیامده است. در بسته خروج از رکود نیز حمایت از ماشین و لوازم خانگی به چشم می‌خورد، اما هیچ حمایتی از فرشی که با زحمت کارگر ایرانی تولید می‌شود، در میان نیست.
چندی پیش فرحناز رافع، رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت، مجموع جهانی صادرات فرش دستباف در سال ۲۰۱۹ افزون بر ۸۰۰ میلیون دلار بوده که سهم ایران از این رقم ۷۳ میلیون دلار بوده است.
به گفته وی، بیش از ۴۰ سال برای تولید مواد اولیه این هنر- صنعت تلاشی نشده و نظارتی بر فروش مواد اولیه آن وجود نداشته است. وی همچنین به برنامه‌ریزی برای ایجاد زنجیره کامل تولید مواد اولیه فرش اشاره کرد که برای نخستین بار پس از چهار دهه به‌صورت نمونه و آزمایشی در استان گلستان کلید خورده و به‌زودی افتتاح می‌شود.
طلای سرخ ایرانی
بنابر گزارش وزارت جهاد کشاورزی، ایران سال گذشته ۲۰۳ تن زعفران به ارزش ۲۸۶ میلیون دلار صادر کرده و به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا، حدود ۹۰ درصد تولید این محصول را در اختیار دارد. از ۱۲۲ هزار هکتار سطح زیرکشت زعفران در دنیا، ۱۱۵ هزار هکتار مربوط به ایران است. با این اوصاف زعفران در صادرات غیرنفتی و ارزآوری نقش به‌سزایی دارد، اما متأسفانه در سال‌های گذشته به دلیل تولید سنتی، ضعف در بسته‌بندی و صادرات فله‌ای این محصول از یک سو و از طرف دیگر قاچاق پیاز زعفران به کشورهایی همچون افغانستان، همگی سبب شده تا در بازاریابی صادراتی در تنگنا قرار گیریم.
کشورهایی همچون عمان، روسیه، امارات متحده عربی، اسپانیا، ایتالیا، آمریکا، هند، فرانسه، سوئد، آرژانتین، عربستان سعودی، هنگ‌کنگ، بریتانیا و سوئیس از بهترین خریداران زعفران صادراتی ایران به شمار می‌روند.
محسن احتشام رئیس شورای ملی زغفران درباره فعالیت بخش دولتی در حوزه صادرات این محصول گفته، بخش خصوصی کارهای زیادی در زمینه صادرات زعفران انجام داده، اما بخش دولتی همپای بخش خصوصی نیامده است. مشوق‌های صادراتی باید به‌گونه‌ای داده شود که صنعت بسته‌بندی زعفران رشد کند.
محمدعلی طهماسبی معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی نیز در این رابطه اعلام کرده، عملکرد و میزان تولید زعفران در هکتار در همه کشورها به‌طور میانگین ۴ کیلوگرم است، اما اگر شرایط و کشت اصولی و عملی انجام شود، از هکتار ۲۰ کیلوگرم زعفران برداشت خواهد شد.